Briefbiografie | Gisela Steineckert: Knuffels in gedachten

Het valt op hoe goed het voor de auteur was om weer vrienden en kameraden om zich heen te verzamelen, lezers die zich tot haar wendden, uitvoerders van haar liedjes – zelfs brieven aan mij zijn erin opgenomen. Maar daarover later meer. Omdat het om zeer persoonlijke brieven gaat, spreekt Gisela Steineckert de ontvangers alleen aan met hun voornaam. Niemand mag het gevoel hebben dat hij of zij voor gek wordt gezet en achteraf moet klagen. Hoe dan ook, je leest dit boek omdat je iets over de auteur wilt leren.

Deze week, op 13 mei, werd ze 94. Ze kan niet meer door het land reizen om van het ene evenement naar het andere te gaan. Ook al zou ze dat graag doen. Soms heeft ze ook thuis hulp nodig. Het werk aan dit boek was het resultaat van samenwerking. Kleindochter Laura hielp haar met het doornemen van de brieven van 25 jaar en het selecteren van de meest interessante. En dat moet, zoals u tijdens het lezen kunt voelen, een groot genoegen zijn geweest. Omdat elke brief herinneringen oproept. Tegen alleen zijn. Gisela Steineckert woont in haar appartement, haar vertrouwde omgeving, maar ze is niet alleen.

Dochter Kirsten, kleindochter Laura, achterkleindochter Leni Marie en vele vrienden. Haar man Wilhelm overleed in 2016. Ze maakt er geen geheim van hoe moeilijk de tijd voor hem was toen hij de ziekte van Parkinson kreeg, blind werd en ook zijn persoonlijkheid veranderde. Over het algemeen opent ze haar hart in haar brieven. Toen Wilhelm ziek werd, trouwden ze zelfs voor de kerk. Vervolgens huurde ze een kamer met hem in een verzorgingstehuis en begeleidde hem door al die moeilijke dagen, totdat hij uiteindelijk in haar armen stierf.

Terwijl we lezen, leren we dat ouder worden ook betekent dat je dapper moet zijn. En hoe die moed groeit als je je niet in jezelf terugtrekt, maar in plaats daarvan andere mensen bemoedigt. Dat is de grote gave van Gisela Steineckert: anderen dichtbij zich laten komen, zich voor hen openstellen en zelfs in hen kijken. Dit vormt ook de basis voor haar gedichten en liederen, die ze speciaal voor zangers schrijft. Ze schreef 4.000 songteksten, meer dan 40 boeken, tien filmscripts en vijf hoorspelen tijdens de DDR-tijd. Jürgen Walter, Dirk Michaelis, Veronika Fischer, Frank Schöbel – ze zijn hier allemaal weer samen, samen met Egon Krenz, Walter Kaufmann en anderen.

Dat is de grote gave van Gisela Steineckert: anderen dichtbij zich laten komen, zich voor hen openstellen en zelfs in hen kijken.

Ze hadden samen heel veel papier uitgezocht, vertelde Laura aan de telefoon. Zoveel materiaal dat anders ongebruikt zou blijven en steeds opnieuw gesorteerd moest worden. Gisela Steineckert schreef duizenden brieven. Er zit een heel leven in. De ellendige jeugd met een drinkende vader en een onbetrouwbare moeder, de kracht van het kleine meisje om er niet door in te storten, maar zelf te leren hoe ze alles anders zou doen. Zij is een van degenen die de oorlog nog heeft meegemaakt. Ze weten ook wat dat betekent en beschouwen ‘Simple Peace’, zoals een van haar bijzonder pakkende nummers heet, als minstens zo belangrijk. De tijd in de DDR met de zangbeweging , in de commissie voor amusementskunsten – ze blijft nadenken over de politieke veranderingen sindsdien. Er komen voortdurend herinneringen naar boven, die je tijdens het lezen moet ordenen. Ze heeft altijd haar mening gegeven: "Het feit dat ik altijd voluit heb durven leven en vrijwel geen enkel risico uit de weg ben gegaan" geeft haar vandaag de dag nog steeds kracht. "Zonder mijn fouten, zonder mijn ervaringen, zonder mijn levenslange perspectief en onvermoeibare interesse in andere mensen, alleen al dankzij mijn opleiding, zou dat niet genoeg zijn geweest."

In 1984 en 1998 werden al delen met haar brieven gepubliceerd. Nu volgen de jaren 1999 tot en met 2023. Dat was belangrijk, zegt Laura, omdat het een stukje hedendaagse geschiedenis is en dit project haar goed heeft gedaan. Ze spreekt over het ‘geluksgevoel dat je krijgt als je verhalen vertelt’ en soms ook over het gevoel overweldigd te worden. Knuffels in gedachten. Ze is een liefdevolle adviseur. “Als ik iets voor je kan doen, laat het me dan weten” – wat ze schrijft heb ik haar al meerdere keren horen zeggen.

In 2013 maakten we samen een conversatieboek: “Het leven heeft iets.” Het is inmiddels ook uitverkocht in tweedehandsboekwinkels. Ik hoor steeds dat veel mensen het graag in handen zouden willen hebben. En ik verzoek de uitgever om het opnieuw te drukken. "Ik heb geen zelf ontwikkeld om niets te doen", lees ik in haar brief aan mij van 16 mei 2015. "Als ik niet actief ben, al is het maar lezen in moeilijke tijden, dan ben ik niemand; dan verlies ik alles wat me staande houdt, wat me nieuwe kracht geeft, wat tijdelijk pijn verlicht en wat me een levend gevoel geeft." Na dit boek mag er dus een nieuw project aan de horizon verschijnen.

Gisela Steineckert: Vanwege toen en nu. Nieuw leven, 303 pp., hardcover, €20.