Akciğer kanseri vakaları hiç sigara içmemiş kişilerde de artıyor ve nedeni henüz bilinmiyor, diyor bir göğüs hastalıkları uzmanı.

Sigara içme alışkanlığı giderek azalırken, akciğer kanserine yakalananların sayısı yeniden arttı. Küresel Kanser Gözlemevi'nin (Globocan) rakamlarına göre, 2020 yılında akciğer kanserinden kaynaklanan 1,8 milyon ölüm yaşandı. Bu ölümlerin 9,9 milyonu aynı yıl her türlü kanser türünden kaynaklandı. Yani ölümlerin yüzde 18'i bu kanser türünden kaynaklanıyor.

Dünya genelinde uygulanan sıkı sigara karşıtı politikalar, 1990'lı ve 2000'li yıllar arasında akciğer kanserinden ölümleri azaltmış olsa da, eğrinin artık durgunlaştığı ve arttığı görülüyor.

Amerikan Kanser Derneği'nin rakamlarına göre, yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nde, erkekler için ortalama ölüm oranı 1990 ile 2020 arasında 100.000 kişide 80 ölümden sadece 40'a düştü. Kadınlarda ise oran 100.000'de 40 ölümden 30'a düştü. Ancak eğri, düşmeye devam etmek yerine, son on yılda bir artışa işaret ediyor gibi görünüyor.

Dünya genelinde kaydettiğimiz rakamlara genetik faktörler, kötü hava kalitesi ve elektronik sigara ve buharlı sigara kullanımının artmasının da dahil olması muhtemel. Mayo Clinic'ten akciğer uzmanı Jorge Pascual, sigara içmeyenlerde, özellikle 50 yaş altı kadınlarda akciğer kanseri vakalarındaki artışın, çeşitli faktörlere bağlı olduğu için henüz kesin bir açıklamasının olmadığını söyledi.

Uzmanlara göre, bu hastalık geleneksel olarak sigarayla ilişkilendirilse de günümüzde genetik faktörler, çevre kirliliği ve daha az bilinen diğer nedenler ön plana çıkıyor. Pascual, EL TIEMPO'ya verdiği röportajda, prognozu iyileştirmek için erken teşhis ve genetik testlerin önemini vurguluyor.

Uzman, Newsweek ve Statista gibi dergiler tarafından dünyanın en iyi tıp merkezi olarak kabul edilen Mayo Clinic'te çalışan akciğer uzmanları grubunun bir parçası. ABD'nin birçok yerinde şubesi bulunan bu tıp merkezi, U.S. News & World Report tarafından ülkedeki en fazla uzmanlık alanına sahip hastane olarak kabul edildi; bunlar arasında endokrinoloji, gastroenteroloji ve gastrointestinal cerrahi, pulmonoloji ve akciğer cerrahisi de yer alıyor.

Maalesef evet. Sigara kullanımının azalmasıyla birlikte vakalar bir süreliğine azaldı. Ancak son 6-8 yıldır, hiç sigara içmemiş kişilerde, özellikle 40'lı yaşlardaki genç kadınlarda vakalarda artış görüyoruz. Bunun nedenini tam olarak bilmiyoruz. Neyse ki artık tümörleri genetik olarak inceleyebilecek ve son derece hedefli tedaviler sunabilecek araçlara sahibiz. Daha önce iyileşme ümidi olmayan, ancak artık iyileşme ümidi olan hastalar bile var.

Daha önce sadece iğne biyopsisi veya endoskopi yapabiliyorduk. Günümüzde basit bir kan örneğiyle kanserle ilişkili genetik mutasyonları tespit edebiliyoruz. Bazen tümörü görmemize bile gerek kalmıyor; yüksek risk tespit edersek önleyici izleme yapabiliyoruz. Bu hayati önem taşıyor çünkü akciğer kanseri çoğu zaman ileri evrelere gelene kadar belirti vermiyor.

