Symbolische politiek | Trump, Merz en AfD: linkse lethargie

Ze hadden geluk met hun tegenslag. De tegenslag was het coronavirus, en de zegen was de nederlaag van Donald Trump eind 2020. In de VS worden verkiezingen immers beslist door te kijken naar de financiële touwtjes. Het virus en de daaropvolgende recessie maakten een einde aan Trumps eerste ambtstermijn in het Witte Huis.

Maar in hun vreugde over Joe Bidens overwinning zagen zijn aanhangers iets belangrijks over het hoofd. In het crisisjaar 1992 was Bill Clinton erin geslaagd zelfs de bolwerken van zijn rivalen te slopen. Joe Biden wist slechts de 'swing states' te heroveren. Trump behield de overhand in de helft daarvan.

De Democraten hadden gewaarschuwd moeten zijn. Maar ze keken de andere kant op, net als in 2016. Destijds deden ze Trumps verrassende verkiezingsoverwinning af als een ongelukje. Ze zwoeren mantra-achtig dat Trump het geen vier jaar zou volhouden.

Wat de Democraten weglieten: een analyse van waarom ze er niet in waren geslaagd arbeiders en werknemers met een lager inkomen te overtuigen. Trump had gezegevierd in economisch achtergebleven regio's. Je hoefde alleen maar Clintons campagneslogan uit 1992 te herinneren: "Het is de economie, idioot!" – maar ze gaven er de voorkeur aan symbolische politiek te voeren voor de profiteurs van de nieuwe economie.

Klinkt dit bekend? Een vergelijkbare ontwikkeling deed zich voor in Duitsland. Bij de federale verkiezingen van 1998 behaalde de rood-rood-groene coalitie ongeveer 53 procent van de stemmen. In 2025 behaalden ze samen net geen 37 procent. Een linkse meerderheid lijkt onhaalbaar.

Gezien zulke vernietigende cijfers zouden linksen zich moeten afvragen wat er mis is gegaan. Waarom zijn SPD-bolwerken zoals Gelsenkirchen verbruind? Waarom heeft de Die Linke haar status als belangenbehartiger voor achtergestelde Oost-Duitsers verloren aan de AfD? Waarom krijgen de Groenen geen voet aan de grond in economisch zwakke regio's?

Maar de SPD, GroenLinks en Die Linke stellen zich zulke vragen niet. Hun leden demonstreren liever ijverig tegen extreemrechts vóór de verkiezingen (en plaatsen vervolgens trots de bijbehorende foto's op Facebook) en beseffen niet dat ze daarmee alleen maar hun eigen bubbel dienen.

Na de verkiezingen begint het geklaag, omdat de AfD ondanks alle demonstraties weer aan kracht heeft gewonnen. Natuurlijk beloven de linkse partijen de verkiezingsuitslag "grondig te analyseren". Maar de resultaten van die analyse komen nooit aan het licht.

In plaats daarvan houden ze zich bezig met sociale cosmetica. Ze promoten Hartz IV als "burgerinkomen" en verhogen het minimumloon om de inflatie te weerspiegelen. Het is dit soort politieke simulatie die de geloofwaardigheid van linkse partijen geleidelijk aan ondermijnt.

De sociaal zwakkeren zijn arm, maar niet blind. Ze weten maar al te goed wie er slechts sympathie veinst. Ze merken dat er voortdurend over Gaza wordt gesproken, maar nooit over Halle (Saale), Mansfeld-Südharz en andere gemarginaliseerde regio's. En dat veel linksen wel hart hebben voor de Palestijnen, maar niet voor het proletariaat, wordt hun week na week duidelijk tijdens demonstraties in Duitse steden.

Zo leren de armen van de republiek op de harde manier dat ze geen lobby hebben. In Amerika is het niet anders dan hier. Joe Biden had vier jaar de tijd om mensen van het tegendeel te overtuigen. Maar zijn regering durfde het niet aan om het op te nemen tegen het grootkapitaal en megalomane miljardairs zoals Elon Musk. De straf kwam in november 2024. De Amerikaanse Democraten hebben een les geleerd: ga niet te ver met je geluk.