»In onze tijd« | BBC-legende Melvyn Bragg: Werken aan een slimmere wereld

Ik heb nog nooit fanmail geschreven. Maar naar Melvyn Bragg.

Natuurlijk kent niemand hier Melvyn Bragg. In een land als dit, dat qua wereldcultuur nogal afgelegen ligt, groei je op alsof je in een sekte zit. Intellectuele grootheden met wie men te maken heeft zijn Juli Zeh, Jakob Augstein en Richard Precht; Als je interessant wilt doen, doe je alsof je een Kafka-expert bent of dat je De Toverberg hebt gelezen en je weet wanneer je Luhmann, Adorno of Maybrit Illner in het gesprek moet betrekken. Het geheel valt onder de noemer "Land van Dichters en Denkers", en de redenatie hierachter is waarschijnlijk: We horen zelden iets over dichters en denkers uit andere landen, dus zo geweldig kunnen ze niet zijn.

Welke dichters, welke denkers andere landen hebben gevormd en bovendien welke humor, welke geest, welke vorming van hart en geest elders mogelijk is, is iets waar wij zelden over durven nadenken; Inspirerende denkers als de religiecritici Richard Dawkins of Christopher Hitchens ontbreken vanwege een misplaatst gevoel van tolerantie; Er is niet de minste opwinding over invloedrijke conservatieve Amerikaanse YouTubers zoals Jordan Peterson, Matt Walsh of Ben Shapiro, simpelweg omdat niemand aandacht aan ze besteedt. Omdat de wereld daarbuiten zelden de weg naar Duitsland vindt.

Laat ik het zo zeggen: in Groot-Brittannië hebben ze een oude man die al eeuwenlang een geweldig radioprogramma maakt, met elke week een nieuwe aflevering. Dit is Melvyn Bragg. Melvyn Bragg was al een legende toen hij in 1998 zijn televisieshow verloor. Hij was net in de adelstand verheven en was inmiddels lid van het Hogerhuis, dat onder de Labour-partij viel. Hij werd eruit gegooid vanwege vermeende belangenverstrengeling en als kleine compensatie bood de BBC hem een ​​stoffig plekje op de radio op donderdag aan, een plekje dat niemand wilde hebben.

Drie gasten met inzicht, charme en enthousiasme. En Melvyn, die met de zweep zwaait: "In Our Time", op de radio sinds 1998. Goede radio kan zo simpel zijn.

Melvyn had niet verwacht dat het plezier in de blinde vlek van perceptie langer dan een paar maanden zou duren, dus hij voelde zich meteen licht. Hij besloot om te doen "wat ik altijd al wilde doen", een educatief programma met het simpelste concept dat je je maar kunt voorstellen: drie experts in de studio, allemaal academici, en een gesprek. In elke aflevering werd een onderwerp uit de cultuur, geschiedenis, wetenschap of filosofie besproken. Het kon gaan om sonnetten van Shakespeare of sonar in vleermuizen, de Slag bij het Teutoburgerwoud of de legende van Beowulf, of het nu ging om gevederde dinosaurussen, donkere materie of het lot van de Tempeliers: elk onderwerp werd zo intensief mogelijk behandeld, tot vermaak en verfijning van de gastheer en al zijn luisteraars.

Bragg praatte een halfuurtje met zijn gasten en daarna was het over. Geen opsmuk, geen jingles, geen clips, geen originele geluidsfragmenten, geen muziek, helemaal niets. Gewoon een goed gesprek, geleid en geleid door Baron Bragg, dat was het concept. Stel je eens voor hoeveel debatten zo'n idee zou kunnen ontketenen, bijvoorbeeld bij een Duitse publieke omroep: hier een opgeblazen ambtenaar, daar een zeurpiet (»Niet van deze tijd!«), eisen van beide kanten en al even denkbeeldige luisteraars die onder geen beding overbelast mogen worden.

