Plastik Tuzağı: Ruslar Neden Kredi Kartı Faizlerini Ödeyemiyor?

Haziran 2025'te yapılan bir anket, Rusların yalnızca %16,3'ünün kredi kartı kullandığını, %22'sinin ise aylık faizi karşılayacak kadar parası olmadığını, hatta krediyi tamamen geri ödeyemediğini ortaya koymuş olsa da, suçlu kim? Borçluların kendileri mi, potansiyel riskleri hesaplayamıyorlar, yoksa bankalar, düzenli müşterilerinin mümkün olduğunca uzun süre kendilerine borçlu kalmasını sağlamak için ellerinden geleni mi yapıyor?

Bu "ebedi" borçlulardan birkaçına bu sorunu sorduk.

Tatyana 59 yaşında. 12 yıldır kredi kartlarına faiz ödüyor. Dört tane kredi kartı var.

Tatyana, ilk kredi kartını, artık karanlık bir yıl olan 2013'te 50.000 rubleye aldı. O zamanlar, "birkaç gün faizsiz" kampanyası henüz başlamamıştı, bu yüzden en başından beri yıllık %49,9 faiz ödeyeceğini biliyordu. Ama bu onu durdurmadı.

"Cardit'ten ilk alışverişim 5.000 rublelik bir çift bottu. Dün gibi hatırlıyorum. Sadece bir tesadüf olduğundan emindim. Sonbahar beklenmedik bir şekilde gelmişti ama ay sonuna kadar mutlaka ödeyecektim, hatta gerekli miktarı bile kenara koymuştum. Ama sonradan anladım ki maaş gününe kadar yeterli param yokmuş. Ayrıca kredi kartımla alışveriş yaptım ve kenara koyduğum tüm para gitti, neyle aldığımı bile hatırlamıyorum," diyor Tatyana.

Öyle oldu ki, kartı kullanmaya başladıktan sonraki ilk ayda 10 bin rubleden fazla harcama yaptı ve sonunda borcun tamamını ödeyemedi.

Tatyana'nın Moskovalı olmadığını, Yaroslavl bölgesinde yaşadığını belirtmek önemlidir. O zamanlar iller için bu miktar oldukça yüksekti. Üstelik fiyatlar on yıl önce önemli ölçüde daha düşüktü.

Kadın, "Sonra onu en küçük çocuğumun okul malzemelerine harcadım ve daha da büyük bir belaya bulaştım" diye yakınıyor.

O zamanlar en küçük kızı 14 yaşındaydı. Şimdi 26 yaşında: yetişkin ve bağımsız bir yetişkin. Annesinin ağır borçlar altında olduğunu biliyor ve onu kazandığından fazlasını harcamaması için ikna etmeye çalışıyor. Ama bugün Tatyana'nın toplam borcu 150.000 rubleyi aşıyor. Sadece faizi bile ayda yaklaşık 15.000 ruble ediyor. Bu arada Tatyana, satış elemanı olarak çalıştığı mağazada 35.000 ruble kazanıyor. Resmi bir çalışanı yok, iki gün arayla çalışıyor ve sahipleri ona günde 2.000 rublenin biraz üzerinde maaş ödüyor. Ama bu bile hızla bitiyor. Bazen Tatyana cüzdanı dolu bir şekilde eve bile dönmüyor. Görüştüğüm kişi bu paranın nasıl harcandığını gerçekten anlamıyor. "Birbiri ardına. Nasıl olduğunu bile anlamıyorum," diye omuz silkiyor.

Kocasının hala harcamalarından haberi olmadığını, zira birden fazla kartı olduğunu ve ara sıra birinden veya diğerinden borçlarını aktararak para çektiğini söylüyor.

"Muhtemelen yaptığım şeyden ben sorumluyum. İlk kredi kartıma faiz öderken, yeni bir kart aldım. O kartın ödemesiz dönemi ve ücretsiz nakit çekimleri vardı. Sonunda ilk krediyi kapatabildim, ama ikincisinde de aynı şey oldu. Beş yıl sonra, başka bir bankadan, yine ödemesiz dönemi olan, sonra bir tane daha kart aldım. Ama eski kartları hala düzenli olarak kullanıyorum çünkü kapalı değiller. Kendime hep bunun son kartım olduğunu söylüyorum ama her zamanki gibi hiçbir şey yolunda gitmiyor," diye yakınıyor Tatyana.

Kredilerden birini yeniden finanse etti ama işe yaramadı. Borç bitmedi, sadece geri ödeme tarihi ertelendi.

Tatyana bu kart işine ilk başladığında 47 yaşındaydı; şimdi emekliliğe yaklaşıyor. Hak ettiği bir emekliliğin henüz mümkün olmadığının farkında; önce tüm borçlarını ödemesi gerekiyor. "Geçenlerde kalan iki boş günüm için bir kafede yarı zamanlı temizlik işi buldum. Ama yine de yeterli değil. Bu kredinin beni yaşlılığıma kadar rahatsız edeceğinden korkuyorum," diye haykırıyor Tatyana.

