Irańska umowa nuklearna: Europejczycy zaczynają przywracać sankcje wobec Teheranu

Trzy państwa, zwane E3, „chcą powiadomić Radę Bezpieczeństwa, że ​​w oparciu o dowody rzeczowe E3 uważa, iż Iran w znacznym stopniu nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań” wynikających z porozumienia nuklearnego z 2015 r., JCPOA, i tym samym „powołują się na mechanizm znany jako snapback”, który rozpoczyna 30-dniowy proces ponownego nałożenia serii sankcji zawieszonych 10 lat temu, jak stwierdzono w liście.

Irańskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych potępiło decyzję Europejczyków, nazywając ją „nieuzasadnioną i bezprawną”. Podobne stanowisko zajął zastępca ambasadora Rosji przy ONZ, który stwierdził, że decyzja ta „nie ma absolutnie żadnej podstawy prawnej”.

Izrael z kolei z zadowoleniem przyjął „ważny krok w kierunku zatrzymania irańskiego programu nuklearnego”.

Sekretarz stanu USA Marco Rubio powiedział, że Stany Zjednoczone są otwarte na „bezpośrednie” rozmowy z Iranem „w celu znalezienia pokojowego i trwałego rozwiązania irańskiej kwestii nuklearnej”.

JCPOA, podpisany przez E3, Iran, Stany Zjednoczone, Chiny i Rosję, zawiesza różne międzynarodowe sankcje gospodarcze nałożone przez ONZ na Iran.

Rząd Iranu, który rozpoczął tajny program nuklearny, jest oskarżany o dążenie do zdobycia broni jądrowej, czemu zaprzecza. Porozumienie zostało wypowiedziane w 2018 roku przez Stany Zjednoczone, które przywróciły własny system sankcji.

E3 zagroziło przywróceniem sankcji zaledwie kilka tygodni przed wygaśnięciem możliwości ich wykorzystania w ramach JCPOA oraz po czerwcowej kampanii bombardowań irańskich obiektów programowych przez Izrael i USA.

W kierunku dodatkowego opóźnienia?

Mają nadzieję, że uda im się wymusić na Iran ustępstwa, gdy dyplomacja znajduje się w impasie: negocjacje USA z Iranem utknęły w martwym punkcie, współpraca Teheranu z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA) jest ograniczona, a rozmowy między Teheranem a Europejczykami nie przynoszą żadnych postępów.

„W lipcu 2025 roku E3 przedstawiło ofertę przedłużenia Rezolucji ONZ nr 2231 regulującej JCPOA i jej mechanizm szybkiego powrotu. Żądania wysunięte przez E3 w zamian za to przedłużenie, w tym wznowienie negocjacji, przestrzeganie przez Iran zobowiązań wobec Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz środki mające na celu rozwianie naszych obaw dotyczących zapasów wysoko wzbogaconego uranu, nie zostały jeszcze w zadowalający sposób spełnione przez Iran” – napisali trzej ministrowie spraw zagranicznych w odrębnym wspólnym oświadczeniu.

Potępiając „poważne ryzyko proliferacji”, twierdzą, że przez kilka lat podejmowali „wszelkie możliwe wysiłki, aby przełamać impas”.

„Eskalacja konfliktu nuklearnego przez Iran nie może posunąć się dalej” – powiedział w czwartek francuski minister spraw zagranicznych. Los 400 kilogramów uranu o zawartości 60%, wystarczającej do produkcji dziewięciu bomb, pozostaje nieznany, ponieważ w czerwcu stały się one celem izraelskich i amerykańskich bombardowań.

Jednakże „ten krok nie oznacza końca dyplomacji: jesteśmy zdecydowani wykorzystać otwierający się trzydziestodniowy okres na dialog z Iranem” – twierdzi Jean-Noël Barrot.

„Zabawa we wspinaczkę”?

W interesie Irańczyków leży „wykorzystanie tych 30 dni na podjęcie wysiłków” – wyjaśniło francuskie źródło dyplomatyczne. „Myślę, że będą skłonni do eskalacji sytuacji, przynajmniej częściowo” – ostrzegła – „ale jeśli nic nie zrobimy, irańska kwestia nuklearna zostanie na zawsze usunięta z ONZ”.

„Oczekujemy teraz od Iranu” „pełnej współpracy z MAEA”, „jasnego zaangażowania w negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi” oraz pewności co do losu irańskich zapasów uranu – wyjaśnił niemiecki minister Johann Wadephul na antenie X.

Sekretarz Generalny ONZ Antonio Guterres wezwał do wykorzystania tego 30-dniowego „okna możliwości” w celu uniknięcia ponownego wprowadzenia sankcji.

Jednak Teheran twierdzi, że decyzja ta „poważnie zagrozi trwającemu procesowi interakcji i współpracy” z MAEA.

„Irańczycy trzymają się swojego maksymalistycznego stanowiska, które nie pozwala na żadną nową współpracę z MAEA. Czy negocjacje mogą się odbyć w ciągu 30 dni? To cel wszystkich, ale Irańczycy muszą porzucić to maksymalistyczne stanowisko” – analizuje dla AFP Héloïse Fayet, badaczka jądrowa z Francuskiego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (Ifri).

30-dniowy termin upłynie podczas „tygodnia wysokiego szczebla” Zgromadzenia Ogólnego ONZ, który odbędzie się w Nowym Jorku w dniach od 22 do 30 września i w którym wezmą udział dziesiątki światowych przywódców.