Alcoholverslaving bij vrouwen: een overzicht van risico's en oorzaken

Proosten, eten, ontspannen - oh, zomaar. Er zijn veel redenen om alcohol te drinken. En er zijn er ook velen die het niet doen. Omdat alcoholgebruik risico's met zich meebrengt: alcoholverslaving is een ernstige ziekte die iedereen kan treffen - en niet altijd wordt herkend.

Er zijn een paar bijzonderheden, vooral voor vrouwen: voor hen zijn de effecten en gevaren soms anders dan voor mannen. Op welke manier? En wat kun je dan doen? Antwoorden op deze vragen: verslavingsarts professor Falk Kiefer en auteur en blogger Mia Gatow, die zichzelf van alcohol heeft 'bevrijd' en hierover schrijft in haar boek 'Rausch und Klärung' (Intoxicatie en helderheid).

Enerzijds zijn er biologische factoren: vrouwen hebben over het algemeen een lagere tolerantie voor alcohol dan mannen . Volgens Kiefer komt dat doordat ze gemiddeld kleiner zijn, minder lichaamsvolume hebben, meer vet en minder water in hun lichaam hebben en alcohol langzamer afbreken.

Vrouwen hebben daardoor bij dezelfde hoeveelheid alcohol een hogere alcoholconcentratie in het bloed en de toxische effecten van alcohol zijn sterker en houden langer aan, legt Kiefer uit. En: "De kans op latere ziekten is bij vrouwen ongeveer de helft groter dan bij mannen bij een alcoholconsumptie", aldus de specialist in verslavingsgeneeskunde.

Hieronder vallen:

• depressieve stemmingen
• Angststoornissen
• Hormonale stoornissen
• maagzuur
• maagzweren
• Afhankelijkheid

Bovendien is ‘de periode van het ontstaan ​​van problematisch alcoholgebruik tot aan de verslaving duidelijk korter’, zegt Kiefer. Er wordt vaak gesproken over het zogenaamde telescoopeffect. Alcohol is daarom giftiger voor vrouwen.

Ook sociale factoren spelen een rol: vroeger was alcoholgebruik onder vrouwen minder sociaal geaccepteerd dan onder mannen. Dat is veranderd: vrouwen, vooral in bepaalde leeftijdsgroepen, drinken nu steeds meer als mannen. Ze hebben, om het zo maar te zeggen, ‘ingehaald’.

Mia Gatow beschrijft deze 'gelijkmakingsbeweging' als volgt: "We werken net zoveel als mannen. We scheiden werk en privé, net als mannen. We verdienen, in theorie althans, bijna net zoveel geld – en we drinken als mannen. Ook om te ontspannen, want we hebben net zoveel stress." In haar boek “Rausch und Klärung” (Intoxicatie en helderheid) beschrijft ze hoe ze haar alcoholprobleem herkende en waarom en hoe ze abstinent werd.

De gids voor gezondheid, welzijn en het hele gezin - elke tweede donderdag.

Door mij te abonneren op de nieuwsbrief ga ik akkoord met de advertentieovereenkomst .

"De belangrijkste reden waarom mensen verslaafd raken, is omdat alcohol verslavend is", zegt Mia Gatow. Er zijn ook gunstige factoren: ze had ‘perfecte omstandigheden voor verslaving’.

"Voor mij was het een combinatie van factoren. Ik kom uit een drinkersfamilie. Dus mijn familieomgeving heeft me dat geleerd." De alcohol was er altijd en juist daarom ook vrijwel onzichtbaar.

Ook haar werkomgeving in het nachtleven werd later, halverwege de twintig, sterk beïnvloed door alcohol en drugs. Toen ik niet meer in dat feestleven zat, werd mijn drinkgedrag op mijn dertigste wat burgerlijker en misschien ook wat chiquer. Toch waren er nog steeds een aantal mensen in de omgeving die dit zouden hebben gesteund. “Net als de rest van de samenleving”, zegt Gatow. “Eigenlijk zat ik mijn hele leven in een wereld waarin drinken onvoorwaardelijk werd gesteund.”

Kiefer legt uit: "Helaas heerst er de alledaagse banaliteit. In een maatschappij waar iedereen drinkt, is er geen behoefte aan drama om mee te doen."

Alcohol drinken is aangeleerd gedrag en vrijwel iedereen krijgt in zijn of haar jeugd of als jongvolwassene voor het eerst te maken met alcohol. Ze leren misschien: “Alcohol kan ontspannen en sommige dingen wat makkelijker maken” - maar de meeste mensen merken ook de negatieve gevolgen.

