Rodoreda, Marcos Morau ile Venedik üzerinde uçuyor

Mercè Rodoreda'yı uluslararası canlı ve sahne sanatları sahnesinde yeniden konumlandırmak için asla geç değil. Marcos Morau'nun Venedik Dans Bienali'nin kapanış performansı olarak sergilediği sezgisel yaratıcı ustalıkla yeniden konumlandırmak, Katalan kültürünün abartılı bir yankısını garantiliyor.

Olay dün, Venedik'teki tıklım tıklım dolu Malibran Tiyatrosu'nda, Bienal'in şu anki sanat yönetmeni ve Londra'daki Covent Garden'ın kutsal koreografı Wayne McGregor'un başkanlığında gerçekleşti. McGregor, Morau'nun dünya prömiyeri hakkında yorum yapmayı reddetti. Gazetenin sorularını yanıtlayan McGregor, "Gerçekten keyif aldım ama başka bir yorumum yok," dedi.

TNC'de sezonun açılışını yapan eser, Arnal'ın vokalistliği sayesinde Morau'nun en başarılı eserlerinden biri.

İtalya birdenbire Rodoreda adında bir Katalan yazardan söz etti. Valensiyalı sanatçı, topluluğu La Veronal ile birlikte, Barselonalı yazarın ölümüne kadar yeniden yazmaya devam ettiği, belki de asla yayınlamamayı düşündüğü, yarım kalmış romanının temasından esinlenerek düzenlediği La mort i la primavera adlı bir tür dans konseriyle Rodoreda'yı kutladı.

Ayrıca okuyun

Roman, her halükarda, La Plaça del Diamant veya Mirall Trencat'ın yazarının kariyerinin karanlık ve sembolik bir doruk noktasıdır; Morau'nun evreniyle kesin bir şekilde bağlantı kuran, alegorik ve rahatsız edici bir mekândır; bu, yazarın Buñuel, Afanador, Edvard Munch veya Gustav Mahler'e yaklaştığında gerçekleşmeyen bir bağlantıdır. La Mort i la Primavera'dan esinlenen metinlerden şarkılar söyleyen sekiz dansçının yer aldığı bir enstalasyon biçiminde bir konser.

"Çelişki, bir dans gösterisini konsere dönüştürmeye çalışmak, dansçıları şarkı söylemeye zorlamak, o duyguları, La mort i la primavera'nın o şiddetini müzikle çelişerek dans ettirmeye çalışmaktır. Bu, insanı ilhamlandıran bir çelişkidir," diye belirtti yaratıcı, Bienal izleyicilerinin -yani Venedik şehrinden yeni gelmiş, turist kalabalığının olaylardan habersiz olduğu dans uzmanları ve dans severlerin- uzun alkışlarının ardından yapılan tartışmada.

Eylül ayında, ortak yapımcısı Teatre Nacional de Catalunya'da sezonunu açacak olan eser, kısmen Rodoreda'nın özgürlük, ölüm ve baskının sınırlarını keşfetmesinden ilham alan metinlerle şarkı söyleyip canlı performans sergileyen Maria Arnal ile yaptığı beğeni toplayan iş birliği sayesinde, Morau'nun en başarılı eserlerinden biri. Arnal'ın Akdeniz ve atalarının DNA'sına, nemli topraktaki jotalara işaret eden incelikli vokal çalışması. Şarkıcı, arıların, atların ve suyun aktığı bu senfonik romanın ses aralıklarında rüya gibi bir yolculukta, ölüm hırıltısına doğal melodik yoğunluğunu salıyor...

Fırtınalı bir şafak vakti kanallar şehri, Morau'da tekrar eden bir temayla festivale veda etti: ölüm. Ve umutsuzluk. Çünkü kitap sadece intiharla ilgili değil, aynı zamanda, La Veronal'ın baş oyun yazarı Roberto Fratini'nin de belirttiği gibi, yazarın kendi döneminin toplumunu doğrudan temsil etmeyi reddettiği bir umutsuzluk kitabı. Fratini, "Yaptığı şey, moderniteyi reddeden ve barbarlıktan oluşan arkaik bir manevi lehçe konuşan bir dünyanın dar görüşlülüğünü mite dönüştürmek," diye belirtti. Bu da sahnede, örneğin çöp konteynerlerine atılmış insan bedenlerine dönüşüyor.

