Gustavo Petro hükümeti Senato'ya yeni bir referandum talebinde bulunarak neyi amaçlıyor?

Senato referandumunun çökmesinin ardından Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, son yenilgisine yanıt olarak çeşitli açıklamalarda bulundu. Bu, çok aşamalı bir strateji ve bunlardan biri de Kongre'ye yeni bir referandum çağrısı yapılması için yeni bir talepte bulunulması.

Bunlar başarısızlığa uğrayan dilekçedeki konularla aynı olacak, ancak bir soru daha eklenecek. Bu, Başkan'ın Çin'den açıkladığı gibi, sağlık reformunun çeşitli yönlerine odaklanacak. "Sağlık hakkında konuşacağız. İlaçların daha fazla stoklanması söz konusu olamaz ve fiyatlar spekülatif olamaz," diyen başkan, ardından ekleyeceği soruyu açıkladı.

Bunda, vatandaşlardan "ülkedeki ilaç fiyatlarının düşürülmesi ve devletin temel ilaçlar ile halkın muzdarip olduğu başlıca hastalıklara yönelik ilaçları satın alıp üretmesine izin verilmesi" konusunda hemfikir olup olmadıklarının belirtilmesi istenecek.

Başkan, aynı konuşmasında, özellikle sağlık reformunun hala Senato'da beklemede olduğu göz önüne alındığında, bu soruyu neden ekleyeceğine dair ipuçları da verdi. Petro , "Programın özüne inen ve izleyicilerin çoğunluğuna hitap edebilecek başka sorular da ekleyeceğiz" dedi.

Referandumda yeni sorunun ne olacağı konusunda ise kesimler, bunların zaten hükümetin yetki alanında olan konular olması nedeniyle buna gerek olmadığını söyledi. Bu gerçeği dile getirenlerden biri de, iktidardan ayrıldığından beri Petro yönetimiyle anlaşmazlıklarını dile getiren eski Sağlık ve Eğitim Bakanı Alejandro Gaviria oldu.

"İlaçlarla ilgili soru bir saçmalık, bir aldatmaca. Hükümetin ilaç fiyatlarını düşürmek için düzenleyici yetkisi var. Hiçbir şey yapmadılar. İlaç politikaları yok. Şimdi demagogluk yapmak için kendi etkisizliklerini kullanmaya çalışıyorlar," dedi eski bakan.

Başka bir mesajında ​​şunları ekledi: "Fiyat düzenlemesi referandum gerektirmez. Mevcut düzenleyici çerçeve içinde yapılabilir. Hükümet bunu referanduma dahil etmek yerine neden uygulamıyor? Çünkü onların çıkarı fiyatları düşürmek değil, demagoji yapmaktır."

Kolombiya'da Juan Manuel Santos hükümetinden bu yana ilaçları düzenleyen bir yasanın yürürlükte olduğunu hatırlatmakta fayda var. Bu, Gaviria'nın 2012-2018 yılları arasında Sağlık Bakanı olarak görev yaptığı dönemde özel olarak yürürlüğe konulan 1438 sayılı 2011 tarihli Kanundur .

Uzmanlar ayrıca, ilaçların devlet tarafından satın alınması ve üretilmesinin istişareye tabi olmadığını, Yürütme Organının zaten bu konuda yetkilendirildiğini belirtti. Ekonomist Mario Fernando Cruz, sosyal medyada paylaştığı mesajda, "Hükümet ilaçların en büyük alıcısıdır. İlaçların %60'ını kamu sisteminden, %100'ünü ise özel rejimlerden satın almaktadır." dedi. Epidemiyolog Julián Fernández de bir tweetinde, devletin halihazırda ilaç satın aldığını ve hatta aşı üretimini ilerletmeyi önerdiğini, ancak önemli bir sonuç elde edemediğini belirtti.

Bu nedenle, birçok kişi bu yeni sorunun tek amacının, istişareyi biraz değiştirerek yeniden sunulabilmesini sağlamak ve aynı zamanda ilaçlar gibi vatandaşlar için hayati önem taşıyan bir konuyu da kapsayarak yeni destek kazanmaya çalışmak olduğunu belirtti.

Orza firmasından analist Gonzalo Araujo da benzer bir şekilde şunları söyledi: "Hükümetin stratejisi açık: 2026'da önemli oylar toplayacak ve böylece siyasi projenin devamlılığını sağlayacak kongre listelerini elde etmek için seçim sürecini her ne pahasına olursa olsun öngörmesi gerekiyor." Yürütmenin oylama çağrısıyla amacının, gelecek yılki seçim sürecini erken başlatmak olduğunu ileri sürüyor; bu görüş, muhalefetin çeşitli kesimleri tarafından da paylaşılıyor.

