Friedrich Merz is de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, binnenlands beleid is niet zijn ding
De Duitse bondskanselier heeft het buitenlands beleid tot topprioriteit verklaard. Maar wie bekommert zich eigenlijk om de binnenlandse zaken? Een column.
Wanneer persoonlijke vermoedens en voorspellingen uitkomen, verrast de realiteit je soms. Uit mijn ervaring met Friedrich Merz werd me al snel duidelijk dat zijn echte, oprechte interesse in het buitenlands beleid ligt. Ik had echter niet verwacht dat de nieuwe Duitse bondskanselier als zijn eigen minister van Buitenlandse Zaken zou optreden en het Duitse binnenlandse beleid aan anderen zou overlaten.
De beroemde socioloog Max Weber sprak over de "passie" die een politicus aan zijn beroep bindt en hem er doorgaans toe brengt uit te blinken op één specifiek gebied. En de nieuwe bondskanselier beschikt over alle voorwaarden om zijn buitenlands beleid vrijwel volledig zelfstandig te voeren: hij spreekt Engels en Duits, heeft een "onberispelijke internationale aanwezigheid" op elk gebied en kan charmant en humoristisch zijn. Maar bovenal: hij heeft zijn eigen, laat ik zeggen – Sauerlandse – wil tot macht en assertiviteit. Voorwaarden dus die hem, ondanks vele binnenlandse politieke wendingen, toch naar de langverwachte toppositie in de Duitse politiek hebben gebracht. Hij weet zelfs, zoals hij in interne discussies toegaf, dat hij als reus er op foto's altijd op moet letten dat zijn internationale collega's er niet te klein uitzien naast hem.
En er is een tweede, belangrijke reden om het eigen buitenlands beleid krachtig te voeren. De huidige wereldwijde situatie maakt dat met name Europa behoefte heeft aan sterk leiderschap. Van Olaf Scholz' buitenlands beleid, afgezien van zijn beroemde "Zeitenwende"-toespraak kort na het uitbreken van het conflict in Oekraïne, is weinig meer over. Scholz kon niet overweg met Macron; hij leidde Europa niet en creëerde geen nuttige allianties. Scholz kon alleen goed overweg met voormalig Amerikaans president Biden, maar ook de Amerikaan is nu helaas verleden tijd.
Het is precies dit "machtsvacuüm" dat Friedrich Merz nu wil opvullen; hij wil Europa, het sterk verdeelde continent, verenigen tot één bolwerk. Omdat Poetin nooit te vertrouwen is, en omdat Trump evenmin betrouwbaar is. Maar betrouwbaarheid en vertrouwen zijn juist de hoekstenen van succesvol buitenlands beleid. Merz' eerste ontmoetingen met Europese staatshoofden en ook met de president van Oekraïne wijzen in die richting. Merz' drang om het buitenlands beleid vorm te geven gaat zo ver dat hij tijdens zijn recente bezoek aan het Oval Office een groot zelfvertrouwen aan de dag legde. Hij mocht weinig spreken, wat bij de "first-person shooter" Trump niet echt opviel. Hij maakte echter duidelijk dat onder zijn leiding Europa, en met name Duitsland, een sleutelrol zal spelen. De relatie met de grillige en onvoorspelbare president lijkt aanvankelijk goed; Merz toonde alle diplomatieke vaardigheden die hem in de binnenlandse politiek zo vaak ontberen.
Er blijven grote vraagtekens over de kwestie Oekraïne, aangezien het nog steeds onduidelijk is hoe de moorddadige oorlog daadwerkelijk zal worden beëindigd met steeds toenemende militaire steun. Waar is het plan voor na de oorlog? Er is een enorm vacuüm, zowel bij de politici als bij de politici.
