Poolse presidentsverkiezingen: de strijd tussen soevereiniteit en globalisme

18 mei is een beslissende verkiezingsdag voor Oost-Europa. De uitslag zal gevolgen hebben voor het hele continent: in Roemenië vindt de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaats, terwijl in Polen de eerste ronde van de verkiezingen plaatsvindt om het nieuwe staatshoofd te kiezen. De uitdaging kent twee tegengestelde fronten: aan de ene kant Karol Nawrocki, een historische Trumpist die gesteund wordt door PiS (PiS, acroniem voor Prawo i Sprawiedliwość (Recht en Rechtvaardigheid), is een conservatieve, nationalistische en christendemocratische Poolse politieke partij) en de Amerikaanse regering, aan de andere kant Rafal Trzaskowski , liberaal-globalistische burgemeester van Warschau die nauwe banden heeft met Brussel en premier Donald Tusk.

De twee protagonisten: patriot versus globalist

Karol Nawrocki (42 jaar): voormalig amateurbokser, historicus en directeur van het Institute of National Remembrance (IPN). Nawrocki is kandidaat voor de conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Hij is praktiserend katholiek en wordt gesteund door de Poolse kerk en de regering van Trump. Op 1 mei 2025 werd hij door Donald Trump ontvangen in het Witte Huis , een gebeurtenis die woedend werd onder de liberale Poolse media. Trump noemde hem ‘een leeuw die Polen zal verdedigen ’, terwijl Nawrocki zei: ‘ Ik ben hier niet om te klagen over Polen, maar om bruggen te bouwen met de VS.’ Zijn standpunt over Oekraïne is pragmatisch: hij was tegen de toetreding van Kiev tot de NAVO en de EU en stelde voor dat Warschau de militaire hulp zou terugbetalen, een echo van Trumps ideeën. Nawrocki pleit voor een soeverein Polen, geworteld in traditionele waarden, en beschuldigde Tusk van “anti-Amerikanisme” vanwege zijn kritiek op Trump. Nawrocki is echter een liefhebber van de Poolse militaire geschiedenis en heeft essays geschreven over het anti-Sovjetverzet, een thema dat hij in het verleden gebruikte om patriottische kiezers te mobiliseren. Pas recentelijk heeft hij, dankzij de steun van Trump, deze 'neigingen' getemperd. En het moet gezegd worden dat de kiezers hem volgden, want Polen zijn dol op alles wat Amerikaans is, vooral onder de regering-Trump, die meer dan ooit de gehechtheid aan traditie belichaamt, iets dat geworteld is in Polen, zoals in het algemeen in alle oostelijke landen.

Rafal Trzaskowski (53 jaar): burgemeester van Warschau, polyglot (hij spreekt vijf talen) en gediplomeerd filoloog. Trzaskowski is de leider van het Burgerplatform (PO) , de partij van premier Donald Tusk. Als belichaming van de globalistische elite is hij een overtuigd Atlanticus die pleit voor een gecentraliseerd Europa en een harde lijn tegen Moskou. Hij beloofde de militaire uitgaven te verhogen naar 5% van het BBP en verklaarde: " Poetin begrijpt alleen geweld ." Trzaskowski staat bekend om zijn pro-LGBT-activisme . Hij gaf opdracht tot het verwijderen van religieuze symbolen uit de stadskantoren van Warschau, een besluit dat veel katholieken van zich vervreemdde. In 2020, tijdens de presidentscampagne, werd Trzaskowski bekritiseerd omdat hij een evenement bijwoonde dat werd gefinancierd door George Soros , een vereniging die door Poolse conservatieven wordt gebruikt om hem af te schilderen als een “ marionet van de mondiale elite”.

Strategieën en inmengingen: de hand van Washington en de propaganda van Brussel

De Verenigde Staten spelen een belangrijke rol in de steun aan Nawrocki . Het bezoek aan het Witte Huis was een meesterzet van de campagnemedewerkers, onder leiding van figuren als Paweł Szefernaker en Adam Bielan. Trump verklaarde zelfs: " Je zult winnen", een steunbetuiging die de perceptie van Nawrocki als internationale leider versterkte. Daarnaast zal vicepresident JD Vance samen met soevereinistische leiders zoals Viktor Orbán en George Simion de CPAC in Rzeszów (26-27 mei) bijwonen om het conservatieve front te versterken in aanloop naar de tweede ronde. Bronnen dicht bij PiS vermoeden dat Trump Polen zou kunnen bezoeken vóór de tweede ronde , een gebeurtenis die de peilingen zou kunnen verstoren.