In de jaren daarna speelt overmatig drinken vaak een kleine rol, omdat het er gewoon niet meer in past: men is dan druk met gezin, levensplanning en carrière. “Dit is over het algemeen niet te verenigen met zwaar drinken, en dat is juist goed”, zegt Kiefer. De meeste mensen drinken slechts af en toe.

Alcohol wordt vaak een probleem wanneer de ‘gelegenheid om te drinken’ zich weer voordoet. “Of als er problemen zijn waarbij alcohol op de korte termijn zogenaamd helpt”, zegt Kiefer. Het heeft ook te maken met veranderingen in het leven, bijvoorbeeld op middelbare leeftijd, als er spanningen ontstaan ​​op het werk, in relaties en in de omgang met kinderen. Het is een probleem dat ook en juist bij vrouwen speelt. Veel mensen herinneren zich dan welke effecten alcohol kan hebben. “En ik doe het omdat ik het gevoel heb: ‘op de een of andere manier doet dit me op dit moment goed’.”

Drinken als zelfzorg, zoals de “Wine Moms”-show op Instagram? Dat zou kunnen gebeuren, zegt dokter Kiefer. Dus, een glaasje wijn drinken – misschien met andere moeders – en denken: "Ik moet altijd mijn best doen en er voor de kinderen zijn. Maar ik ben ook maar een mens en heb tijd voor mezelf nodig." Zo ontstaat het zogenaamde ‘functionele gebruik’.

Volgens Kiefer is alcohol ook een vorm van zelfmedicatie, bijvoorbeeld bij angststoornissen of depressies - en "soms ontstaan ​​dergelijke stemmingsstoornissen of psychische aandoeningen ook in een bepaalde levensfase." Een andere belangrijke factor: alcohol is relatief goedkoop en bijna overal verkrijgbaar.

Het maakt niet per se uit hoeveel je drinkt. “Als je de ernst van alcoholverslaving wilt meten, baseer je die nauwelijks op de gerapporteerde hoeveelheid alcohol die wordt geconsumeerd”, legt Kiefer uit.

“Het belangrijkste criterium zijn de negatieve gevolgen die u bereid bent te accepteren.” Als het moeilijk is om alcohol te laten staan ​​– "als je beseft dat er dingen zijn die beter zouden gaan als je niet zou drinken, maar je drinkt toch – dan heb je al een alcoholprobleem", zegt de dokter.

Mia Gatow zegt: “Tien jaar lang heb ik mezelf ervan overtuigd dat ik minder moest drinken.” Ze dacht dat ze ‘normaal’ moest drinken, net als andere mensen. “De alcoholindustrie verkoopt het altijd zo: iedereen kan het.” En iedereen die dat niet kan, heeft een zwakke plek in het leven. “Hoewel dat natuurlijk helemaal niet waar is.”

Sterker nog, dit kan zelfs symptomatisch zijn voor een alcoholverslaving: "Als je merkt dat je bewust probeert je alcoholconsumptie te controleren omdat je bang bent om te veel te drinken, kan dit een teken zijn van problematisch drinkgedrag", schrijft de Health Knowledge Foundation.

Dit kan leiden tot schadelijke consumptie: “Normaal gesproken baseren we ons gedrag op positieve en negatieve gevolgen”, zegt Kiefer. Mensen die bijvoorbeeld gaan joggen, hebben ontdekt dat ze zich daardoor beter voelen. "Maar als je je enkel verzwikt, neem je even pauze en ga je er niet mee rennen. Figuurlijk gesproken doen mensen met problematisch alcoholgebruik precies dat, in heel kleine stapjes."

Dus je drinkt, ook al kan het onaangename gevolgen hebben. Kiefer geeft een voorbeeld: "Als je zegt: ik heb morgen eigenlijk wel iets te doen, maar vandaag is het zo'n mooi feest, dus ik drink nog twee glazen wijn. Als ik morgen niet 100 procent presteer, maar wel 90 procent, is dat ook prima." Volgens de verslavingsdeskundige duidt dit op een alcoholprobleem, dat overigens relatief licht is.

"Als je een groot alcoholprobleem hebt, zeg je: 'Ik heb er eigenlijk voor gekozen om alleen te rijden met een bloedalcoholgehalte van nul, maar één biertje is geen probleem.' En als het probleem nog groter wordt, zeg je: 'Niemand zal me pakken. En ik kan nog steeds autorijden,' zegt Kiefer. De escalatie hiervan draait om de alcohol: "Oké, als ik nu niet naar het feest kan rijden en weer terug, dan drink ik maar thuis en sla ik mijn vrienden over."

