Czas podziękować

Kilka dni temu pojawiła się wiadomość o likwidacji redakcji magazynu VISÃO. Taka wiadomość zawsze jest bardzo ważna dla wszystkich, którzy cenią pluralistyczne podejście do informacji. Wiemy, że nic nie trwa wiecznie, ale szacunek, jakim darzę tych, którzy poświęcają swoje życie informowaniu, wymaga, abym – odchodząc od mojego zwykłego stylu – wspomniał o nich. Z tego powodu, Czytelnicy, pozwólcie mi, wyjątkowo, nie przedstawiać mojej opinii w sprawach sprawiedliwości, lecz wyrazić wdzięczność i hołd.

Czuję się w obowiązku wyrazić wdzięczność za możliwość pisania tu co tydzień. Nie znając nikogo, kto kierował lub pracował dla magazynu, bez formalnych przedstawień ani osobistych znajomych, bez żadnego szczególnego doświadczenia poza tym, z którego jestem najbardziej dumny (jako juror), i w czasach, gdy tak często to, co się wie, liczy się bardziej niż to, co się pisze, to niemal rewolucyjne. Zaufanie, jakim mnie obdarzono – możliwość stworzenia przestrzeni dla opinii w tym magazynie – powiedziało mi więcej o wolności i odpowiedzialności niż wiele tekstów na ten temat.

Moja relacja z VISÃO opiera się na niezwykłej lojalności. Wszystko, co piszę, zawsze jest prezentowane bez żadnej rekompensaty finansowej ani innej, a magazyn nigdy nie otrzymał żadnej rekomendacji, krytyki ani wpływu. To, co dociera do czytelnika, z różnym stopniem dokładności, jest pisane w ramach czystej wolności opinii i wypowiedzi.

Ale to nie ta relacja jest najważniejsza, bo najważniejsze jest, aby społeczeństwo takie jak nasze pozostało demokratyczne i służyło masie krytycznej i pluralizmowi. Za każdym razem, gdy zamyka się media, to jak gasnące światło. Wraz z nimi traci się przestrzeń do refleksji, do konfrontacji idei i do różnorodności. Demokratyczny pluralizm nie istnieje tylko w parlamentach czy przy urnach wyborczych. Żyje na łamach gazet, w felietonach i długich artykułach, które próbują analizować złożoność naszej obecnej rzeczywistości. Każda gazeta, każde czasopismo, które zamyka się, jest głosem uciszanym. A kiedy to się dzieje, wszyscy stajemy się ubożsi.

Wszyscy zdają sobie sprawę, że perfekcja nie istnieje. Media również mają czasami ograniczenia i popełniają błędy. Nie zmienia to jednak faktu, że pełnią funkcję, której żadna sieć społecznościowa, nawet najbardziej zaawansowana, nie jest w stanie zastąpić. Filtrują, kontekstualizują, badają, przesłuchują. A przede wszystkim angażują czytelnika. Istnieje tu relacja zaufania, której nie buduje się za pomocą viralowych postów. To zaufanie, które rozwija się dzięki wytrwałości, konsekwencji i jakości. To zaufanie, które ma twarz. Dlatego zamknięcie magazynu oznacza zerwanie jednego z ogniw w tym łańcuchu zaufania.

To prawda, że prasa ma ciężkie czasy. Gospodarka uwagi popycha nas w stronę krótkich, darmowych i jednorazowych treści. Czytanie długiego artykułu stało się niemal aktem oporu. Ale nie ma zdrowej demokracji bez wolnej i pluralistycznej informacji. A to kosztuje pieniądze. Kosztuje czas, kosztuje pracę. Udawanie, że można to wszystko mieć bez inwestycji, jest iluzją. Tak samo jak iluzją jest wiara, że możemy obejść się bez bogactwa informacji, debat i analizy, które zapewnia prasa.

Warto przypomnieć, jak wiele tu osiągnięto. Tysiące napisanych stron, tysiące tematów poruszonych z bezpośredniością i odwagą. Tu odnajdujemy dziennikarstwo, refleksję i zaangażowanie. I to jest godne uznania, ale i przestrogi, ponieważ aby nadal domagać się dobrych informacji, musimy również zastanowić się, w jakim stopniu my, jako społeczność, jesteśmy gotowi wspierać projekty, które mają znaczenie.

Zatem wszystkim, którzy tworzą ten magazyn: dziękuję. Za Waszą pracę, odwagę i wytrwałość. Szczególne podziękowania dla osób, które były i są odpowiedzialne za redagowanie moich artykułów: odpowiednio redaktorek Sary Belo Luís i Clary Cardoso. Cokolwiek przyniesie przyszłość, obyście nadal bronili dziennikarstwa jako dobra wspólnego i oby milczenie nigdy nie zastąpiło pluralizmu.

Teksty w tej sekcji odzwierciedlają osobiste opinie autorów. Nie reprezentują one VISÃO ani jego stanowiska redakcyjnego.