Noch heiligen, noch indringers. Immigranten zijn mensen.

Deze week publiceerde de patriarch van Lissabon, bisschop Rui Valério, een column in Observador waarin hij reflecteerde op het onderwerp immigratie. Ik ben niet iemand die teksten van het episcopaat beoordeelt, maar ik vond het evenwichtig en verstandig. Hoewel hij benadrukte dat het noodzakelijk is om "migranten met compassie en verantwoordelijkheid te bekijken", merkte bisschop Rui Valério op dat "opvang niet naïef of wanordelijk kan zijn". Naast de noodzaak van "beleid dat hun waardigheid respecteert en hen helpt hun leven weer op te bouwen", waarschuwde hij voor de plicht om "migratiestromen te reguleren in overeenstemming met het algemeen belang", en verduidelijkte dat elke integratie een "cultureel pact" vereist.

Maar blijkbaar was het niet genoeg. En de reacties kunnen in vier categorieën worden ingedeeld. Elegant: "Valério, laat je vitiligo behandelen." Intellectueel helder: "Ze zingen goed, maar ik word er niet blij van." Klassiek: "Hoeveel van die immigranten heeft het Vaticaan vorig jaar en dit jaar verwelkomd?" Subtiel: "Ga een ander land vernietigen. Hypocrieten! Ga terug."

Nou, het lijkt erop dat radicalen iets hebben ontdekt wat de elektrotechniek, uit pure koppigheid, blijft ontkennen. Volgens de wetenschap zijn elektrische circuits afhankelijk van twee polen: positief en negatief. Volgens radicalen werkt het leven maar met één. Sorry, maar dat is niet het geval. Je zou kunnen zeggen dat de toename van de immigrantenpopulatie in Portugal van 4% naar 15% tussen 2017 en 2025 een hausse is met duidelijk twijfelachtige gevolgen, met name wat betreft de druk op de publieke dienstverlening, maar zonder dat dit ons tot de conclusie brengt dat we te maken hebben met "een niet-verklaarde invasieoorlog". Evenmin is het voldoende om te praten over de noodzaak van immigratie voor de vitaliteit van sommige sectoren van de economie, of over de positieve bijdrage van 1,604 miljard euro aan de sociale zekerheid die voortvloeit uit deze gemeenschap, om alles en iedereen te heiligen en koninklijke goedkeuring te verlenen.

Blijkbaar moeten we partij kiezen. Het is onmogelijk om tegelijkertijd te geloven dat Portugal het zevende veiligste land ter wereld is én dat de perceptie van veiligheid er ook toe doet. Het is algemeen bekend: als je de ene kant kiest, is de andere onbereikbaar. En wie kiest, is een heldenmartelaar voor zijn fans en een verraderlijke geest voor alle anderen.

Radicalen gedijen op goede bedoelingen en valse, libertijnse fantasieën. Een daarvan is de natte droom van extreemrechts, waar alleen "Maghrebijnen" en "Indostan" voorkomen. In werkelijkheid zijn de vijf landen met de grootste immigrantenaantallen in Portugal, in volgorde: Brazilië (35,3%), Angola (5,3%), Kaapverdië (4,7%), het Verenigd Koninkrijk (4,5%) en India (4,2%). Nepal staat op de 8e plaats, met minder immigranten dan Italië. Pakistan staat op de 12e plaats, met minder immigranten dan Frankrijk, China of São Tomé.

Maar er zijn ook natte dromen aan de uiterst linkse kant. Zinnen als "immigratie lost het probleem van de vergrijzing op" of "immigratie brengt diversiteit en culturele rijkdom" zijn noch wetenschappelijk rigoureus noch alomvattend. Sterker nog, ze lijken afkomstig uit een essay van een gemiddelde middelbare scholier. Met alle respect, ze verdienden beter.

Maar het gebrek aan nauwkeurigheid strekt zich ook uit tot uitspraken zoals die van Joana Amaral Dias deze week in een opiniestuk. Ze zei: "In Zweden bijvoorbeeld wordt Malmö al als even gevaarlijk geclassificeerd als Bagdad." Het klopt dat het Numbeo-platform de criminaliteit in Bagdad op 55,6 en in Malmö op 55,5 schat. Maar wat is Numbeo? Een subjectief zelfrapportageplatform dat de perceptie van veiligheid meet, niet hoeveel mensen sterven of gewelddadig worden. Sterker nog, in Malmö was er in 2023 slechts één moord door een schietpartij; in Bagdad is het zelfs niet mogelijk om statistieken te raadplegen.

Toch ben ik blij te horen dat Joana Amaral Dias (JAD) van gedachten is veranderd. In haar artikel stelt ze dat "neo-misantropen de nationale identiteit willen vernietigen" en vraagt: "Denkt u dat de Iberiërs een open hart kunnen hebben om buitenlanders te verwelkomen, terwijl ze plotseling gedwongen werden te leven met hordes mensen met compleet andere dagelijkse gewoonten, religies en principes?" Nu, het is niet dat ik een goed geheugen heb, maar toen ik een jonge twaalfde-klassstudent was, woonde ik een debat bij dat georganiseerd werd door de FFMS (Federale Universiteit van Minas Gerais) met de vraag: "Heeft Europa God nodig?" Destijds stelde JAD, een panellid, categorisch dat het christelijke Europa "een mythe is", en dat dit zo is omdat het eeuwenlang achtereenvolgens "andere burgers, beoefenaars van andere religies, heeft verdreven, gedecimeerd en uitgeroeid in naam van dit ideaal – dat ik eerder een nachtmerrie vind – van een wit en christelijk Europa." De tijd heelt niet.

Maar, terug naar het onderwerp: ik heb, net als niemand anders, zomaar uit mijn hoofd een verantwoorde en doordachte oplossing voor immigratie. Ik vermoed dat dit een blijvend onderwerp is, dat immigratie een blijvende sociale wrok in Portugal heeft aangewakkerd, en dat we misschien constant de spijker op de kop moeten slaan om het schip stabiel te houden. Van twee dingen ben ik echter zeker. Ten eerste, zonder de sociale en charitatieve structuren van de in Portugal aanwezige religies – zonder de parochies, de IPSS'en (Sociale Solidariteitsinstellingen), Cáritas, de Vincentiaanse conferenties, de Gemeenschap van Sant'Egidio, de Gemeenschap van Vida e Paz, en de verschillende secretariaten en diensten voor vluchtelingen en migranten – zou de nationale reactie op dit probleem nog gebrekkiger zijn, zo niet technisch onbestaand. Ten tweede geloof ik in iets dat, en dat weet ik heel goed, vandaag de dag als excentriek kan worden beschouwd: immigranten zijn noch heiligen noch indringers; ze zijn mensen.