Akciğer kanserine odaklanan bir göğüs hastalıkları uzmanı olarak son 10-15 yılda muazzam ilerlemeler gördüm. Daha önceleri hastalığın gerçek anlamda tedavi edilebilmesinin tek yolu cerrahi müdahaleydi. Günümüzde hedefli tedaviler, immünoterapi, daha iyi radyasyon teknikleri ve daha az invaziv prosedürler mevcuttur. Bütün bunlar manzarayı tamamen değiştirdi.

Pay. Artık tümörleri cerrahi müdahaleye gerek kalmadan yok etmek için minimal invaziv teknikler kullanıyoruz. Ameliyat gerektiğinde ise daha küçük kesiler, daha az ağrı ve daha hızlı iyileşme sağlayan robotlarla yapıyoruz. Ayrıca artık akciğerin büyük kısımlarını çıkarmıyoruz; sağlıklı dokuyu korumaya çalışıyoruz. Tüm bunlar hastanın yaşam kalitesini artırır.

Kesinlikle. 1. evrede iyileşme şansı yüzde 95’tir. Ancak kanser 4. evrede tespit edilirse beş yıllık sağ kalma oranı yüzde 10'a düşüyor. Bu nedenle erken teşhis çok önemlidir. İşte yeni araçlarla tam da bunu başarıyoruz.

Sorun şu ki; hastalığın erken evrelerinde hiçbir belirti görülmez. İleri evrelerde kanlı öksürük, nefes almada zorluk veya geçmeyen öksürük görülebilir. İşte bu yüzden artık genetiği, radon gibi gazlara maruz kalmayı ve tabii ki sigara içme geçmişini göz önünde bulunduran risk algoritmaları kullanıyoruz.

Aile tarihi giderek daha önemli hale geliyor. Tümör belirteçlerini belirlemek için geniş genetik paneller kullanıyoruz. Artık semptomların ortaya çıkmasını beklemiyoruz; yüksek risk altındaki kişileri test ediyoruz. Kirliliğin de rol oynadığına inanıyoruz. Örneğin Bogota'da hava kalitesi sorunları var ve bunun etkisi olabilir; ancak kanseri tek bir nedene bağlamak zor.

Ülkenizdeki en iyi sağlık merkezlerinden başlayın. Birçoğu mükemmel. Ancak size bir çözüm olmadığını veya bir şeyin yapılamayacağını söylerlerse, o zaman ikinci bir görüş almalısınız. Kolombiyalı doktorlarla birlikte çalışıyoruz ve bazen tedavilerde iş birliği yapıyoruz.

Mayo Clinic'te araştırmanın her zaman hasta bakımıyla bağlantılı olması gerekir. Araştırmacıların klinik bakımı doğrudan etkilemeyen konular üzerinde çalışmalarına izin vermiyoruz. Ayrıca tüm doktorlar birbirleriyle gerçek zamanlı olarak işbirliği yaparak bilgi paylaşımında bulunuyorlar. Bu sayede daha hızlı teşhis ve daha koordineli tedaviler mümkün oluyor.

Uluslararası hastalara özel bir ekibimiz var. Her şeyi organize ediyorlar: randevular, sınavlar, işlemler, hepsi en etkili şekilde. Bazı hastalar burada teşhis edilip tedavi için ülkelerine geri dönüyorlar. Bazıları ise orada olmayan prosedürler için kalıyor. Amacımız, çoğunun korku ve aciliyet duygusuyla geldiğini bilerek, onlara hızlı ve şefkatle yardımcı olmaktır.

Gelişmiş bronkoskoplar veya ultrason kılavuzluğunda biyopsiler gibi yeni tıbbi teknolojileri test eden ilk kişiler arasında sıklıkla biz yer alıyoruz. Ama çalışma şeklimiz de fark yaratıyor. Diğer hastanelerle aynı kemoterapiyi veya radyoterapiyi kullanmamıza rağmen, sürecin hızı ve koordinasyonu nedeniyle sonuçlar daha iyi oluyor.

Çevre ve Sağlık Gazetecisi