Commentaar: Tijdens de coronapandemie vergiftigde de ARD-journaliste ongevaccineerden, nu spreekt ze zich uit namens Dobrindt

Journalisten van de publieke omroep gaan werken op ministeries, voormalige correspondenten worden woordvoerders van de overheid. Dit is in strijd met de onafhankelijkheid van de media. Een opmerking.

Carrièresprong: ARD-journalist wordt woordvoerder van het Bondsministerie van Binnenlandse Zaken (BMI). Manfred Behrens/imago

Journalisten stappen steeds vaker over van de publieke omroep naar overheidsfuncties. Dat is vanuit het perspectief van de democratische theorie niet zonder problemen. De nieuwste zaak: Sarah Frühauf, jarenlang correspondente bij de ARD-hoofdstadstudio, wordt woordvoerder bij het Bondsministerie van Binnenlandse Zaken ( BMI ).

Frühauf werkte ruim tien jaar bij de publieke omroep. Nu stapt ze rechtstreeks over naar een ministerie waar ze voorheen als journalist verslag van deed.

Hoe onafhankelijk is de journalistiek in Duitsland?

Deze ontwikkeling roept fundamentele vragen op: hoe onafhankelijk is de journalistiek eigenlijk als haar medewerkers potentieel een politieke carrière nastreven? Hoe kritisch kan iemand zijn over politieke actoren als hij morgen zijn eigen baas kan zijn?

Een blik op andere persoonlijke gegevens maakt duidelijk: Frühauf is geen op zichzelf staand geval. Stefan Kornelius , voormalig politiek redacteur van de Süddeutsche Zeitung (SZ), werd onlangs ook woordvoerder van bondskanselier Friedrich Merz . Tijdens de coronapandemie pleitte onder andere Kornelius herhaaldelijk voor verplichte vaccinatie en uitte hij scherpe kritiek op niet-gevaccineerde mensen. De indruk ontstaat dat juist degenen die in crisistijden bijzonder loyaal aan de regering waren, later in regeringsfuncties terechtkomen.

Sarah Frühauf wakkerde in november 2021 ook het publieke debat aan met een commentaar in het nieuwsprogramma “Tagesthemen”. Gezien het stijgende aantal coronabesmettingen zei ze: “Nou, heel erg bedankt aan alle ongevaccineerden.” Zij sprak van een gebrek aan maatschappelijke solidariteit en opperde de ongefundeerde stelling dat hogere vaccinatiegraden verdere beperkingen hadden kunnen voorkomen.

Volgens Frühauf moeten ook niet-gevaccineerde mensen zich afvragen welke verantwoordelijkheid zij dragen voor het hoge aantal sterfgevallen. De opmerking was scherp geformuleerd – en is exemplarisch voor een communicatiestijl die tijdens de pandemie vaak geen ruimte liet voor kritische of afwijkende standpunten. In plaats van een open debat, werd op veel plaatsen vooral gekeken naar morele aspecten.

Als we terugkijken, verschijnen veel zaken in een meer genuanceerd licht. In tegenstelling tot eerdere beweringen bleken de mRNA-vaccins geen betrouwbare bescherming te bieden tegen infecties en bovendien niet vrij van bijwerkingen. De maatschappelijke tweedeling, die werd versterkt door 2G/3G-regelgeving, beroepsverboden en publieke beschuldigingen, was reëel en werd verder aangewakkerd door de toon van de mediacommunicatie. Tot op heden bestaat er geen omvattende wetenschappelijke beoordeling van de mate waarin dergelijke maatregelen – met name de beperking van fundamentele rechten – daadwerkelijk evenredig en doeltreffend waren.

Dit alles maakt de vraag des te dringender: hoe geloofwaardig is een regering die zwart op wit in haar regeerakkoord stelt dat zij “haat en opruiing” bestrijdt, terwijl zij zich tegelijkertijd omringt met woordvoerders die in het verleden zelf hebben bijgedragen aan de maatschappelijke polarisatie?

Weinig hoop op serieus onderzoek naar coronacrisis

De politieke reactie op de coronapandemie is tot nu toe wisselend. Vragen over mondkapjesdeals, vaccinatiecampagnes, bijwerkingen van vaccins en contractvoorwaarden met farmaceutische bedrijven blijven onbeantwoord. In het regeerakkoord staat met geen woord over een systematische verheldering van deze historische periode. Dat juist de personen die destijds nauwelijks afstand namen tot het regeringsstandpunt, nu als woordvoerder van de regering optreden, behoeft toelichting.