Melvyn begon gewoon, zoals altijd: sinds 1998 leidde hij de show in met "Hallo", introduceerde vervolgens het onderwerp in een paar zinnen (hoewel hij meteen een zekere gehaastheid aan de dag legt), liep de namen en kwaliteiten van zijn gasten door - waartoe altijd vrouwen behoorden - en begon vervolgens aan de kleurrijke carrousel van onderzoek en kennis: het hart van de luisteraar uit het dorre Duitsland zwelt op, omdat hij zoiets nog nooit eerder heeft gehoord. Academici die elke zin op een rijtje weten te zetten. Wiens serieuze interesse nooit zonder merkbare vreugde verloopt. Die charme, humor en enthousiasme hebben. Slimme, intelligente mensen die bovendien beleefd tegen elkaar zijn. Het is verbazingwekkend wat er allemaal in de wereld te vinden is! Ze vinden het altijd leuk om terug te keren naar Melvyn Bragg, hun strenge meester; Ze genieten net zoveel van het podium als van zijn oprechte interesse, die zich kan uiten in ongeduld, maar ook kan uitmonden in oprecht enthousiasme.

Melvyn Bragg maakte in 1998 goed gebruik van zijn moment van vrijheid. Binnen korte tijd wist hij het gemiddelde publiek voor de vergeten uitzending op donderdag te verdrievoudigen. De inmiddels 85-jarige heeft al meer dan 1.000 discussierondes geleid, die elk 42 minuten duurden. Plus bonusmateriaal voor podcastluisteraars: sinds 2011 is Bragg's Wunderkammer of Knowledge volledig online toegankelijk, waarbij alle afleveringen worden geleverd door de BBC ( bbc.co.uk/programmes/b006qykl ). Veel ervan kun je steeds opnieuw beluisteren, net als een goede audiocassette uit je kindertijd. Denk bijvoorbeeld aan de aflevering over de poging tot een aanval op Engeland door de Spaanse Armada in 1588, of die over het historische Lawrence of Arabia. Voor liefhebbers van paleontologie is er "The Fish-Tetrapod Transition", de verovering van land door vissen. Je kunt ook meeslepen met de enthousiaste verhalen van Melvyn over zonsverduisteringen.

Zo vermaakt en onderwijst Melvyn Bragg mensen in het Verenigd Koninkrijk en de rest van de Engelstalige wereld, en helpt hij menig eenzame Duitse luisteraar een visie op het leven te krijgen, net zoals Amerikaanse muziekzenders dat in de jaren vijftig deden.

Een programma als "In Our Time" zou in Duitsland moeilijk te produceren zijn, omdat de plaatselijke academici vaak niet vrolijk en vlot kunnen denken. En niemand heeft de botte directheid waarmee de Noord-Engelse Bragg zijn gasten te grazen neemt: Met deskundigen moet je voorzichtig zijn, want ze weten meestal te veel. Ze willen je alles vertellen. Wil je hier een halfduistere gedachtegang verhelderen, laat dan daar een voetnoot achter. Maar Melvyn heeft een programma, en als er maar twee minuten zijn ingeruimd voor de algemene politieke situatie in de late fase van de Romeinse Republiek, dan begint Melvyn zich na twee minuten toch wel een beetje ongemakkelijk te voelen.

De manier waarop hij zijn schapen steeds weer op het rechte pad duwt, de manier waarop hij ze voortdrijft, met oog op de klok – sorry, we moeten verder – dat zou in Duitsland niemand durven doen, want academische halfgoden horen met onderdanig respect behandeld te worden. Melvyn Bragg komt met het zelfvertrouwen van een jongen uit de arbeidersklasse wiens scherpe geest hem naar het Hogerhuis bracht en hem verschillende eredoctoraten opleverde. Niemand kan hem voor de gek houden en zijn af en toe chagrijnige gedrag is geen houding, maar komt voort uit zijn enthousiasme voor het onderwerp en de vorm. De intensiteit waarmee hij zijn gasten volgt, kan ieder moment omslaan in een droge grap en een gedeelde lach. Het intrinsieke plezier dat Bragg in zijn show beleeft, komt altijd aan het einde van succesvolle afleveringen naar boven als hij zijn gasten uit de grond van zijn hart bedankt: Ik vond dit geweldig.

Wat ben je hem dankbaar als luisteraar! Hij wordt bedankt voor zijn moed en zijn open geest, de geest van een ontdekkingsreiziger die is opgeleid in een zeevarende natie, wat ondenkbaar is zonder nieuwsgierigheid naar de wereld. Melvyn Bragg laat ook een aantal dichters en denkers aan het woord waar we nog nooit van hebben gehoord.