Alt işverenlikte kavram karmaşası: taşeronlukta sınır nerede başlar, nerede biter?

Alt işverenlik bağlamında “taşeronluk” kavramı, yalnızca bir işi üstlenen kişi veya şirket anlamına gelmez, aynı zamanda mevzuat bağlamında özel bir hukuki statüyü ifade eder. Bu yazıda, taşeronluk kavramının sınırlarını, hukuki ölçütlerini ve uygulamadaki kritik ayrımları ele alacağız.

Taşeronluk nedir?

Taşeron tanımının temel özelliği, taşeronun bir işin tamamını değil belirli bir bölümünü üstlenmesidir. Bu tanımın temelinde ise şu üç unsur yatar:

1. İşin tamamı değil, bir kısmı devredilir.
2. İş anahtar teslim şeklinde verilmez.
3. İşi veren kişi, işin asıl bölümünde kendi personelini çalıştırır.

Bu üç kriter, yüksek mahkeme kararlarında taşeronluk ilişkisinin varlığı için olmazsa olmaz koşullar olarak vurgulanır.

Gerçek Hayattan Bir Örnek

A Tekstil firması, fabrika yapım işini B Taahhüt firmasına anahtar teslim olarak vermiştir. B Taahhüt firması ise buhar hattı oluşturulması işlerini C Kaynak firmasına devretmiştir.

Bu durumda:

• C Kaynak firması işin tamamını değil, sadece işin bir parçası olan borulama işini üstlenmiştir.
• İşi anahtar teslimi şeklinde alan C Kaynak firması değil B Taahhüt firmasıdır.
• İşi C Kaynak’a veren B Taahhüt firması kendi personelini sahada çalıştırmaktadır.

Bu üç kriter sağlandığı için, C Kaynak firması taşeron olarak konumlandırılır.

Tanımda netlik sağlamak açısından taşeronluğu tek bir cümleyle tanımlayacak olursak: “Ana işe bağlı tali (ikincil) işi, proje temelinde üstlenen kişiye taşeron denir.” Bu tanım işin kapsamını, taşeronun hukuki rolünü ve bu role bağlı tüm gereksinimleri netleştirir.

Taşeronlukta Sık Yapılan Hatalar

Ülkemizdeki çoğu uygulama örneklerini incelediğimizde görüyoruz ki; işin tamamı devredildiği halde taşeronluk ilişkisi varmış gibi gösterilmesi, anahtar teslim işlerde taşeronluk ilişkisi kurulmaya çalışılması ve işi verenin sahada hiç personel bulundurmaması gibi hatalar oldukça yaygın. Bu hatalar ilişki türünün yanlış seçilmesine, doğru inşa edilememesine ve hukuki açıdan muvazaa riskiyle karşılaşılmasına neden olarak ciddi yaptırımlara yol açabilir.