Negen van de tien senioren hebben er baat bij om een ​​begeleider mee te nemen naar afspraken.

In september bevestigde een onderzoek van de Universiteit van Michigan in de Verenigde Staten wat artsen en families al in de praktijk hadden waargenomen: het meenemen van een vertrouwd persoon naar medische afspraken kan een verschil maken voor de gezondheid van ouderen. De begeleider helpt bij het formuleren van vragen, het begrijpen van instructies, het versterken van aanbevelingen en kan emotionele, logistieke en financiële ondersteuning bieden.

Onderzoekers interviewden meer dan 2800 volwassenen van 50 jaar en ouder. 92% van de deelnemers gaf aan dat de begeleider concrete hulp bood tijdens het consult. Nog eens 83% gaf aan zich meer op hun gemak te voelen bij het delen van gezondheidsinformatie met de arts, en 79% gaf aan dat de ondersteuning het volgen van de behandeling gemakkelijker maakte.

Eerder onderzoek bevestigt dit effect. Een Spaanse studie uit 2019 analyseerde patiënten met chronische aandoeningen in de eerstelijnszorg en toonde aan dat slechts 55% hun behandeling correct volgde. Volgens de auteurs vergroten drie factoren de kans op therapietrouw: het ontvangen van duidelijke informatie, een goed begrip van het medicatieschema en het zelfbeeld van een goede kwaliteit van leven.

"De verzorger helpt soms vertalen wat de arts zegt. Ze versterken het begrip, stellen opnieuw vragen of herinneren de persoon er later thuis aan wat er gezegd is. Dit is erg belangrijk, omdat de oudere vaak zenuwachtig wordt, vergeet of niet alles meteen begrijpt", legt huisarts en maatschappelijk werker Gustavo Shikanai Kerr uit, werkzaam bij het programma voor ouderenzorg (PAI) van de Campo Limpo Basic Health Unit (UBS) in São Paulo, beheerd door het Einstein Hospital Israelita. "Soms maakt de verzorger een echte culturele aanpassing van wat je tegen de persoon zegt en wordt het uiteindelijk een hulpgeheugen", voegt hij eraan toe.

Naast het vergemakkelijken van de communicatie biedt de aanwezigheid van iemand in de buurt emotionele steun bij delicate diagnoses, wat de therapietrouw kan vergroten. Een vertrouwde metgezel, zoals een partner, kinderen of vrienden, kan angst verminderen en de patiënt meer veiligheid bieden.

Bij complexere gevallen, zoals dementie, stemmingsstoornissen of geheugenproblemen, is deze ondersteuning essentieel. Een Braziliaans onderzoek uit 2023 geeft aan dat 11,5% van de ouderen enige mate van cognitieve beperking vertoont.

Ongelijke barrières

Voor veel ouderen is het zorgen voor hun eigen gezondheid bijna net zo moeilijk als het krijgen van een diagnose. Een van de belangrijkste redenen is het gelijktijdig gebruik van meerdere medicijnen – zogenaamde polyfarmacie. In Brazilië gebruikt 18% van de ouderen vijf of meer medicijnen, volgens een analyse uit 2023 gepubliceerd in Research, Society and Development . De overmaat aan recepten belemmert ook de toegang tot medicijnen. Een Spaans onderzoek uit 2019 geeft aan dat de kans op therapietrouw met ongeveer 35% afneemt bij elke nieuwe apotheek die wordt gebruikt om medicijnen te verkrijgen.

Vakjargon, financiële beperkingen, mobiliteitsproblemen en eenzaamheid dragen allemaal bij aan dit beeld. "Het zorgteam gebruikt mogelijk meer vakjargon, wat alles ingewikkelder maakt, vooral omdat een groot deel van onze patiënten een lage gezondheidsvaardigheden heeft", merkt Kerr op.

Deze problemen wegen nog zwaarder voor degenen die afhankelijk zijn van het Unified Health System (SUS). Uit een onderzoek uit 2017 blijkt dat ouderen in Brazilië met een hoger inkomen en opleidingsniveau tot vier keer meer medische consulten per jaar hebben dan degenen die uitsluitend afhankelijk zijn van het SUS. Mensen met een laag inkomen daarentegen zoeken het ziekenhuis meestal alleen in noodsituaties op, wat financiële, informatieve en vervoersbelemmeringen aan het licht brengt.

