UNESCO ratuje od zapomnienia przygody dwóch szwajcarskich pisarzy, którzy wyprzedzili swoją epokę.

Podróżniczki i wolnomyślicielki , szwajcarskie pisarki Ella Maillart (1903–1997) i Annemarie Schwarzenbach (1908–1942) uosabiały emancypację kobiet w pierwszej połowie XX wieku, która dla wielu innych kobiet była wciąż bardzo konserwatywna. Ich życie, w ostatnich dekadach nieco zapomniane, zostało w tym roku docenione przez ONZ dzięki rejestrowi Pamięci Świata.

Na prośbę Szwajcarii Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) zgodziła się włączyć archiwa tych dwóch osobistości do swojego rejestru , w którym znajdują się ważne dokumenty z historii ludzkości, od Biblii Gutenberga po Traktat z Tordesillas i rękopis Stu lat samotności Gabriela Garcíi Márqueza, a także wiele innych.

Do „Pamięci Świata” dołączyły listy, pamiętniki, fotografie i wiele innych dokumentów tych dwóch pionierów wielkich podróży, często samotnych, do miejsc takich jak Afryka, Indie, Chiny i Persja . Dokumenty te przechowywane są w Szwajcarskim Archiwum Literackim w Bernie, Muzeum Fotografii Elizejskiej w Lozannie oraz Bibliotece Genewskiej.

Ta ostatnia instytucja zaprezentowała mediom niektóre z najcenniejszych eksponatów z tych archiwów, przechowywanych pod nadzorem systemów oraz w warunkach temperatury i wilgotności sprzyjających ich konserwacji.

„ Maillart i Schwarzenbach były dwiema nonkonformistycznymi kobietami , które poprzez podróże dążyły do odkrycia przestrzeni wolności” – podsumowała kustosz biblioteki, Paule Hochuli, podczas prezentacji archiwów.

W kolekcji genewskiej znajdują się m.in. dyplom, który Maillart zdobyła na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 1924 r ., gdzie była jedyną kobietą, która brała udział w żeglarstwie, oraz jej listy do brytyjskiego szpiega Petera Fleminga , brata Iana Fleminga, twórcy postaci Jamesa Bonda, z którym podróżowała po Mandżurii okupowanej wówczas przez Japończyków.

Większość dokumentów Schwarzenbach znajduje się w Bernie , ale w archiwum w Genewie znajdują się dokumenty upamiętniające podróż, jaką ona i Maillart odbyli samochodem z Genewy do Kabulu, podczas której ten drugi bezskutecznie próbował odzwyczaić Schwarzenbach od uzależnienia od narkotyków, takich jak morfina.

„ Byli pionierami literatury podróżniczej, cechowali się niezależnym, autonomicznym duchem , co było niezwykłe w ich czasach” – podkreślił kustosz biblioteki, instytucji, która w 2011 r. zadbała również o wpisanie archiwów jednego z najsłynniejszych genewskich filozofów, Jeana-Jacques’a Rousseau, na listę UNESCO.

Maillart rozpoczął swoje pełne przygód życie jako nastolatek, kiedy zainteresował się żeglarstwem i wraz z inną znaną kobietą tamtych czasów, Hermine de Saussure, samotnie przepłynął Morze Śródziemne między Marsylią a Atenami.

W latach 30. XX wieku rozpoczęła długie podróże do Azji , kontynentu, który fascynował ją swoimi ogromnymi, otwartymi przestrzeniami, takimi jak morze. Często podróżowała samotnie do takich miejsc jak Kaukaz, Turkiestan Chiński i Indie, gdzie spędziła lata II wojny światowej w towarzystwie guru, którzy wprowadzili ją w hinduską duchowość.

Po wojnie prowadził bardziej siedzący i kontemplacyjny tryb życia w swoim domu w Alpach Szwajcarskich , gdzie mieszkał do 94. roku życia. W 1994 roku, na krótko przed śmiercią, przekazał część swoich listów i dokumentów bibliotece w Genewie.

Życie Schwarzenbacha, krótsze, ale nie mniej intensywne , naznaczone było najpierw ekscesami bohemy i awangardy Berlina okresu międzywojennego, z którego musiał uciec po nadejściu nazizmu. Jego ideologię publicznie odrzucał i potępiał, mimo że rodzina wywierała na niego presję, by ją zaakceptował.

Z wyglądu androgyniczny i otwarcie homoseksualny , miał wiele kochanek i wielbicielek, jednak wiele listów, jakie z nimi wymieniał, zostało zniszczonych przez jego matkę po jej śmierci.

Samotna lub w towarzystwie wspaniałych przyjaciół, takich jak Klaus Mann, syn pisarza Thomasa Manna, który później popełnił samobójstwo, podróżowała do różnych krajów Europy, USA, Belgijskiego Konga, Związku Radzieckiego i Persji , ilustrując przede wszystkim swoimi fotografiami wydarzenia historyczne lat 30. i 40. XX wieku.

Nie mogąc pokonać swoich nałogów i wynikających z nich problemów psychologicznych, Schwarzenbach zmarł w Alpach Szwajcarskich po wypadku rowerowym, w którym doznał poważnego urazu głowy.

Obie kobiety pozostawiły po sobie dziennikarskie i fotograficzne kroniki oraz książki, w których opowiadały o swoich podróżach i ewolucji swego życia. Od Zakazanej oazy, w której Maillart opisał swoje doświadczenia w Azji Środkowej, czyli Śmierć w Persji , po wrażenia Schwarzenbach z kraju, który obecnie nazywa się Iranem.

Książka „Okrutne życie” autorstwa Maillarta opowiada o podróży, którą obaj odbyli z Genewy do stolicy Afganistanu, jadąc fordem.