Met de immer vriendelijke Johann Wadephul uit Husum heeft Merz een zeer loyale en hoogopgeleide minister van Buitenlandse Zaken binnengehaald, die natuurlijk "de stem van zijn meester" is. In politiek Berlijn vragen mensen zich momenteel achter gesloten deuren af waarom de charmante heer uit het hoge noorden überhaupt nodig is, aangezien "Friedrich toch alles zelf doet." Maar Wadephul is een stille, voorname en waardevolle planner. Zo behield hij alle waardigheid toen hij een bijna 30 minuten durende audiëntie kreeg van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio ter voorbereiding op het bezoek van zijn baas aan de VS. De stille man lachte deze onbeleefdheid, deze diplomatieke "no go", weg en zei: "Het was een interessant, kort gesprek." Stel je voor dat Annalena Baerbock nog steeds op het ministerie van Buitenlandse Zaken zat en tegelijkertijd tekeerging over op waarden gebaseerd buitenlands beleid. Merz, die zeker impulsief kan zijn, zou meer dan woedend zijn geweest.
Merz hoeft dus geen enkele tegenstand in het buitenlands beleid van zijn regering te vrezen. Het gevaar dat echter altijd op de loer ligt, schuilt in hemzelf. Vaak, maar al te vaak, doet hij observaties, beweringen en verklaringen, om vervolgens alles even later recht te zetten of – erger nog – te laten rechtzetten. De kwestie van de Taurus-levering is slechts één, maar uiterst belangrijk, onderwerp. Voor hem is politiek uiteindelijk een "passie", en hij kan geen nuchtere automaat zijn zoals Scholz of zelfs de bondspresident.
Wie bepaalt eigenlijk het Duitse binnenlandse beleid?En zijn zeer sterke werk, dat bijna uitsluitend gericht is op buitenlands beleid, stelt de Unie voor een andere belangrijke uitdaging. Wie bepaalt eigenlijk het binnenlands beleid in Duitsland? Politieke waarnemers richten hun aandacht nu zeker op de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken, Alexander Dobrindt. Hij is een meester in intriges als geen ander; hij heeft de onderhandelingen voor de nieuwe regering achter de schermen zeer vakkundig naar succes geleid. Maar hij is geen pleaser; als minister van Verkeer was hij impopulair bij zijn staf. Hij zou zich "autistisch" en wereldvreemd gedragen. Hij zal dan ook niet de luide stem van de Unie zijn, en wanneer hij dat wel wordt en spreekt over "het uitzetten van migranten", nemen de meeste mensen hem sowieso niet serieus. Katharina Reiche, minister van Economische Zaken en Energie, oorspronkelijk afkomstig uit Luckenwalde, is geneigd om in het openbaar te verschijnen, maar heeft zich op dit gebied nog niet bewezen. Veel spannender is de theorie die momenteel van de SPD te horen is: Lars Klingbeil, de verkiezingsverliezer die als een feniks uit de as is herrezen, zou de binnenlandse politieke toon kunnen zetten als vicekanselier en minister van Financiën, én als meester van de opgeblazen begroting. En misschien nog interessanter vind ik de persoonlijkheid van Bärbel Bas. Ze verlaat de partij vaak chagrijnig, maar daar heeft ze geen reden toe: de in Duisburg geboren, volhardende, slimme en vastberaden vrouw heeft zich door het leven gevochten, een "harde werker", zoals ze in het Ruhrgebied zeggen, die mensen aanspreekt. Ze voltooide een vakschool en leerde lassen tijdens haar tweede studie. Ze deed belangrijke ervaring op in de sociale dienstverlening en bij ziekenfondsen. Als voorzitter van de Duitse Bondsdag van 2021 tot 2025 gedroeg ze zich zeer voorzichtig. De MSV Duisburg-aanhanger wordt als relaxed beschouwd en intern zelfs omschreven als "ronduit cool". Nu is ze minister bij een van de belangrijkste besluitvormende organen: het ministerie van Arbeid en Sociale Zaken. Geen wonder dat de SPD Bärbel Bas tijdens het partijcongres in Berlijn eind juni tot partijvoorzitter wil promoveren. Na een aantal ongelukkige beslissingen op dit punt zouden deze verkiezingen een overwinning zijn voor de zwaar gehavende kameraden. Friedrich Merz mag daarom, ondanks zijn begrijpelijke voorkeur voor de wereldpolitiek, het binnenlands beleid niet uit het oog verliezen. Eén ding is zeker bij grote politieke verkiezingen: ze worden alleen gewonnen als de bevolking in eigen land direct vooruitgang boekt. Er is nog een lange weg te gaan voordat dat gebeurt.
Heeft u feedback? Schrijf ons! [email protected]
Berliner-zeitung