Morau, 2025-26'da Kabare ve Berlin gece hayatı gibi projeler de var

Marcos Morau'nun programı zaten çok yoğun. Dünyanın önde gelen tiyatroları onun için yarışıyor, bu yüzden Venedik Bienali'nin kapanışının ardından, yardımcı sanatçı olarak çalıştığı Staatsballett Berlin ile birlikte kabare ve Berlin gece hayatı hakkında büyük ölçekli bir eser için mekik dokuyacak. Oradan, eserin prömiyerini Ocak ayında yapmayı planladığı Göteborg'a dönecek. Ardından, Balenciaga şovlarının ve Chanel etkinliklerinin bestecisi Gustave Rudman Rambali'nin müziğiyle bir esere ev sahipliği yapacağı Opéra de Paris'te olacak. Opéra Garnier'deki avizeyi milimetresine kadar yeniden yaratmayı ve aynaların yansımalarıyla oynamayı planlıyor. La Veronal ise Meksika ve Kolombiya turnesine çıkacak, ancak kurucusu Sidi Larbi Cherkaoui'nin Cenevre Büyük Tiyatrosu'ndan seslendiği gibi yolculuğuna İsviçre üzerinden devam edecek: "Bana her zaman ilham veren Bulgar ilahileri ve polifonilerinden", yani Bulgaristan'dan ilham alan bir eser olacak. Sezonu Tokyo'da yazar Yukio Mishima üzerine, bunraku, yani Japon kuklacılığını da içeren büyük bir projeyle sonlandıracak. Milano Bienali yardımcı sanatçısı, "Sanırım bu kategoride oynamaya alışıyorum," diyor.

Lorena Nogal'ın fizikselliği diğer performansçıları arasında öne çıkan La Veronal, Rodoreda'nın ortaya çıkardığı o efsanevi dünyaya atıfta bulunmak için mikrofonlar, amfiler, vantilatörler, bir kamyon gibi eski teknolojiler kullanıyor; ancak bunu hayal kırıklığıyla, "şimdiyi saf çöp olarak değerlendirerek" yapıyor. Ve bu anakronizm, Morau'nun radikal bir şekilde çağdaş bir eseri sabitlemek için kullandığı dayanak noktası.

Yirmi yıldır Barselona'da yaşayan Valensiyalı sanatçının, bugüne kadar bir Katalan sanatçıyı konu alan bir eseri olmadı.

Yirmi yıldır Barselona'da yaşamasına rağmen, Venedik'te bir daire arayan Valensiyalı sanatçı, "buradan geçen ve hayran kalan birçok sanatçı oldu, ben de aynı şekilde hissediyorum" diyerek henüz bir Katalan sanatçıya dayanan bir eser yaratmamıştı. Ve çok istekliydi. Barselona Üniversitesi'nde okurken Mercè Rodoreda'yı keşfetmişti. " Ölüm ve İlk Bahar" ona en karmaşık ve gizemli eser gibi geldi; mantıksal bir anlatıdan veya doğrusallıktan uzak olan kendi söylemine en çok benzeyen eserdi. "Orada, genellikle kendi iç dünyasının, toplumsal eleştirinin, sürgünün, diktatörlüğün, bir anne, bir kadın, bir sevgili olarak şüphelerin bir yansıması olan paralel ve korkutucu bir rüya dünyası hayal ediyor."

Ve tüm bunlar romanda, Katalancanın o ince işçiliğinin iki yönlü bir imge oyununa ördüğü şiirselliği aracılığıyla hissediliyor: şiirsellik ve kelimelerin biçimi, fonetik, sesler.” Morau, Rodoreda'nın kitabının bir dans performansına dönüştürülmesini isteyeceğine inanıyor. Rodoreda'nın evrenine aşina olan puristler bunu rahatsız edici bulacaktır, ancak Ölüm ve Bahar'ın radikal doğası, Morau ve La Veronal ekibinin baharı karanlık, mistik ve olumsuz bir şekilde anlatan bu performansı somutlaştırma biçiminde açıkça görülüyor. “Çünkü ona göre, ister diktatörlük, ister sürgün, ister hastalık olsun, baharın geri dönmesi çok haksızdı. Ve bu bir drama. Bunu çok şiirsel buluyorum.”