Marek Cichocki: de donkerste pagina's van de Poolse geschiedenis

Na 1989 bestond het nieuwe, democratische Polen lang genoeg om een compleet nieuwe generatie volledig tot bloei te laten komen, voor wie de huidige realiteit de enige denkbare, persoonlijke ervaring is. Andere mogelijke situaties die ons in het verleden als collectief hebben gevormd, zijn daardoor voor de meeste hedendaagse mensen abstracter geworden. Ondertussen is de historische ervaring van Polen dieper en reikt ze verder dan de gewone, actuele politieke of economische realiteit.

De dubbele dood van een natie Pools

Iemand merkte terecht op dat Polen, als natie, twee keer hun eigen dood hebben meegemaakt. Een keer in 1795, toen de deling van het Pools-Litouwse Gemenebest eindelijk plaatsvond. En opnieuw na 1939, toen nazi-Duitsland en communistisch Rusland besloten Polen fysiek te vernietigen. In het eerste geval lag de oorzaak van de neergang in het onvermogen om dodelijke externe bedreigingen te erkennen en een verlies aan bestaanswil. In het tweede geval was het het gebrek aan een kans om te ontsnappen aan een uitzichtloze geopolitieke situatie.

We leven vandaag de dag in de 21e eeuw, maar die ervaringen van een dubbele dood blijven ons bij en resoneren in onze verbeelding, vooral nu we een wereld van grote crisis betreden in een tijd van totale chaos. Geconfronteerd met deze nieuwe, reële bedreigingen hebben we slechts één echte optie voor redding en bescherming: onze eigen staat. Daarom wordt wat we ermee doen een existentiële vraag.

Verdedigend vermogen de eigen burgers is een kerntaak van de staat

Gezien die ervaringen uit het verleden en de dreigende chaos, wordt het duidelijk waarom een staat die zijn burgers kan verdedigen vandaag de dag cruciaal is. Is Polen zo'n land, waar regeringen bang zijn voor de lobby's van projectontwikkelaars, banken en buitenlandse bedrijven? Waar burgers geen zin hebben om hun recht te halen bij nationale rechtbanken? Waar machthebbers bereid zijn het staatssysteem volledig te destabiliseren voor politiek gewin op korte termijn? En waar het decennialang onmogelijk is geweest om ook maar één kerncentrale te bouwen?

We bereiden ons nu voor op een nieuw hoofdstuk van interne politieke strijd die tot nu toe geen doorbraak heeft opgeleverd. Laten we hopen dat de kosten niet pijnlijk hoog zullen uitvallen.