Wanneer word je ziek van verkeerslawaai?

In het wegverkeer, op het spoor, in de lucht, overdag en 's nachts: er zijn geluidsniveaus die niet alleen hinderlijk zijn, maar ook schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Een nieuw rapport van het Europees Milieuagentschap (EEA) concludeert dat geluidsoverlast, met name door het verkeer, een groot aantal mensen treft. Over het algemeen wordt er te weinig gedaan om het probleem aan te pakken. Een overzicht.

Het oor kan niet worden uitgeschakeld. Het ontvangt de hele dag door geluiden. Om precies te zijn, geluidsgolven die door de gehoorcellen worden verwerkt en als signalen naar de hersenen worden gestuurd. Het moment waarop dit als lawaai wordt waargenomen en het moment waarop het het lichaam begint te belasten, is zeer subjectief. De maateenheid voor de intensiteit van geluid in verhouding tot het menselijk oor biedt houvast: decibel (A), of dB (A).

Mensen nemen geluiden tot 65 decibel als normaal waar. Denk bijvoorbeeld aan een druppelende kraan, een zoemende koelkast, zachte radiomuziek of ritselende bladeren. Een grasmaaier haalt al 70 decibel – en langdurige blootstelling aan geluid van 80 tot 85 decibel kan blijvende gehoorschade veroorzaken. Ter vergelijking: een auto die 100 km/u rijdt op een afstand van één meter produceert ongeveer 90 decibel, een cirkelzaag 100 decibel en een passagiersvliegtuig op zeven meter 110 decibel. Dit meldt de Raad van Milieudeskundigen.

"Onherstelbaar gehoorverlies" kan worden verwacht na langdurige blootstelling aan gemiddelde geluidsdrukniveaus van meer dan 80 decibel, aldus het Beierse Staatsbureau voor Volksgezondheid op zijn website . Naast directe gehoorschade merkt het EEA ook op dat er indirecte negatieve effecten van lawaai op de menselijke gezondheid te vrezen zijn.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft richtlijnen vastgesteld boven de 53 decibel overdag en 45 decibel 's nachts. Overschrijding van deze grenswaarden verhoogt het risico op slaapstoornissen, verminderde cognitieve ontwikkeling en stressreacties door activering van het autonome zenuwstelsel en het hormoonstelsel.

Lawaai, gezondheid, klachten, ziektes

Bron: Patan/RND, Bron: EEA-rapport

Lichamelijke gevolgen kunnen ook hart- en vaatziekten, een verhoogde bloeddruk, een verhoogde hartslag, zweten, stofwisselingsstoornissen en diabetes omvatten. Cognitieve prestaties en concentratie kunnen afnemen en het risico op depressie en angststoornissen kan toenemen. Kinderen en adolescenten zijn bijzonder kwetsbaar voor de effecten van lawaai. Dit kan bijdragen aan leesproblemen, gedragsproblemen en obesitas.

"Deze stressreacties kunnen grotendeels onbewust optreden, zelfs tijdens de slaap en bij mensen die denken dat ze gewend zijn geraakt aan lawaai", aldus de LGL. Over het algemeen geldt: hoe meer blootstelling aan omgevingsgeluid, hoe groter het risico op schadelijke effecten op de gezondheid.

De belangrijkste bron van geluidsoverlast is het wegverkeer, met name in dichtbevolkte stedelijke gebieden. Volgens het EEA is verkeerslawaai een van de drie grootste bedreigingen voor de gezondheid, direct na luchtvervuiling en temperatuurgerelateerde factoren. Chronische geluidsoverlast door het verkeer draagt ​​jaarlijks bij aan 66.000 vroegtijdige sterfgevallen in Europa, leidt tot ongeveer 50.000 nieuwe gevallen van hart- en vaatziekten en 22.000 gevallen van diabetes type 2.

Volgens het EEA hebben naar schatting 22 miljoen mensen, oftewel 26 procent van de bevolking, in dit land te maken met geluidsniveaus boven een vastgestelde drempel van 55 decibel. Alleen al bij blootstelling 's nachts overschreed bijna 15 miljoen mensen, oftewel 18 procent van de bevolking, de drempel van 50 decibel. In de EU wordt volgens het EEA minstens één op de vijf mensen langdurig blootgesteld aan geluidsniveaus die schadelijk zijn voor de gezondheid.

In Duitsland is de subjectieve beleving nog drastischer: in 2020 ondervroeg het Bundesamt für Umwelt ongeveer 2.000 mensen in een representatieve enquête over hun geluidservaring. 76 procent van de deelnemers gaf aan zich gestoord of lastiggevallen te voelen door wegverkeer, 43 procent door vliegverkeer en 34 procent door treinverkeer.

Er zijn verschillende maatregelen om mensen beter te beschermen. Zo kan er geluidsarm asfalt op wegen worden aangelegd, kan het fietsen worden gestimuleerd, kunnen er stiltezones worden aangelegd en kunnen er meer groene ruimtes worden aangelegd. In Duitsland stellen talloze gemeenten speciale geluidsactieplannen op, die elke vijf jaar worden herzien. Volgens een EU-richtlijn moeten er ook in grootstedelijke gebieden met meer dan 100.000 inwoners geluidsbelastingkaarten worden opgesteld – en deze kaarten zijn openbaar ter inzage.

Het Bundesamt für Umwelt (Bundesamt für Umwelt) adviseert bijvoorbeeld een maximumsnelheid van 30 km/u (20 mph) in steden. In bepaalde gebieden kunnen rijstroken worden ingekort. Ook de bescherming tegen nachtelijk lawaai kan worden verbeterd – bijvoorbeeld door de reguliere vluchtuitvoering tussen 22.00 en 6.00 uur op dichtbevolkte luchthavens te schrappen.

De doelstelling van de Europese Commissie: het aantal mensen dat chronisch wordt blootgesteld aan verkeerslawaai met 30 procent verminderen tegen 2030. In absolute zin betekent dit een aanzienlijke vermindering van het aantal mensen in de EU met 5,3 miljoen.

Volgens het EEA zal de doelstelling echter niet worden gehaald, tenzij het tempo van de veranderingen op Europees en nationaal niveau aanzienlijk versnelt. Ten opzichte van 2017 is de situatie slechts minimaal verbeterd. Het aantal mensen dat ernstig last heeft van verkeerslawaai is naar schatting met drie procent afgenomen.