Orka's proberen mogelijk te leren 'wie we zijn' wanneer ze hun prooi delen met mensen, suggereert onderzoek
Jared Towers was op twee verschillende momenten in zijn onderzoeksvaartuig bezig met het observeren van orka's voor de kust van Vancouver Island, toen de orka's hun prooi vlak voor hem en zijn collega's lieten vallen.
De ontmoetingen die hij omschrijft als 'zeldzaam' en ontzagwekkend, hebben geleid tot een nieuw onderzoek gepubliceerd in het peer-reviewed Journal of Comparative Psychology. Hierin worden de ervaringen van onderzoekers beschreven met orka's die blijkbaar hun voedsel delen met mensen.
"We hebben een lange geschiedenis van interactie met andere dieren, proberen ze te voeren en peilen hun reacties. Maar het is zeer zeldzaam dat een wild roofdier hetzelfde bij ons doet", aldus Towers, uitvoerend directeur van de onderzoeksgroep Bay Cetology.
"Dit is werkelijk het eerste rapport in de literatuur dat dergelijke gevallen van orka's documenteert."
Towers zegt dat hij en zijn collega's aan het rondvaren waren toen er in 2018 een orka verscheen. Dit was de aanleiding voor een tweede ontmoeting. Ze bleven even staan en keken hoe de orka rondzwom, waarna hij weer opdook en een net gedode zeehond naast de boot losliet.
"Ze had het vanaf de achtersteven of de boeg kunnen laten vallen, maar ze liet het midden op het schip vallen, vlak naast ons", aldus Towers.
"We zaten daar maar te kijken hoe het ding in het water zonk, zo'n 10 tot 15 seconden lang, totdat ze een rondje maakte en terugkwam en het oppakte."
Het volgde op een ontmoeting in 2015 waarbij een orka zijn bek opende en een dode, eeuwenoude alk, een soort zeevogel, losliet vlak naast Towers' boot. Hij zegt dat de orka zijn prooi ook even liet drijven voordat hij hem weer pakte.
"We waren behoorlijk verbijsterd", aldus Towers, die eraan toevoegde dat de twee gevallen uniek zijn tussen de duizenden ontmoetingen met orka's die hij overal ter wereld heeft gehad.
"Toen begon ik anders over deze dieren te denken."
Towers en zijn collega's startten een onderzoek dat leidde tot de op maandag gepubliceerde studie, waarin 34 gevallen worden onderzocht waarin orka's over de hele wereld hun prooien aan mensen leken aan te bieden.
De onderzoekers wilden er zeker van zijn dat de studie alleen gevallen zou onderzoeken waarin walvissen "hun best deden om met mensen in contact te komen, in plaats van andersom", aldus Towers, die in Alert Bay (Brits-Columbia) woont, aan de noordoostkant van Vancouver Island.
Om in het onderzoek te worden opgenomen, moesten de walvissen mensen rechtstreeks benaderen. De onderzoekers keken naar gevallen waarin mensen de walvissen in de vijf minuten voorafgaand aan de interactie niet op een afstand van minder dan 50 meter hadden benaderd.
In alle gevallen, behalve één, wachtten de walvissen volgens het onderzoek op reacties van mensen voordat ze zich terugtrokken of hun prooi in de steek lieten.
"Dit waren geen fouten. Het was niet alsof de orka's per ongeluk hun voedsel lieten vallen. Ze wilden zien hoe mensen reageerden", zei Towers.
De studie sluit geen egoïstische motieven achter het gedrag uit. Maar Towers zegt dat hij de schijnbare prooideling "altruïstisch" en "prosociaal" vindt.
Het delen van voedsel met verwanten en andere orka's is essentieel voor de walvissen. Hij zegt dat de poging om mensen van prooien te voorzien, een voorbeeld kan zijn van de walvissen die een bepaald cultureel gedrag vertonen of het vermogen van mensen om hierop te reageren verkennen.
"Ik denk dat deze gevallen daadwerkelijk pro-sociale representaties van bewust leren kunnen zijn, waarbij deze walvissen hun uiterste best doen om daadwerkelijk te proberen te begrijpen ... wie we zijn en hoe we met hen omgaan in hun omgeving," aldus Towers.
Gezien de geavanceerde cognitieve vermogens en het sociale, coöperatieve karakter van orka's als soort, stellen de onderzoekers in het onderzoek dat "een of al deze verklaringen voor, en de gevolgen van, dergelijk gedrag mogelijk zijn."
De walvissen in het onderzoek waren orka's die tijdelijk op zee rondzwommen voor de kust van Brits-Columbia en Alaska, de populatie van de oostelijke tropische Stille Oceaan voor de kust van Californië, en orka's rond Nieuw-Zeeland, Centraal-Argentinië en Noorwegen. Alle "offer"-evenementen vonden plaats tussen 2004 en 2024, aldus de studie.
Orka's gebruiken hun prooi vaak om te spelen, en de studie erkent dat 38 procent van de onderzochte gevallen van het delen van prooien een rol speelde. De walvissen gebruikten hun prooi mogelijk om mensen tot spelen aan te zetten, aldus de studie.
Maar om verschillende redenen, zo stelt het onderzoek, geloven de onderzoekers niet dat spel de drijvende kracht was achter de ogenschijnlijke aanbiedingen.
Spelen vindt vaak plaats nadat de walvissen hun voedselbehoefte hebben vervuld, maar in de gevallen waarin de prooi met mensen werd gedeeld, was de prooi in ongeveer de helft van de gevallen in zijn geheel.
De orka's in het onderzoek namen de prooi meestal weer op nadat deze niet door mensen was geaccepteerd en deelden deze vervolgens vaak met andere walvissen. In de meeste gevallen duurden de interacties niet langer dan 30 seconden. De studie stelt daarentegen dat de walvissen doorgaans vaker spelen.
Uit het onderzoek blijkt dat walvissen over de capaciteit en motivatie beschikken om voedsel te delen om verschillende redenen, waaronder intellectuele of emotionele voordelen.
"Door mensen voorwerpen aan te bieden, kunnen orka's tegelijkertijd aangeleerd cultureel gedrag in praktijk brengen, de omgeving verkennen of spelen en op die manier meer over ons leren, ons manipuleren of een relatie met ons opbouwen", aldus het rapport.
Towers zegt dat hij hoopt dat het onderzoek mensen de kans biedt om orka's in een ander licht te zien, en nieuwsgierigheid te wekken over hun denkvermogen "en misschien zelfs een convergente evolutie van intellect met die van ons te laten zien."
De onderzoekers raden mensen ten zeerste af om prooien aan te nemen die orka's aanbieden, vanwege de mogelijkheid dat beide soorten elkaar kwaad doen, voegde Towers toe.
cbc.ca