Ancak bazı analistler, bir metni kamuoyunun görüşüne sunmak için yeniden sunma stratejisinin etkinliğini sorguladılar. Externado Üniversitesi'nden Profesör Jorge Iván Cuervo, "Bu aceleci bir tepki; referandumu sunmak için koşulların uygun olup olmadığını görmemiz gerekecek. Bu yeni önerinin kazanabileceğini düşündürecek önemli bir değişiklik olmadı," dedi.

Akademisyen, bu bağlamda Çarşamba günkü oturumun "Senatonun hükümete ve halkın baskısına karşı koymakta hiçbir sorunu olmadığını" gösterdiğini sözlerine ekledi. Bu nedenle Petro hükümetinin "çift hamle" yapmasına rağmen bu hafta yaşananların tekrarlanma ihtimalinin çok yüksek olduğunu belirtti.

Ancak Javeriana Üniversitesi Siyaset Bilimi Yüksek Lisans Programı Direktörü Patricia Ariza, başkanın referandum önerilerini olası bir seçim çıkarı olmanın ötesinde, Kongre'ye kendi önerilerini ilerletmesi için baskı yapmanın bir yolu olarak gördüğünü belirtti.

Ariza , "Danışma mekanizmasının kullanımı, Kongre üyelerine, reformları Kongre'den geçiremezlerse, katılımcı mekanizmalar, seferberlik çağrıları ve grevler seçeneğinin olduğunu görmeleri için bir uyarı çağrısı olarak işlev görüyor" dedi.

Uzman için, katılım mekanizmalarının kullanımının teşvik edilmesi gerektiği doğru olmakla birlikte, "vatandaşların tüm talep ve isteklerini kurumsal kanallar aracılığıyla iletmelerinin bir yolu olarak (...) Hükümetin ve Kongre'nin, kurumlar olarak reformları, ayarlamaları ve değişiklikleri ilerletmek için mümkün olan en yüksek düzeyde yakınlaşma ve fikir birliğini aramaları gerektiğini anlamaları çok önemlidir."

Hükümetin yeni bir referandum talebinde bulunmasının olası nedenlerinin yanı sıra, bu talebin öncekiyle hemen hemen aynı içerikle sunulmasının mümkün olup olmadığı konusunda da şüpheler bulunmaktadır.

Katılım mekanizmalarını düzenleyen kanun, Yürütme Organı'nın bu yöndeki taleplerine bir sınırlama getirmemektedir. Ancak anayasa hukukçusu ve eski kurucu meclis üyesi Gustavo Zafra, "Bunun yasal veya politik olarak uygulanabilir olduğunu düşünmüyorum. Senato onları referandumdan çoktan mahrum etti." dedi.

Uzman , "Yasa yorumlanırken Anayasa manipüle edilemez, çünkü Senato zaten kararını vermiş" dedi. Bu bağlamda, sadece yeni bir soru eklenmesinin Senato'da incelenen metinden farklı bir metin olarak yorumlanıp yorumlanamayacağının değerlendirilmesinin gerekli olduğunu belirtmiştir.

Zafra, her cumhurbaşkanlığı kararının idari nitelikte olduğunu ve bu nedenle idari mahkemelerce incelenebileceğini kaydetti. Ancak bu inceleme gecikmiş olup, yasama organının bu konuda bir karar vermiş olma ihtimali oldukça yüksektir.

Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Alfredo Beltrán da aynı metnin sunulamayacağını, soru eklenmesinin yeni bir teklif sayılıp sayılmayacağı konusunda tartışma olacağını söyledi. Bu bağlamda, istişarenin uygulanabilirliğinin ancak idari işlem kesinleştikten sonra gözden geçirilebileceği yorumunda bulunuldu.

Yani referandumun Senato tarafından onaylanması ve Cumhurbaşkanı'nın da bir kararnameyle seçimleri ilan etmesi ve bunun Danıştay'a sunulması gerekecekti. Ancak o zaman sorular yasal olarak incelenerek Kolombiya yasalarına uygun olup olmadıkları ve yasama organına sunulan metinde herhangi bir usulsüzlük olup olmadığı belirlenebilir. "O noktada dosyalanabilir, tüm süreç tamamlanır. Çünkü halk oylamasından sonra olursa, kim düzeltir? Egemen tarafından zaten bir bildiri yayınlanmış olur," diye sonlandırdı.

Juan Sebastian Lombo Delgado