CRISPR, het wetenschappelijke wonder dat een baby genas van een zeldzame genetische ziekte

Een baby is het eerste gedocumenteerde geval van een kind met een ernstige genetische ziekte dat succesvol is behandeld met een gepersonaliseerde therapie op basis van CRISPR-genbewerking.

Een team onderzoekers van het kinderziekenhuis van Philadelphia en de Universiteit van Pennsylvania (VS) heeft deze historische doorbraak bereikt door technologie aan te passen en deze toe te passen op één menselijke patiënt. Dit markeert een keerpunt in de behandeling van zeldzame genetische ziekten.

Bij KJ, zoals de baby genoemd wordt om zijn anonimiteit te waarborgen, werd kort na de geboorte een ernstig tekort aan carbamoylfosfaat-synthase 1 (CPS1) vastgesteld, een zeldzame stofwisselingsziekte waarbij de lever ammoniak, een giftige stof die ontstaat bij de afbraak van eiwitten, niet goed kan verwerken. Deze ophoping kan ernstige schade aan de hersenen en lever veroorzaken en zelfs dodelijk zijn.

Na de diagnose kreeg KJ, amper zes maanden oud, de eerste dosis van een experimentele therapie die speciaal was ontworpen om de mutatie die zijn ziekte veroorzaakte, te corrigeren. De therapie, die in recordtijd werd ontwikkeld – slechts zes maanden nadat het genetische defect werd geïdentificeerd – maakt gebruik van CRISPR-gebaseerde genbewerking en werd met behulp van lipidenanodeeltjes in de lever van de baby gebracht.

Sinds februari 2025 heeft KJ drie doses van deze therapie gekregen zonder ernstige bijwerkingen. Volgens het team zijn er duidelijke tekenen van verbetering bij de baby te zien: hij verdraagt ​​een dieet met meer eiwitten, is minder afhankelijk van medicijnen die overtollig stikstof verwijderen en heeft veelvoorkomende ziektes als verkoudheid en maag-darmproblemen overwonnen zonder dat zijn ammoniakniveaus verhoogd zijn, wat extreem gevaarlijk zou zijn voor zijn toestand.

Het onderzoek, gepubliceerd in The New England Journal of Medicine en gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de American Society for Gene and Cell Therapy , toont aan dat CRISPR-gebaseerde precisiegeneeskunde snel kan worden afgestemd op individuele behoeften.

Deze methodologie, ontwikkeld door Drs. Rebecca Ahrens-Nicklas en Kiran Musunuru , beiden experts op het gebied van genetica en stofwisseling, kunnen worden gerepliceerd om andere zeldzame genetische ziekten te behandelen waarvoor tot nu toe geen therapeutische opties bestonden.

"De zaak van KJ is het hoogtepunt van jarenlang onderzoek en samenwerking", aldus Ahrens-Nicklas. Ook al gaat het hier om één patiënt, we hopen dat dit de eerste van velen is die baat kunnen hebben bij deze persoonlijke aanpak .

"De droom van gentherapie die we al tientallen jaren nastreven, begint werkelijkheid te worden. Dit modulaire en herbruikbare platform maakt snelle en gerichte actie mogelijk wanneer het er het meest toe doet: in de vroege kinderjaren, voordat de ziekte onherstelbare schade aanricht", voegt Musunuru eraan toe.

Onder normale omstandigheden is de standaardbehandeling voor CPS1-deficiëntie een levertransplantatie. Voor deze ingreep moet de patiënt medisch stabiel en oud genoeg zijn. KJ kon, net als veel andere baby's met deze aandoening, niet zo lang wachten. Hij liep het risico op onherstelbare neurologische schade of zelfs de dood.

"We wisten dat als we niet op tijd iets deden, KJ misschien geen kandidaat voor een transplantatie zou zijn", legt Ahrens-Nicklas uit. Dankzij deze experimentele gentherapie wordt de noodzaak van een transplantatie voorkomen of uitgesteld, waardoor het kind de kans krijgt zich normaal te ontwikkelen.

Het succes van deze interventie opent de deur naar een nieuw therapeutisch model voor uiterst zeldzame ziekten. Deze gepersonaliseerde aanpak kan worden toegepast op honderden genetische aandoeningen, waardoor doelgerichte, veilige en snelle behandelingen mogelijk worden voor aandoeningen waarvoor voorheen geen hoop bestond.

Drie door SMC geraadpleegde deskundigen benadrukken de resultaten van dit werk.

Marc Güell van de Pompeu Fabra Universiteit stelt dat het onderzoek "het grote potentieel van genbewerking voor therapeutische doeleinden weerspiegelt." Fernando Civeira Murillo van de Universiteit van Zaragoza omschrijft het onderzoek als "uitstekend", met als enige beperking dat "de follow-up kort is".

Güell is van mening dat dit perfect aansluit bij het huidige bewijsmateriaal en stelt: "Waarschijnlijk zal binnen een paar jaar de overgrote meerderheid van de ernstige monogenetische ziekten verdwijnen dankzij genbewerking."

Tot slot benadrukt Gemma Marfany van de Universiteit van Barcelona en CIBERER dat dit "het eerste geval is van een volledig op maat gemaakte therapie voor één baby" en beschrijft het als " een wetenschappelijk 'wonder' dat heeft geleid tot de genezing van een zeer zeldzame, ernstige ziekte ".