Hoe we onze kunst kunnen laten zinken

Het is de moeite waard om de Paseo de Recoletos in Madrid over te steken met een helling van 44 graden als je daar bent om de tentoonstelling van Jorge Semprún in de Nationale Bibliotheek te bezoeken. Als schrijver en scenarioschrijver was hij van 1988 tot 1991 Spaans minister van Cultuur. Hij wist Baron Thyssen, niet zonder moeite, over te halen zijn collectie te schenken aan wat het grootste museum voor moderne kunst van Spanje zou worden.

Zijn intellectuele prestige en persoonlijkheid hielpen. Twee dingen zijn nodig wil een ministerie van Financiën luisteren naar een ministerie van Cultuur. Over het algemeen is er in ons land weinig politieke belangstelling voor kunstcollecties en de kunstmarkt. Semprún werd voorafgegaan door Javier Solana en opgevolgd door Jordi Solé Tura als ministers van Cultuur. Alle drie toonden interesse in het promoten van kunst. Semprún zei in 1988: "Ik verdien veel meer als scenarioschrijver dan als minister."

Kunst is een bron, en die bron is de kunstenaar. De geneugten en interesses van de andere betrokkenen zijn afhankelijk van hem of haar. Het werk moet verkocht worden, en er zijn de agent en de galeriehouder als tussenpersonen. Kopers wenden zich tot hen. Om te beginnen, het belangrijkste onderdeel van het artistieke mechanisme: de occasionele koper voor puur genot. De andere kopers zijn afgeleide figuren. Want als je een tekening hebt van bijvoorbeeld Gino Rubert of Carmen Galofré, wil je ook een klein schilderijtje van hen. En zo begint de gezondste en nobelste verslaving: die van de kunstverzamelaar.

De volgende koper is een particulier bedrijf of een stichting. En dus een museum, of het nu particulier of openbaar is; in dat geval wordt de aankoop gedaan door een overheidsinstantie. De staat beschikt hiervoor over het benodigde kapitaal. Bovendien heeft Catalonië een traditie van kunstverzamelen, met namen van ondernemers, professionals en kunstenaars waarvan de lijst te lang zou zijn om op te noemen.

Met een redelijkere BTW zou kunst in Spanje worden geactiveerd en zou de schatkist meer kunnen innen.

Kunst floreert als er kopers zijn, en ze floreert als er kunstenaars zijn die, naast hun roeping, gedreven worden door de promotie van hun werk. We hebben kunst nodig, anders zou het leven saai zijn. Laten we jongeren vragen wat ze zouden vinden van een leven zonder muziek, of, voor iedereen, zonder bioscoop, theater of mooie gebouwen. Bovendien verbreedt kunst de horizon, is het leerzaam, en voor kunstenaars en iedereen die er materieel van leeft, is het een middel van bestaan dat even legitiem als opwindend is. In een tijd waarin mensen werken aan dingen die ze niet leuk vinden, herinnert kunst ons eraan dat roeping bestaat, betekenis geeft aan het leven en dient als middel tot esthetisch genot.

De beeldende kunst in Spanje kampt echter met een ernstig probleem. De overheid is van mening dat kunst, naast film, theater en muziek, een object is voor de rijken. Daarom heft ze een belasting van 21% op kunstwerken – bijvoorbeeld op een aquarel van € 300, of zelfs een schilderij, sculptuur of artistieke foto – die mensen graag cadeau doen of puur voor hun plezier bezitten. Zijn de ministers van Financiën en Cultuur van mening dat het publiek bij een bezoek aan een museum of galerie de werken als handelswaar beschouwt?

U mag voorlopig niet thuis genieten van een aquarel of een sculptuur, omdat de verkoper u zal vertellen dat er naast de prijs een toeslag van 21% op het werk zit. De koper zal het werk dan opgeven of proberen het buiten Spanje te kopen, waar hij slechts 7% (Duitsland), 5,5% (Frankrijk) of 5% (Italië) aan belasting betaalt.

Lees ook Democratie en ego gaan niet samen Norbert Bilbeny