Nowe badanie pokazuje: wielojęzyczność spowalnia starzenie się i chroni przed demencją

Osoby regularnie posługujące się kilkoma językami starzeją się średnio wolniej. Takie wnioski płyną z badania, w którym wykorzystano dane ponad 86 000 dorosłych z 27 krajów europejskich. Wielojęzyczność wiązała się z opóźnionym starzeniem się, nawet gdy zespół badawczy uwzględnił inne czynniki ochronne, takie jak wykształcenie, aktywność fizyczna i wpływy społeczne.

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie „Nature Aging” międzynarodowy zespół pod kierownictwem Agustina Ibañeza z Trinity College Dublin porównał wiek uczestników z danymi biologicznymi i cechami behawioralnymi – takimi jak stan zdrowia, kondycja fizyczna, styl życia i aktywność społeczna. Pozwoliło im to obliczyć, czy dana osoba jest biologicznie młodsza, czy starsza, niż wskazywałby na to jej wiek chronologiczny. Wiek uczestników wahał się od 50 do 90 lat.

Osoby wielojęzyczne miały znacznie niższe prawdopodobieństwo przyspieszonego starzenia się niż osoby posługujące się tylko jednym językiem. Każdy dodatkowy język wzmacniał efekt ochronny. Naukowcy opisują to jako efekt zależny od dawki.

Zdaniem Petera Berlita badanie wskazuje również na efekt ochronny przed demencją. „To badanie potwierdza mniejsze badania obserwacyjne, które wykazały, że wielojęzyczność jest wyraźnym czynnikiem ochronnym przed demencją” – powiedział Sekretarz Generalny Niemieckiego Towarzystwa Neurologicznego (DGN). Chociaż w badaniu nie uwzględniono osób z demencją, Berlit dostrzega ważne wskazówki dotyczące mechanizmów, które mogłyby zmniejszyć ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych w podeszłym wieku. „Używanie kilku języków rzeczywiście zwiększa odporność na spadek zdolności poznawczych”.

Naukowcy przypisują ten efekt tzw. rezerwie poznawczej. „Wielojęzyczność wydaje się działać jak bufor w mózgu” – wyjaśnił Berlit, który nie brał udziału w badaniu. „Osoby posługujące się kilkoma językami mają więcej pamięci, z której mogą korzystać w podeszłym wieku”.

„Efekt jest wyraźnie udokumentowany – wyzwaniem jest teraz zrozumienie jego mechanizmów i przełożenie ich na strategie zdrowego starzenia się” – piszą neurobiolodzy Jason Rothman i Federico Gallo z Uniwersytetu Lancaster w Wielkiej Brytanii w komentarzu do badania. Wielojęzyczność to opłacalny środek dla zdrowia publicznego, który może być równie ważny, jak programy promujące aktywność fizyczną czy rzucanie palenia.

Sekretarz Generalny DGN, Berlit, mówił również o skutecznym sposobie zapobiegania: „Nauka nowego języka to proste i bardzo skuteczne zalecenie w zapobieganiu demencji. To środek zdrowia publicznego, który każdy może wdrożyć”.

Naukowcy chcą teraz zbadać, czy nauka nowych języków w późniejszym wieku ma taki sam efekt ochronny, jak wielojęzyczność przez całe życie. „Przyszłe badania powinny rozróżniać języki nauczane w dzieciństwie i te w podeszłym wieku. Wierzę, że oba mają wpływ – ale to wciąż wymaga udowodnienia” – powiedział Berlit.

RND/dpa