De Franse gele hesjes op zoek naar een nieuwe stem

Een theaterrepetitie in Noord-Frankrijk: tien amateuracteurs en -actrices kwamen op een zondagmiddag bijeen in een gemeenschapshuis in Lille. De meesten van hen kennen elkaar niet via de kunst- en theaterwereld; ze ontmoetten elkaar tijdens de gelehesjesprotesten in Frankrijk.

De protestbeweging bereikte haar hoogtepunt in 2018 en 2019. Toen blokkeerden demonstranten in gele hesjes wegen in heel Frankrijk om te protesteren tegen een verhoging van de brandstofaccijns, die ook bedoeld was om klimaatmaatregelen te financieren.

Sindsdien is de beweging stiller geworden. Maar veel deelnemers van toen zijn niet vergeten hoe het voelde om deel uit te maken van de beweging, die vanwege de opvallende hesjes in het Frans "gilets jaunes" of in het Engels "yellow vests" wordt genoemd.

Een van de actrices die vandaag aanwezig is, de 66-jarige Marine Guilbert, heeft een geel vest aan haar rugzak hangen. Omlijst door twee handgeschilderde vlinders, staat er "fiere d'etre un gilet jaune" op, wat letterlijk "trots om een ​​geel vest te zijn" betekent. Een van de andere acteurs plaagt haar en suggereert dat ze haar vest waarschijnlijk ook in bed draagt.

'Erger dan voorheen'

Op het hoogtepunt van de Gele Hesjes-beweging protesteerden sommige demonstranten vreedzaam, terwijl anderen rookbommen gooiden, winkels plunderden en barricades in brand staken. De Franse politie reageerde met waterkanonnen en traangas, wat leidde tot beschuldigingen van politiegeweld. Volgens gegevens van de Franse online krant Mediapart resulteerden de protesten in vier doden en honderden gewonden.

Zeven jaar en vele protesten later is Guilbert nog steeds boos over de politieke en economische situatie in Frankrijk. "Het is erger dan voorheen", klaagt ze bij DW. Als schoonmaakster verdient ze minder dan 1000 euro per maand. Om rond te komen, is ze afhankelijk van de steun van haar zoon en voedselpakketten van liefdadigheidsinstellingen. Ze voelt zich in de steek gelaten door de staat. Daarom proberen zij en haar groep hun frustratie op andere manieren te uiten.

Guilbert kan zich de laatste keer dat ze naar het theater is geweest niet herinneren. "Te duur," merkt ze op. Maar nu hoeft ze geen professionele theatervoorstellingen meer te zien, zegt ze, terwijl ze zelfverzekerd naar zichzelf wijst: "We zijn geboren kunstenaars."

De theatergroep werd opgericht door Anne-Sophie Bastin, een advocate, en andere activisten van de Gele Hesjes uit Lille. "We zagen zoveel geweld, zoveel onrecht door de politie. Daarom besloten we het op het podium te brengen", legt ze uit. Ze richtte de groep op, schrijft de stukken en regisseert ze ook.

De groep debuteerde in 2019. Het stuk ging toen over de Gele Hesjesbeweging zelf. De première van het nieuwe stuk staat gepland voor eind november nabij Lille in het Wasquehal Theatre, dat plaats biedt aan 400 mensen. Het vertelt het verhaal van Bobby Sands, een lid van het paramilitaire Ierse Republikeinse Leger (IRA), door veel Ieren vereerd als een held, maar door anderen veroordeeld als extremist. Sands stierf in 1981 op 27-jarige leeftijd in de gevangenis tijdens een hongerstaking. Bastin beschrijft hem als een inspirerende figuur.

Tijdens hun straatprotesten redden de Gele Hesjes het zonder leider. "Ze zijn niet gewend aan een baas", zegt Bastin over haar groep. Maar hier op het podium is zij de baas. Wanneer een van de acteurs tijdens de repetitie in oktober te veel van zijn eigen interpretatie in zijn personage legt, grijpt Bastin in: "Ik heb het stuk geschreven."

Vroeger bestond de theatergroep uitsluitend uit Gele Hesjes-protesteerders. Destijds telde de groep ongeveer 40 leden. Maar leden kwamen en gingen, en uiteindelijk werd de groep opengesteld voor vrienden en familie. Momenteel telt de groep 15 amateuracteurs.

Frankrijk in crisis

Terwijl Frankrijk van crisis naar crisis strompelt, is de afgelopen maanden een nieuwe protestbeweging in het nieuws gekomen. Ze noemt zichzelf "bloquons tout" ( laten we alles blokkeren) en wil het openbare leven volledig lamleggen. Toen de Franse krant Le Monde medio oktober een peiling hield, gaf 95 procent van de ondervraagden aan ontevreden te zijn over de toestand van het land.

Yolaine Jean Pierre, een gepensioneerde vrouw en een van Bastins amateuractrices, componeert in haar vrije tijd liedjes. Op de dag van de repetitie draagt ​​ze een knoopje op haar kraag met de afbeelding van een geel vest met een hart erop. Ze begint een van haar liedjes te zingen, en de anderen vallen in. De pakkende melodie en tekst blijven nog lang in het geheugen hangen. Het thema is in alle liedjes hetzelfde: president Emmanuel Macron, die in hun ogen grotendeels verantwoordelijk is voor de staat Frankrijk.

Deze onvrede zal niet gemakkelijk te elimineren zijn. Frankrijk heeft een structureel probleem, zegt Julien Talpin, politicoloog aan de Universiteit van Lille. "Omdat het Franse politieke systeem de ongelijkheden niet meer kan compenseren, vindt de woede andere uitingsmogelijkheden", vertelde hij aan DW.

Een van de redenen voor de instabiliteit van de regering is het gebrek aan steun voor Macron in het Franse parlement. Dit verhindert hem de hervormingen door te voeren die hij nodig acht om Frankrijk uit de economische crisis te helpen.

De staatsschuld van Frankrijk bedraagt ​​meer dan 100 procent van de inkomsten van het land. Toch zijn pogingen van eerdere regeringen om de staatsschuld terug te dringen (van het hervormen van het Franse pensioenstelsel tot het afschaffen van nationale feestdagen) op felle weerstand gestuit van de bevolking en politieke tegenstanders.

Volgens een recent rapport van het Franse Observatorium voor Ongelijkheid stijgt het armoedecijfer in Frankrijk al twintig jaar. Het is echter onwaarschijnlijk dat een wisseling van de wacht de politieke problemen van Frankrijk automatisch zal oplossen. Als Macron aftreedt, riskeert hij het hoogste ambt van het land over te dragen aan de extreemrechtse partij Rassemblement National , zeggen experts.

Gele Hesjes eisen het aftreden van Macron

In het gemeenschapshuis in Lille zijn de meeste acteurs en actrices het erover eens: ze vinden dat het aftreden van de president allang had moeten plaatsvinden. Maar gepensioneerde Jean Pierre denkt niet dat het gaat gebeuren. Ze grapt dat Macron zich aan de macht zal vastklampen omdat hij denkt dat hij God is.

Wie er ook aan de macht is, er zal weinig veranderen, merkt een andere acteur op. Parijs voelt ver weg. Schoonmaakster Marine Guilbert kanaliseert al haar verlangens naar verandering naar het theater. "Ik hoop dat onze stemmen zowel buiten als op het podium gehoord worden," zegt ze.

Jean Pierres ogen lichten op als ze over de theatergroep praat. "Wij [de leden van dit gezelschap] voeren dezelfde strijd," benadrukt ze tegen DW. "We denken hetzelfde. We zijn verenigd."

Geïnspireerd op het Engels door Phoenix Hanzo.