Osoby prowadzące działalność na własny rachunek wygrywają procesy sądowe: co to oznacza dla osób prowadzących działalność na własny rachunek i przedsiębiorców?

Zdjęcie: ANP / Roos Koole

Bycie na własnym rachunku wydaje się atrakcyjne: wolność, brak szefa, sam decydujesz o godzinach swojej pracy. Jednak dla rosnącej liczby osób prowadzących działalność na własny rachunek i klientów sytuacja wygląda inaczej. Osoby prowadzące działalność na własny rachunek kierują do sądu twierdzenie, że w rzeczywistości były pracownikami. Innymi słowy: fałszywe samozatrudnienie. Udało się: werdykt jest na ich korzyść.

Pracodawcy muszą czasami wypłacać pracownikom dziesiątki tysięcy euro w postaci wynagrodzeń, płatnych urlopów, emerytur i odpraw.

Załóżmy, że od lat pracujesz na własny rachunek. Wysyłasz faktury, masz numer w Izbie Handlowej, ale w praktyce pracujesz codziennie dla tej samej firmy, według ustalonych godzin i pod nadzorem szefa. Jest duża szansa, że nie spowodowało to żadnych problemów.

Aż do tego roku, ponieważ od 1 stycznia 2025 r. przepisy te są egzekwowane znacznie surowiej, ponieważ organy podatkowe podejmują bardziej rygorystyczne działania przeciwko fikcyjnemu samozatrudnieniu. Jeśli pójdziesz do sądu jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek i ukrywająca zatrudnienie, jest duże prawdopodobieństwo, że usłyszysz: to nie jest osoba prowadząca działalność na własny rachunek, lecz pracownik. A to pociąga za sobą konsekwencje finansowe. Pracodawcy mogą na przykład spodziewać się dodatkowej, znaczącej oceny.

Kilka osób prowadzących działalność na własny rachunek wniosło pozew, ponieważ były przekonane, że są pracownikami. W 24 z 47 przypadków orzeczono sędzia orzekł, że osoba prowadząca działalność na własny rachunek jest w rzeczywistości pracownikiem, podaje Nieuwsuur . W takim przypadku osobie tej przysługują dni urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenie wynikające z układu zbiorowego pracy, koszty podróży, odprawa, składka emerytalna lub dni chorobowe. Kwota ta może sięgać dziesiątek tysięcy euro na osobę fikcyjnie prowadzącą działalność na własny rachunek. Wynika to z ankiety przeprowadzonej przez Nieuwsuur wśród prawników zajmujących się prawem pracy, ekspertów i Krajowej Rady Sądowniczej.

Przykładem jest sprawa sądowa klubu piłki ręcznej Limburg Lions, który musiał zapłacić byłemu zawodnikowi 50 tys. euro. Sędzia uznał, że nie jest on osobą prowadzącą działalność na własny rachunek, lecz pracownikiem. Klub ostatecznie zbankrutował. Byli przedsiębiorcy z innych sektorów, np. branży fryzjerskiej, również skutecznie doszli do swoich praw, w tym do odzyskania tysięcy euro zaległych płatności.

Władze podatkowe jednak tolerowały sytuację i nie egzekwowały prawa. Ale to się zmieniło 1 stycznia 2025 r. Rząd wprowadził pełne egzekwowanie fikcyjnego samozatrudnienia. Oznacza to, że firmy zatrudniające osoby prowadzące działalność na własny rachunek do pracy, która w rzeczywistości jest objęta umową o pracę, narażają się na ryzyko dodatkowych opłat sięgających nawet pięciu lat wstecz, grzywien i zobowiązań emerytalnych, nawet jeśli nigdy nie zapłacono żadnych składek. Osoby prowadzące działalność na własny rachunek również mogą wpaść w kłopoty: duża grupa niezależnych przedsiębiorców postanowiła więc zaprzestać działalności.

Będzie rok przejściowy: firmy, które w sposób demonstracyjny podejmą kroki w celu uporządkowania swoich stosunków pracy, nie zostaną od razu ukarane grzywną w 2025 r. Oznacza to jednak, że muszą poważnie rozważyć sytuację.

Szczególnym aspektem tej kwestii są emerytury. W Holandii obowiązuje zasada „brak składki, nadal prawo”: nawet jeśli nie zapłacono żadnej składki emerytalnej, osoba fałszywie prowadząca działalność na własny rachunek może później nadal ubiegać się o należną emeryturę. Według Federacji Emerytalnej może to doprowadzić do deficytu w wysokości 1,3 mld euro w funduszach emerytalnych, który trzeba będzie pokryć ze środków innych uczestników, którzy zapłacili składki.

Dobrze jest, gdy osoby prowadzące działalność na własny rachunek przyjrzą się sobie krytycznie: czy są naprawdę niezależne? Czy pracuję dla wielu klientów, czy sam ustalam sobie godziny i metody pracy i czy podejmuję ryzyko biznesowe? W takim razie prawdopodobnie jesteś we właściwym miejscu. Jednak osoby, które pracują głównie jako „elastyczni pracownicy” nie mając realnej niezależności, narażają się na ryzyko prawne.

Klienci również muszą dotrzeć do pracy. Warto przeanalizować relacje zawodowe i ustalić jasne umowy, które będą odpowiadać prawdziwej, niezależnej przedsiębiorczości. Bo każdy, kto myśli, że może uniknąć kosztów robocizny, stawiając na tanią konstrukcję, może się szybko zderzyć z rzeczywistością.