Ook als u dat punt nog niet bereikt heeft, adviseert Kiefer u om uw eigen alcoholgebruik in kaart te brengen. Er zijn maar weinig mensen die regelmatig drinken die dit hebben. In een drinkdagboek wordt bijgehouden wanneer, hoeveel en waarom u hebt gedronken. U kunt dit bijvoorbeeld downloaden van de Health Knowledge Foundation. U kunt ook eens kijken naar de lege flessen die u elke week weggooit. Dat zou ook een probleem onder uw aandacht kunnen brengen.

En toen? Toen Gatow besefte dat ze haar consumptie niet onder controle kon houden en ‘normaal kon drinken’, gaf ze zich in feite over. "Toen ik eenmaal het idee losliet dat ik mijn drankgebruik onder controle kon houden, werd het relatief makkelijk voor mij om nuchter te worden." Ze heeft het op eigen kracht gedaan, en vooral met behulp van een zelfhulpgroep.

Mensen die het gevoel hebben dat hun drinkgedrag uit de hand loopt, kunnen een verslavingskliniek bezoeken. Dat is een laagdrempelige manier om steun te vinden, zegt Kiefer. Zij werken onafhankelijk van de zorgverzekeraar en beoordelen de klachten en geven adviezen, zonder dat het doel is om een ​​medische diagnose te stellen. “Je kunt informatie krijgen en beoordelen of je eigen gedrag problematisch is, zonder dat je meteen aan een afkickkliniek of levenslange onthouding hoeft te denken.”

Ook goede contacten: uw huisarts. “Ze kunnen en moeten ondersteuning bieden, ongeacht de diagnose van alcoholverslaving”, zegt Kiefer. Er bestaat een verband tussen alcohol en aandoeningen zoals slaapstoornissen, gastritis en diabetes. Deze kunnen veel beter worden behandeld als de alcoholconsumptie wordt verminderd of helemaal wordt gestopt. Uiteraard kunnen huisartsen ook op basis van lichamelijke en psychische klachten de diagnose verslaving stellen.

Zowel huisartsen als verslavingszorgcentra kunnen u helpen met het starten van een verslavingstherapie als u de relevante symptomen heeft. Dit kan een ziekenhuisopname zijn, maar dat hoeft niet.

Mia Gatow somt andere opties op en adviseert: "Ik zou altijd zeggen: kijk overal wat je kunt vinden. Er zijn groepen zoals Anonieme Alcoholisten, de Goede Tempeliers, het Blauwe Kruis en zelfs speciale vrouwengroepen. Er is een groeiende community op Instagram die ideeën deelt." Er zijn ook betaalde aanbiedingen, anti-alcoholcoaches, klinieken en kort- en langdurende therapieën. "Afhankelijk van de ernst van uw verslaving en uw persoonlijkheid, zult u iets vinden dat voor u werkt."

"Als je in behandeling gaat, kun je er daadwerkelijk van uitgaan dat mensen je zullen helpen. Ik heb gemerkt dat het verslavingszorgsysteem vol zit met behulpzame, ruimdenkende mensen", zegt Gatow, die regelmatig spreekt met getroffenen en experts in de podcast "Soda Klub".

Voor Gatow zelf was dat de Anonieme Alcoholisten (AA), een zelfhulpgroep. “Begrepen en geaccepteerd worden, erover praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, is voor mij het allerbelangrijkste.” Niemand zou op het idee komen om te zeggen: “Raak jezelf bijeen” of “Drink gewoon minder.”

Het belangrijkste, zegt Kiefer: “Dit is een ziekte.” Het gaat niet om een ​​zwakke wil. Voor veel mensen, en zeker voor de getroffenen, is dit niet helemaal duidelijk. Stigma en schaamte maken hun last alleen maar zwaarder, zegt Gatow: "Ze zoeken geen hulp omdat ze hun problemen willen verbergen, vooral niet voor zichzelf." Het is nog steeds zo dat er "gemiddeld tien jaar verstrijkt tussen het eerste teken van verslaving en de stap om hulp te zoeken. En dat kan levensbedreigend zijn."

Als u denkt dat uw consumptie problematisch kan zijn, hoeft u niet bang te zijn. “Je kunt alcoholproblemen oplossen en zelfs een verslaving ontgroeien”, zegt Kiefer.

En het is het waard: voor je gezondheid, voor je psyche, voor je relaties en je persoonlijke vrijheid - of integriteit, zoals Gatow zegt. “Als ik nuchter ben, kan ik echt verantwoordelijkheid nemen.” Ze zei dat ze zich vrij snel na het stoppen ‘alerter, sterker en zelfs meer ontspannen’ voelde. “Dan heb je de middelen om jezelf weer te genezen.”

Deze tekst is bijgewerkt op 13 mei 2025.

RND/dpa