Ruslar krediye erişimlerini büyük ölçüde kısıtlıyor: koruma mı yoksa endişe verici bir semptom mu?

İlgili hizmetin başlatılmasından bu yana sadece iki ay içinde 10 milyondan fazla Rus vatandaşı kredi ve borç alma konusunda kendi kendini yasakladı. Bu kadar büyük bir kitlesel katılım, dijital güvenlik açığı ve dolandırıcılık olaylarının artışı karşısında vatandaşlar arasında yüksek düzeyde kaygı olduğunu ortaya koyuyor. Uzmanlar bu aracı etkili buluyor: geçici koruma sağlıyor, anlık kararların önlenmesine yardımcı oluyor ve kişinin bilgisi dışında kredi verilmesine izin vermiyor. 1 Eylül'den itibaren SIM kartlarının kaydının yasaklanması da mümkün olacak. Ancak yeni önlemlerin etkililiğine rağmen, önemli bir soru hâlâ ortada duruyor: Toplum, başlangıçta devletin kişisel verilerin korunması sisteminin üstlenmesi gereken işlevleri neden üstlenmeye zorlanıyor?

Gosuslugi'de yeni seçeneğin kullanıma sunulmasından sadece iki ay sonra, 10 milyondan fazla kişinin kredi çekmek için kendi kendini yasaklama hizmetini kullandığı öğrenildi. Bu rakamlar başlı başına, sadece dolandırıcılardan değil, aynı zamanda kişinin kendi hatalarından da korunmak için ek koruma yöntemlerine duyulan ihtiyacın yüksek olduğunu gösteriyor. Uzmanlara göre bu hizmetin yaygın kullanımı, vatandaşların kişisel verilerinin güvenliği konusundaki genel endişesini ve dijital ortama olan güvensizliğin giderek artmasını yansıtıyor. PG Partners hukuk firmasının kıdemli yönetici ortağı Polina Gusyatnikova, kendini yasaklamanın popülerliğinin, yalnızca saldırganlar için gerçek bir engel oluşturması değil, aynı zamanda kişinin kendisinin acil müdahale modundan çıkmasına da olanak sağlaması gerçeğiyle açıklandığını düşünüyor. Kişi baskılara yenik düşse bile, düşünmek, yakınlarına veya uzmanlara danışmak için birkaç saatten birkaç güne kadar bir mola verir. Avukat, bunun sadece dolandırıcıların kredi alma girişimlerini kesmeye değil, aynı zamanda vatandaşın kazara eylemlerini de önlemeye yardımcı olan birkaç araçtan biri olduğunu vurguluyor.

Teknik uygulama açısından mekanizma oldukça güvenilirdir. Kredi geçmişi kontrol hizmeti Kredcheck'in kurucusu Elman Mekhtiev'in belirttiği gibi, kendi kendini yasaklama hakkındaki bilgiler aynı anda dört kredi geçmişi bürosunda senkronize ediliyor ve bu da korumanın aşılmasını önemli ölçüde zorlaştırıyor. Aynı zamanda önemli bir hukuki ayrıntıya da dikkat çekiyor: Kanun, resmi olarak bir bankanın, kendisine tanınan bir öz yasakla kredi vermesini yasaklamıyor; sadece bu fonların tahsil edilme imkânını sınırlandırıyor. Ancak böyle bir “bırakılan” kredi, kredi sicilinde uzun süre gecikerek kalabilir ve bu durum vatandaşın itibarını zedeleyebilir. Dolayısıyla, kendi kendine yasaklama rahatlamak için bir sebep değil, kredi geçmişinin düzenli olarak kontrol edilmesini gerektiren ek bir koruma seviyesidir.

Yeni hizmete olan talebin yüksek olmasında dolandırıcıların sürekli gelişen yöntemlerinin de etkisi var. Günümüzde suçlular giderek daha fazla vatandaşı "bankanın talebi üzerine" kredi almaya ve parayı "teminat karşılığında" dolandırıcıların hesabına aktarmaya ikna ediyor. İnsanlar strese sokuluyor, aciliyet duygusu yaratılıyor ve psikolojik baskı uygulanıyor. Böyle durumlarda kişinin kendi kendine koyduğu kredi yasağı, mağdur ile kaybettiği para arasındaki son bariyer haline gelebiliyor. Hele ki kişi bunu ani kararlar için önceden özel olarak hazırlamışsa. Hukukçular ve analistler, çoğunlukla kendi kendine yasak koyma kararının, borcu olmayan ve hiç kredi kullanmayan kişiler tarafından konulduğunu, sadece kimliklerinin bilgileri dışında kullanılmasını engellemek istediklerini vurguluyor.

Ruslar, Eylül ayından itibaren SIM kartlarının "Gosuslugi" üzerinden veya MFC'de kaydedilmesine kendi kendilerine yasak getirebilecekler. Uzmanlar, SIM kart değiştirmenin bankacılık uygulamalarına erişmenin popüler yollarından biri olması nedeniyle, bunun doğru yönde atılmış bir adım olduğunu söylüyor. Elman Mekhtiev, bu tür kararların mantığının oldukça haklı olduğuna inanıyor: Merkezi bir kayıt sistemi varsa, bu, gayrimenkul işlemlerinden çevrimiçi ödemelere ve bahis sistemlerindeki bahislere kadar her alanda kendini savunma için kullanılabilir. Vatandaşlara riskleri sınırlamaya yönelik basit, anlaşılır ve teknik olarak uygulanabilir mekanizmalar sunulmaktadır.

İlginçtir ki, kendi kendine yasaklamalar yalnızca dolandırıcılara karşı koruma sağlamak için değil, aynı zamanda öz disiplin amacıyla da giderek daha fazla kullanılıyor. Kimisi düşüncesizce kredi çekmekten, kimisi kumar oynamaktan, kimisi de dijital ayak izlerini en aza indirmek için çabalıyor. Uzmanlar, bunda şaşılacak bir şey olmadığını, kararların çoğunun tek tıkla alındığı koşullarda, "soğuma süresi" yaratan bir aracın, özyönetimin önemli bir unsuru haline geldiğini belirtiyor. Daha önce toplum dışarıdan gelen yasaklara dayanmak zorunda kalırken, artık herkes kendi kendine yasaklar koyabiliyor. Ve bu, kendi kendine konulan yasakların popülaritesindeki hızlı artışın ardındaki temel kültürel değişim olabilir.

Yazarlar: