Schandaal in de Berlijnse Senaat: senator Kiziltepe moet benoeming van moslimactivist intrekken

Het was een hete dinsdag in de gespannen sfeer van Berlijnse identiteitspolitiek. De Senaat had eigenlijk alleen een initiatief van de Bondsraad willen goedkeuren om de bescherming van seksuele identiteit vast te leggen in de Grondwet – in Artikel 3, dat gelijkheid voor de wet garandeert. Maar toen liep het uit de hand: tijdens dezelfde zitting barstte een schandaal los over de benoeming van een moslimactiviste bij de Senaatsafdeling voor Arbeid.

De achtergrond van het conflict: senator Cansel Kiziltepe (SPD) had die ochtend een persbericht verspreid waarin stond dat "de deelstaat Berlijn voor het eerst een contactpersoon aanstelt om anti-islamitisch racisme te bestrijden." Zoals later bleek, was dit echter niet afgestemd met de CDU-meerderheid of regerend burgemeester Kai Wegner (CDU) .

Wegner maakte vervolgens een einde aan de benoeming. "Er was geen consensus over de kwestie in de Senaat", kondigde hij aan. Zijn woordvoerster verwees naar een vooraanstaande commissie van deskundigen van het Huis van Afgevaardigden van Berlijn die "waardevol werk" verrichtte aan de kwestie, waarvan ze de resultaten niet wilden vernemen. Het aanstellen van een contactpersoon voor de bestrijding van anti-moslimracisme ligt politiek gevoelig. Anti-moslimracisme is een strijdkreet geworden in de identiteitspolitiek. Critici zien dit als een poging om de strijd tegen antisemitisme te bagatelliseren.

Uiteindelijk moest Kiziltepe haar aanstelling intrekken. Ze gaf geen commentaar op de oorzaak van het conflict. Yücel Meheroğlu, een 41-jarige academicus gespecialiseerd in onderzoek naar racisme en vooroordelen, was voor de functie in aanmerking gekomen. Recentelijk werkte ze als onderzoeksmedewerker bij het federale kantoor van het Meld- en Informatiecentrum voor Antiziganisme. Daar was ze verantwoordelijk voor het registreren en analyseren van racistische incidenten, het monitoren ervan en het adviseren van de betrokkenen.

Islamdeskundige Ahmad Mansour, lid van de deskundigencommissie van het parlement en ontvanger van het Federale Kruis van Verdienste, heeft al jaren kritiek op de gelijkstelling van islamofobie en antisemitisme.

Totdat de zaak in de Senaat is opgehelderd, zal Meheroğlu optreden als contactpersoon voor de Senaatsafdeling voor Arbeid, Sociale Zaken, Gelijkheid, Integratie, Diversiteit en Antidiscriminatie, zo werd gezegd.

Maar dit was ook onderwerp van gesprek tijdens de Senaatsvergadering: als het aan Berlijn ligt, zal artikel 3 van de Grondwet (Grundgesetz) in de toekomst "seksuele identiteit" opnemen in de lijst van personen die niet gediscrimineerd of bevoordeeld mogen worden, naast geslacht, afkomst, ras, taal, vaderland en afkomst, geloof en religieuze of politieke opvattingen. Daartoe is de hoofdstad van plan om op 11 juli een initiatief tot wetswijziging in de Bondsraad te starten.

Queeractivisten strijden al jaren voor een verdergaande wijziging van de Basiswet, die de opname van 'seksueel geslacht' zou vereisen. Maar velen vinden dat dit te ver gaat, omdat het het principe dat er slechts twee geslachten zijn, aan zijn laars lapt.

Hoewel er geen meerderheid is voor de maximale eis, sprak Cansel Kiziltepe – onder andere verantwoordelijk voor antidiscriminatie in de Senaat – van "een krachtig signaal". Het initiatief past volgens de SPD-politica in de traditie van de deelstaat Berlijn, die zich al decennialang inzet voor de zorg en bescherming van homoseksuelen. Ze wees er ook op dat deze rechten specifiek worden genoemd in artikel 10 van de Berlijnse Grondwet.

Op de vraag waarom de term 'genderidentiteit' niet in de resolutie van de Senaat was opgenomen, verwees Kiziltepe naar relevante uitspraken van het Federale Constitutionele Hof. Karlsruhe beschouwt 'genderidentiteit' bijvoorbeeld al als beschermd onder artikel 3.

Het afschaffen van de eis van "genderidentiteit" zou de kans op een wetswijziging moeten vergroten. Dit zou nuttig kunnen zijn, al was het maar omdat hiervoor een tweederdemeerderheid vereist is. De deelstaat Berlijn verwierp echter voor het laatst in 2018 een soortgelijk voorstel van de toenmalige rood-rood-groene deelstaatregering. Een tweederdemeerderheid werd afgewezen, voornamelijk door de CDU/CSU op federaal niveau.

De Berlijnse burgemeester Kai Wegner en de toenmalige voorzitter van de Bondsdag, Bärbel Bas, op een praalwagen tijdens de Berlin Pride Parade op Christopher Street Day een jaar geleden. Fabian Sommer/dpa

Twee jaar geleden stemde de conservatief-rode coalitie in Berlijn in met een nieuw initiatief. Een paar weken later vierde regerend burgemeester Kai Wegner (CDU) het initiatief tijdens Christopher Street Day – om het jaar daarop echter kritiek te krijgen omdat het nog steeds geen resultaten had geboekt. Nu is er twee jaar aan gewerkt, zei Senaatswoordvoerster Christine Richter dinsdag.

Sterker nog, de kans is nu misschien wel groter dan in 2023 of 2018, zegt Lisa Knack, queerpolitica bij de Berlijnse CDU, in een interview met de Berliner Zeitung. Aan de ene kant is er de toenemende druk op het queerleven, wat bijvoorbeeld tot uiting komt in aanvallen en geweld tijdens pride parades. Tegelijkertijd vergroot dit de bereidheid van anderen om kleur te bekennen en solidariteit te tonen, zegt Knack.

De Berlijnse politicus wijst op het voorbeeld van München: daar wappert de regenboogvlag voor het Beierse deelstaatparlement. "Die staat voor openheid, voor tolerantie, voor diversiteit en ook voor acceptatie van queers", zegt deelstaatparlementsvoorzitter Ilse Aigner (CSU). "Ik denk dat de timing goed is."