Lula straft de bevolking met een laag inkomen, zijn kiezersbasis, met hoge inflatie en rentetarieven

Volgens het BIM bedroeg de inflatie over de afgelopen 12 maanden in april 5,53%, het hoogste percentage in twee jaar. De prijsstijging treft vooral gezinnen met een laag inkomen, de achterban van Lula, en dwingt de Centrale Bank (BC) een restrictief monetair beleid te voeren met hogere rentetarieven.

Omdat de inflatie aanhield, verhoogde het Monetaire Beleidscomité (Copom) in de tweede week van mei opnieuw de rente. Het Selic-tarief daalde naar 14,75% per jaar, het hoogste niveau in 19 jaar. Hoewel de maatregel technisch gezien noodzakelijk is om de inflatie te beteugelen, heeft het ernstige gevolgen voor de armste bevolkingsgroepen.

Door hogere rentetarieven stijgen de kosten voor krediet aanzienlijk, waardoor financieringen, leningen en afbetalingsaankopen duurder worden – middelen die vaak door de meest kwetsbare gezinnen worden gebruikt om essentiële goederen aan te schaffen. Sinds augustus, toen de huidige cyclus van verhogingen van het Selic-tarief begon, daalde de gemiddelde rente op krediettransacties voor particulieren tot maart van 2,35% naar 2,56% per maand. Dit is het hoogste percentage sinds juli 2023.

Het resultaat is een perverse cyclus: de stijging van de rentetarieven, die nodig is om de inflatie in te dammen, verslechtert uiteindelijk alleen maar de financiële situatie van de allerarmsten. Volgens een rapport van de Nationale Confederatie van Koophandel (CNC) uit april heeft 77,6% van de Braziliaanse gezinnen schulden. Dit is het hoogste percentage sinds augustus vorig jaar. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat 29,1% van de ondervraagden openstaande schulden heeft en 12,4% zegt niet in staat te zijn hun schulden te betalen.

Het is waarschijnlijk dat de hoge rentetarieven nog lange tijd zullen aanhouden. Uit de notulen die Copom op 13 mei heeft vrijgegeven, blijkt dat er onderhoud nodig is om ervoor te zorgen dat de inflatie naar de doelstelling van 3% convergeert.

Het middenpunt van de verwachtingen van de financiële markten voor de IPCA in 2025 lag in het laatste Focus-bulletin, dat maandag werd uitgebracht (12), op 5,51%, ongeveer één punt boven het beoogde plafond. De mediaan in 2026 lag met 4,5% helemaal aan de bovenkant.

De regering van Lula stimuleert de vraag, zet druk op de inflatie en is voorstander van hoge rentetarieven

Centrale Bank en Lula staan ​​in tegengestelde richtingen. De eerste probeert de inflatie te beteugelen door middel van hoge rentetarieven. De overheid heeft op haar beurt maatregelen aangekondigd die het tegenovergestelde effect hebben, de vraag stimuleren en de prijzen verder onder druk zetten.

De opheffing van de buitengewone intrekking van FGTS, de wijziging van de regels voor kredieten die worden toegekend aan de loonlijst van werknemers in de particuliere sector en de uitbreiding van het Minha Casa, Minha Vida-programma voor mensen die tot R$ 12.000 verdienen, zorgen voor extra inkomsten voor de economie op een moment dat de economische activiteit al een aanzienlijke dynamiek vertoont.

De BBP-monitor van het Braziliaanse Economisch Instituut van de Getúlio Vargas Foundation (FGV Ibre) geeft een geannualiseerde groei van 3,1% aan tot februari, terwijl de economische activiteitsindex van de Centrale Bank (IBC-Br) een nog grotere groei laat zien, namelijk van 3,8% in de 12 maanden tot en met februari. Deze economische bloei, gecombineerd met overheidsstimuleringsmaatregelen, wakkert de inflatiecyclus aan.

Bovendien zorgen de toename van het begrotingsrisico en de onzekerheid over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën ervoor dat de inflatieverwachtingen loskomen. Economische analisten wijzen erop dat de zwakke implementatie van het nieuwe begrotingskader de effectiviteit van het monetaire beleid in gevaar brengt, waardoor er nog hogere rentetarieven nodig zijn om de waargenomen risico's te compenseren.

Aanhoudende inflatie heeft een ongelijke impact op de bevolking

De stijging van de consumentenprijzen wordt niet door alle maatschappelijke klassen in gelijke mate gevoeld. Uit een onderzoek van het Instituut voor Toegepast Economisch Onderzoek (Ipea), een onderdeel van het Ministerie van Planning, blijkt dat de inflatie voor gezinnen met een zeer laag inkomen (met een maandelijks huishoudinkomen van minder dan R$ 2.200) in de eerste vier maanden van het jaar 2,59% bedroeg. Voor mensen met een hoog inkomen, met een inkomen boven R$ 22.000, was dit 2,21%. De totale IPCA bedroeg 2,48%.

Het verschil ontstaat doordat juist de goederen waarvan de prijs het hoogst is, het zwaarst wegen op het budget van de armste gezinnen. De grootste prijsstijgingen vonden de afgelopen 12 maanden plaats bij basisvoedingsmiddelen (de prijs van koffie steeg in één jaar met 80,2%, die van sojaolie met 22,8% en die van vlees met 22,3%), taxiritten (+19,6%) en gezondheids- en verzorgingsproducten (meer dan 7%).

Voor gezinnen met een laag inkomen betekenen deze verhogingen een nog groter deel van hun toch al beperkte budget, waardoor hun koopkracht aanzienlijk afneemt.

Diensten behoren tot de grootste boosdoeners als het gaat om inflatie en veroorzaken hoge rentetarieven

In tegenstelling tot eerdere inflatiecycli, waarbij voedsel de grootste boosdoener was, is de dienstensector nu de aanjager van inflatie, met een stijging van 7,7% in de afgelopen 12 maanden. Het fenomeen houdt rechtstreeks verband met de opwarming van de arbeidsmarkt, die in maart een werkloosheidspercentage van 7% registreerde – het laagste niveau voor de maand sinds het begin van de historische reeks in 2012.

Dit goede moment zorgt er alleen maar voor dat het probleem erger wordt. Volgens het BIM kende de dienstverlening in maart een geannualiseerde groei van 7,7%, de hoogste groei sinds november 2023.

Twee segmenten lieten een sterke prestatie en een versnelde groei zien: vervoer, hulpvervoer en postdiensten (5,2%) en informatie- en communicatiediensten (9%). De uitbreiding van dit segment was de grootste sinds juli 2022.

Het verkoopvolume van de uitgebreide detailhandel, waaronder auto's, motoren, auto-onderdelen en bouwmaterialen, liet in maart een jaarlijkse groei van 3% zien, na vijf maanden van daling of stabiliteit. Het segment bouwmaterialen viel op, met een stijging van 0,4% in april 2024, een hoogtepunt van de afgelopen 12 maanden, naar 6,8% in maart 2025.