İspanya'nın 30 bin avroluk kirala-satın al planı gerçekten uygulanabilir mi?

Sánchez, Eylül ayının ortasında Kongre'de, mülk edinme mücadelesi veren gençler için kira-ev sahibi olma programlarına tahsis edilecek kişi başına yaklaşık 30.000 avroluk bir yardım paketi açıkladı.

Ancak piyasa uzmanları, bu fikrin ne kadar gerçekçi olduğu ve İspanya'daki gençlere yardımcı olup olamayacağı konusunda şimdiden şüpheler dile getiriyor.

Hükümetinin ikinci döneminde konut piyasası sorunlarını çözmeye çalışacağını taahhüt eden Sánchez, planı duyururken şunları söyledi: "Gençlerin yıllarca kalıcı olarak korunan bir evde yaşayabilmeleri ve sonunda bu evi edinebilmeleri için yaklaşık 30.000 avroluk satın alma opsiyonlu yeni bir kira yardımı sistemi oluşturacağız."

AYRICA OKUYUN: İspanya, gençlere ev satın alma opsiyonuyla birlikte kiralamaları için 30.000 avro verecek

İspanya Konut Bakanlığı, yardımın sübvansiyonlu konut finansmanı için kullanılacağını ve ödenen kiranın satın alma için bir ön ödeme olacağını belirtti. Ayrıca, spekülasyonu önlemek için de tasarlanan bu yardım, mülk sahibi ileride mülkünü satmak isterse, bunu ekspertiz fiyatı üzerinden ve aynı şartları karşılayan bir kişiye yapması gerektiğini de içeriyor.

Duyuru teoride cesaret verici olsa da, uzmanlar gerçekte bunun uygulanabilir olup olmadığını merak ediyor ve bunun büyük kısmı piyasadaki arzla ilgili; yani planın işe yaraması için yeterli mülkün olmamasıyla ilgili.

İspanya'nın önde gelen emlak sitesi Idealista'nın verilerine göre , 2018-2025 yılları arasında İspanya genelinde kira karşılığı satın alınabilecek sübvansiyonlu konut üretimi sadece 632 adet olurken, son 15 ayda sadece 65 adet konutun inşasına başlanabildi.

Idealista, "Bu mülkler, hükümetin vereceği 30.000 avroluk yardımla gençler tarafından satın alınabilecek mevcut toplam konut stokunu oluşturuyor. Dahası, bu yılın ilk çeyreğinde - mevcut en son verilere göre - ülke genelinde kiraya verilecek tek bir konut inşaatına bile başlanmadı. Ayrıca, tamamlanmış konutlara dair herhangi bir işaret de yok." diyor.

Satın alma opsiyonlu ve geçici yeterlilik şartıyla sübvansiyonlu kiralık konutlarda (yani hala inşaat halinde oldukları ve bu nedenle gelecekte bu önlemden faydalanmaya hak kazanabilecekleri durumlarda) durum daha da endişe verici: 2024'ün başından geçen Mart ayına kadar sadece 1.182 adet konut inşa edildi ve 2024'ün tamamında 65 adet konut inşa edildi.

Açıkçası, Sánchez'in büyük fikrinin arkasında inşaatın da olması gerekiyor. Madrid Emlak Geliştiricileri Derneği (Asprima) Başkanı Carolina Roca, "Devlet Konut Planı için açıklanan yardım, bir kez daha kavramsal bir hata içeriyor: Sübvansiyonlu konut arzıyla ilgili bir sorunumuz var, taleple değil. Devlet Konut Planı, sübvansiyonlu konut inşaatını artırmayı hedeflemeli, bu nedenle yardım talebe değil arza gitmeli. Yılda sadece 65 konut inşa edilen bir rakam için 30.000 avroluk yardım vermenin ne anlamı var?" diyor.

CEU San Pablo Üniversitesi ekonomisti Miguel Córdoba da bu öneride pek bir mantık görmüyor: "Bu tür sübvansiyonları ne kadar çok sunarsanız sunun, konut açığını önleyemezsiniz. Sadece daha fazla kamu parası harcamış olursunuz... Kiralanacak veya satın alınacak uygun fiyatlı konut yoksa, kiralanması veya satın alınması da pek mümkün olmaz," diye ekliyor.

Ayrıca yardımın vergi muafiyeti olup olmayacağı konusunda da belirsizlik var.

İspanyol basınında çıkan haberler, otomatik olarak Kişisel Gelir Vergisi'nden (GVK) muaf tutulmayacağını öne sürerken, yasal kaynaklar, yasal metinde açıkça belirtilmediği sürece yardımın kamu fonlarından doğrudan bir sübvansiyon olması nedeniyle sermaye kazancı veya sermaye getirisi olarak değerlendirilebileceği uyarısında bulunuyor.

Benzer şekilde, Sánchez hükümetindeki küçük koalisyon ortağı aşırı solcu Sumar, söz konusu önlemin ne kadar uygulanabilir olduğu konusundaki endişelerini dile getirerek , bunu "boş bir jest" ve "estetik bir önlem" olarak nitelendirdi.

İkinci Başbakan Yardımcısı ve Çalışma Bakanı Yolanda Díaz, bu kararı eleştirerek, "kira yardımı doğrudan ev sahiplerinin cebine aktarılıyor" ve "asıl ihtiyaç fiyatları düşürmek, bu önlem ise tam tersi yönde ilerliyor" dedi.

AYRICA OKUYUN: İspanya hükümeti kira ödemelerindeki temerrütlere nasıl garantör olacak?