"Om zorg te ontvangen, zelfs via het openbare zorgstelsel (SUS), moet je vaak kunnen reizen", benadrukt de arts van het Einstein Ziekenhuis. "Ik heb patiënten die dat niet kunnen. Het zijn ouderen die een bus- en metrokaart hebben, maar sommigen kunnen die niet gebruiken en moeten hun toevlucht nemen tot deelauto-apps. Dus er zijn ook financiële barrières."

Ouderen die voor andere ouderen zorgen.

De enquête van de Universiteit van Michigan bracht ook de mantelzorgers in beeld. De meesten begeleiden hun partner (71%), gevolgd door volwassen kinderen (20%). "We hebben ook veel ouderen gezien die voor andere ouderen zorgen. Een 80-jarige die voor een 90-jarige zorgt, en dit heeft een aanzienlijke impact", aldus de specialist. Van de deelnemers boven de 50 die iemand begeleidden, gaf 28% aan dat ze met een ouder naar de afspraak gingen.

Van de patiënten gaf 38% aan dat een andere volwassene het afgelopen jaar bij minstens één van hun medische afspraken aanwezig was geweest. De aanwezigheid van begeleiders kwam vaker voor bij mensen met een matige tot slechte lichamelijke gezondheid, functionele beperkingen en mensen ouder dan 65 jaar. "Het feit dat iemand zich zorgen om je maakt, maakt dat je ook voor jezelf wilt zorgen. Aanwezigheid is erg belangrijk, zeker in deze tijd van technologie en videogesprekken", aldus Gustavo Kerr.

Van de mensen die alleen naar afspraken gaan (62%), zegt 80% geen behoefte te hebben aan hulp, 20% gaat liever alleen, 11% wil niemand tot last zijn en 6% zegt dat er niemand beschikbaar is om hen te vergezellen.

Collectieve uitdaging

Tussen 2000 en 2023 is het aandeel ouderen in Brazilië gestegen van 8,7% naar 15,6%, volgens de laatste volkstelling van het IBGE. Prognoses geven aan dat in 2070 meer dan 37% van de bevolking 60 jaar of ouder zal zijn – wat overeenkomt met 75 miljoen mensen.

Deze snelle vergrijzing maakt het dringend noodzakelijk om de uitdagingen in de zorg voor deze leeftijdsgroep aan te pakken. "Als samenleving moeten we nadenken over hoe we deze vergrijzende bevolking tegemoet kunnen komen", zegt Kerr. Hij pleit voor het versterken van de openbare gezondheidszorg, investeren in duurzaam beleid en het verbeteren van de werkomstandigheden van zorgteams. "Een familiezorgteam dat 4000 mensen bedient, bestaat gemiddeld voor 15% uit oudere leden. Sommigen van hen hebben intensieve monitoring nodig. In deze gevallen is het essentieel om in een netwerk te werken en de diensten te coördineren. Het is noodzakelijk om te trainen, te integreren en de voorwaarden te creëren zodat training in de praktijk wordt omgezet", zegt hij.

In Brazilië is deze integratie nog steeds fragiel. Veel patiënten wisselen van kliniek naar ziekenhuis zonder dat professionals informatie over hun behandelingen delen. Dit resulteert in herhaalde diagnoses, verlies van klinische gegevens en onderbrekingen in de zorg. Kerr is van mening dat het land veroudering niet als een individueel probleem moet zien, maar als een collectieve uitdaging. Dit vereist dat middelen worden vrijgemaakt voor opleidings- en ondersteuningscentra, en dat multidisciplinaire teams in staat zijn om de diverse behoeften van een oudere bevolking aan te pakken.

Uit een onderzoek dat in 2023 werd gepubliceerd in het Brazilian Journal of Health Review blijkt dat integrale zorg voor ouderen een van de grootste knelpunten in het Braziliaanse openbare gezondheidszorgsysteem (SUS) blijft. De studie wees op een gebrek aan gekwalificeerde professionals, gefragmenteerde preventieve maatregelen en slechte coördinatie tussen zorgniveaus. Meer dan de helft van de geëvalueerde ouderen gebruikte mogelijk ongeschikte medicijnen en 35% vertoonde depressieve symptomen.

"Tegenwoordig mis ik de gemakkelijke toegang tot fysiotherapie, de promotie van gezonde voeding en afslankprogramma's. We hebben professionals nodig die complexe behoeften kunnen aanpakken en overheidsbeleid dat rekening houdt met de vergrijzing van de bevolking op lange termijn", besluit de arts van het Einstein Ziekenhuis.

Bron: Einstein Agency

Het bericht Negen op de tien senioren hebben er baat bij om een ​​begeleider mee te nemen naar afspraken verscheen het eerst op Agência Einstein .