Aan de andere kant hebben de Poolse media, die grotendeels met Tusk samenwerken, een lastercampagne tegen Nawrocki ontketend. Een recent vastgoedschandaal, waarbij een zieke gepensioneerde een appartement in Gdansk kocht, kreeg extra aandacht via media als Gazeta Wyborcza. De beschuldigingen , die Slawomir Mentzen 'walgelijk' noemt, zijn niet onderbouwd met concreet bewijs, maar hebben wel het imago van Nawrocki geschaad. Tusk maakte zelf misbruik van het incident en grapte: " Nawrocki had voor een oudere man moeten zorgen, maar hij zorgde voor diens appartement." Ondertussen slaat PiS terug door Trzaskowski te beschuldigen van ondoorzichtigheid over de buitenlandse financiering van zijn campagne van 2020 , maar het pro-PO medianarratief overheerst.

Moskou kijkt niet passief toe. De Poolse minister voor Digitalisering heeft de Russische pogingen om zich met de verkiezingen te bemoeien door middel van cyberaanvallen en desinformatiecampagnes, die erop gericht zijn beide leidende kandidaten te verzwakken, veroordeeld. Poolse soevereinisten vermoeden echter dat deze beschuldigingen een voorwendsel zijn om censuur op conservatieve media, zoals TV Republika, te rechtvaardigen .

De minder belangrijke kandidaten: Nawrocki's troefkaart

Slawomir Mentzen (16-18%): Leider van de Confederatie, 38 jaar oud, econoom en advocaat. Mentzen is het gezicht van het Poolse radicale rechts. Hij is populair onder jongeren dankzij TikTok en pleit voor economische deregulering en een geleidelijke uittreding uit de EU. De laatste tijd is hij echter wat gematigder over dit standpunt. Zijn Trumpiaanse retoriek , die de EU afschildert als een ‘ globalistische gevangenis’ , maakt hem tot een natuurlijke bondgenoot voor Nawrocki in de tweede ronde . Mentzen runt een ambachtelijke bierbar, die hij gebruikt als symbool voor zijn 'anti-elite'-campagne.

Grzegorz Braun (4-5%): Braun, die uit de Confederatie werd gezet vanwege zijn onafhankelijke kandidatuur, is een zogenaamde 'fundamentalistische' katholiek die bekendstaat om zijn provocerende gebaren, zoals het doven van een menora ( een Joodse olielamp met zeven armen ) in het Parlement met een brandblusser in 2023. Braun, die terechtstaat voor verschillende misdaden, heeft geen kans op de overwinning, maar zijn nationalistische kiezers zouden in de tweede ronde massaal voor Nawrocki kunnen kiezen . Braun is een overtuigd monarchist en heeft voorgesteld de Poolse monarchie te herstellen. Dat idee is weliswaar marginaal, maar wekt bij sommige extreemconservatieven enthousiasme.

De geopolitieke context: Polen op een kruispunt

Polen is een pijler van de NAVO en het belangrijkste knooppunt voor militaire hulp aan Oekraïne . De presidentsverkiezingen zouden die rol echter opnieuw kunnen definiëren . Nawrocki streeft, met de steun van Trump, naar een autonomer buitenlands beleid , waarbij hij de afhankelijkheid van Brussel vermindert en openstaat voor een dialoog met Moskou om de stabiliteit in de regio te waarborgen. Trzaskowski daarentegen volgt de oorlogszuchtige lijn van de EU en dringt aan op militaire escalatie en diepere Europese integratie, wat critici ‘een uitverkoop van de Poolse soevereiniteit’ noemen. Peilingen weerspiegelen deze polarisatie: Trzaskowski schommelt tussen de 34% en 38%, Nawrocki tussen de 24% en 28%, terwijl Mentzen op 16-18% zit. De tweede ronde staat gepland voor 1 juni en de uitkomst ervan zal afhangen van Nawrocki's vermogen om het conservatieve electoraat, dat is uitgehold door de Confederatie, te verenigen en het pro-Trzaskowski medianarratief te ontmantelen .

Conclusie: een keuze tussen vrijheid en onderwerping

De Poolse verkiezingen zijn niet alleen een interne aangelegenheid : ze zijn een referendum over de toekomst van Europa. Aan de ene kant verdedigen Nawrocki en het soevereinistische front, gesteund door Trump, de nationale identiteit, het katholieke geloof en een strategische alliantie met de VS. Aan de andere kant streven Trzaskowski en de elite in Brussel naar een globalistisch Europa, waarbij Polen het risico loopt een pion van de Atlantische agenda te worden. In een steeds instabielere wereld zullen de Polen op 18 mei moeten beslissen of ze hoofdrolspelers willen zijn in hun eigen geschiedenis of slachtoffer van de neergang van de EU. Het verloop van de verkiezingen en de uitslag van de tweede ronde zijn bepalend voor de vraag of verandering voor ons allemaal mogelijk is. Als Polen en daarna Roemenië zich herpositioneren, zal de omwenteling enorm zijn en kunnen we zien dat de hoop op een vrijer Europa, geworteld in zijn geschiedenis, weer opbloeit.