Kızım, annesinin kredilerini en az bir yılda ödeyebilmesi için aylık en az 40.000-45.000 ruble ödemesi gerektiğini hesapladı. Annesinin böyle bir parası yok ve olacağını da beklemiyor. Ne yapmalı?

Tahsilat Geliştirme Merkezi CEO'su Dmitry Zhdanukhin'e göre sorun, vatandaşlarımızın kredi kartı başvurularında genellikle başlangıçta finansal kapasitelerini yanlış hesaplamalarıdır. Bu durum, özellikle artan fiyatlar ve enflasyon göz önüne alındığında geçerlidir. "Borçlular genellikle kredi ve alacaklarını ayrı ayrı hesaplarlar, ancak birleştirildiğinde (özellikle gecikme ücretleri ve cezalarla birlikte), toplam tutar başlangıçta tahmin ettiklerinden çok daha yüksek olur. Borcun en azından bir kısmı için tahsilat çalışmaları başladığında durum daha da kötüleşir ve hesap hacizlerine, çifte ücretlendirmelere vb. yol açar."

Yani bir borcun karşılığı bir ikincisi, diğeri bir üçüncüsü oluyor ve bu durum asla bitmiyor. Sonuç olarak, insanlar en acil ihtiyaçları için mikro kredilere başvuruyorlar çünkü sonunda kartlarını tamamen kapatma veya limitlerini sıfırlama imkânını kaybediyorlar.

38 yaşındaki Moskovalı Larisa'nın ise farklı bir sorunu var. Yedi yıl önce aldığı tek kredi kartını nadiren kullanıyor, ancak hâlâ aylık ödemelerini ve nakit kredisini yapmak zorunda. Toplam borcu 300.000 rubleydi. Banka hesabında 200.000 ruble, kredi kartında ise 150.000 ruble harcamıştı.

Larisa bu tutarı diş bakımına harcadı. "Hatta diş bakımı için özel bir kredi kartı bile açtım," diyor. Bu, pandemiden önceydi.

Tatyana gibi Larisa da borcunun tamamını nasıl ödeyemediğini anlayamıyor. İlk üç ayda (ödemesiz dönem) 150.000 rubleyi karta yatırmayı neredeyse başarmıştı, ancak bir şekilde hâlâ borcu vardı ve hatta faiz bile uygulanıyordu. "Bana sözde kredinin tamamını ödemediğimi, kalan bakiyeyi fark etmediğimi ve bu yüzden başım belaya girdiğini açıkladılar. Dürüst olmak gerekirse, evet; kredi kartı dikkat dağıtıcı olabilir; muhasebeci değilseniz, borcunuzun ne kadar olduğunu kolayca yanlış hesaplayabilirsiniz. Nakit kredi için sabit bir ödemeniz varsa, kafanız karışması kolaydır. Bu yüzden kafam karıştı... Artık ödemesiz dönemlere inanmıyorum; bence tüm bunlar tam bir tüketici dolandırıcılığı. Şu anda kredi kartıma her ay o kadar para yatırmıyorum, sadece yaklaşık 5.000 ruble ve bu şekilde kandırılmış olmak gerçekten hayal kırıklığı yaratıyor. Dürüst olmak gerekirse, kartı hâlâ ara sıra kullanıyorum, bu yüzden gecikmiş ödemeden kısmen ben de sorumluyum," diye iç çekiyor Larisa.

Yakın gelecekte, krediyi nakit olarak tamamen ödedikten sonra, kredi kartını kapatmak için yeni bir kredi çekmeyi planlıyor. Şimdilik onu engelleyen tek şey, bankaların faiz oranlarını artırması ve halihazırda olduğundan daha fazla borca ​​girmekten endişe duyması.

"Kredi kartı borcunu ödemenin tek yolu, sıkı bir mali planlama yapmak ve özellikle kredi faiz oranlarının kademeli olarak düşmesi göz önüne alındığında, uygun fiyatlı yeniden finansman seçenekleri aramaktır" tavsiyesinde bulunuyor Dmitry Zhdanukhin.

Bu arada, bankaların bakış açısından Tatyana ve Larisa neredeyse ideal müşteriler. Ödemesiz dönemde tüm borçlarını kapatmayı başaranların aksine, borçlarından para kazanabiliyorlar. Muhtemelen bu yüzden her ikisine de yeni kart verilmemiş, ancak bundan hiç memnun olmamışlar. Larisa ayrılırken felsefi bir şekilde, "Ödünç aldığınız parayı harcarsınız ve kendi paranızla geri ödersiniz," dedi.