De 1e reden waarom afvallen met een dieet zo moeilijk is - het blijkt dat onze hersenen ons voor de gek houden

Wetenschappers hebben ontdekt dat menselijke hersenen ons oude, gespierde lichaam oproepen wanneer we op dieet zijn, waardoor we er weer aankomen. Deense onderzoekers van de Universiteit van Kopenhagen beweren dat onze hersenen "krachtige mechanismen hebben om lichaamsgewicht te beschermen" – en dat ze zich kunnen "herinneren" wat dat gewicht vroeger was.

Voor onze voorouders betekende dit dat als we in moeilijke tijden, zoals de winter , gewicht verloren, hun lichaam in betere tijden weer op het normale gewicht zou komen. Maar voor moderne Britten betekent dit dat onze hersenen ons kunnen 'saboteren' wanneer we op dieet zijn, omdat ze signalen afgeven die trek in eten opwekken – en ons aanzetten om het lichaamsvet dat we ooit hadden, weer terug te krijgen .

Wetenschappers Valdemar Brimnes Ingemann Johansen, PhD Fellow aan de faculteit Gezondheids- en Medische Wetenschappen van de Universiteit van Kopenhagen, en Christoffer Clemmensen, universitair hoofddocent en groepsleider van het Novo Nordisk Foundation Centre for Basic Metabolic Research van de Universiteit van Kopenhagen, hebben de hersenbedrading van lichaamsvet onderzocht in hun studie ' Brain control of energy homeostasis: Implications for anti-obesity pharmacotherapy'.

In The Conversation legt het duo hun onderzoek in eenvoudigere bewoordingen uit: ze schrijven gezamenlijk dat we al tientallen jaren te horen krijgen dat 'afvallen een kwestie is van wilskracht: minder eten, meer bewegen'.

Maar het duo zegt dat "de moderne wetenschap heeft bewezen dat dit niet het geval is."

Ten eerste leggen ze uit dat we een paar honderdduizend jaar terug in de tijd moeten gaan om onze vroege voorouders te onderzoeken. De manier waarop onze voorouders leefden, kan namelijk verantwoordelijk worden gehouden voor "veel van de problemen die we tegenwoordig hebben met afvallen."

Zij leggen uit: "Voor onze vroege voorouders was lichaamsvet een levenslijn: te weinig kon verhongering betekenen, te veel kon je vertragen.

In de loop van de tijd is het menselijk lichaam opmerkelijk goed geworden in het bewaken van zijn energiereserves door middel van complexe biologische afweermechanismen in de hersenen.

"Maar in een wereld waarin voedsel overal is en beweging optioneel is, maken diezelfde systemen die ons ooit hielpen om onzekerheid te overleven, het nu moeilijk om af te vallen.

"Wanneer iemand afvalt, reageert het lichaam alsof het een bedreiging voor de overleving is. Hongerhormonen stijgen, de trek in eten neemt toe en het energieverbruik daalt.

Deze aanpassingen zijn ontwikkeld om energieopslag en -gebruik te optimaliseren in omgevingen met een wisselende beschikbaarheid van voedsel.

"Maar tegenwoordig, met onze gemakkelijke toegang tot goedkoop, calorierijk junkfood en onze sedentaire levensstijl, kunnen diezelfde aanpassingen die ons ooit hielpen te overleven, ons nu problemen opleveren."

De wetenschappers ontdekten in hun nieuwe onderzoek dat "onze hersenen ook over krachtige mechanismen beschikken om lichaamsgewicht te verdedigen – en zich als het ware kunnen 'herinneren' wat dat gewicht vroeger was."

Ze vervolgen: "Voor onze verre voorouders betekende dit dat als je in moeilijke tijden gewicht verloor, je lichaam in betere tijden weer 'terug' naar het normale gewicht zou kunnen komen.

"Maar voor ons moderne mensen betekent het dat onze hersenen en ons lichaam elke vorm van overgewicht onthouden, alsof onze overleving en ons leven ervan afhangen.

"Het komt erop neer dat zodra het lichaam zwaarder is geworden, de hersenen dat hogere gewicht gaan beschouwen als de nieuwe norm – een niveau dat de hersenen zich genoodzaakt voelen te verdedigen.

"Het feit dat ons lichaam het vermogen heeft om zich het vorige, hogere gewicht te 'herinneren', verklaart waarom zoveel mensen na een dieet weer aankomen."

Zij benadrukken dat de wetenschap aantoont dat deze gewichtstoename niet te wijten is aan een gebrek aan discipline, maar dat onze biologie 'precies dat doet waarvoor het geëvolueerd is: ons verdedigen tegen gewichtsverlies'.

De Daily Express meldde onlangs dat de verkoop van de vetbestrijdende prikken Mounjaro en Wegovy in juli 2025 de 2,5 miljoen bereikte, vergeleken met 493.000 in juli 2024.

Ze waren oorspronkelijk bedoeld als 'medicijnen tegen diabetes', maar zouden in de toekomst op grote schaal beschikbaar worden gesteld via de NHS, conform de plannen van Wes Streeting. Momenteel worden ze echter zelden gratis voorgeschreven en kiezen veel mensen ervoor om ze privé te laten behandelen.

De prikken, die oorspronkelijk bedoeld waren als behandeling tegen diabetes, werken door de werking van hormonen in de darmen na te bootsen. Deze hormonen geven de hersenen opdracht om de eetlust te beteugelen. Bij sommigen ontstaan ​​echter vervelende bijwerkingen van de medicijnen, of de prikken werken helemaal niet.

De Deense wetenschappers voegen toe: "Het komt ook vaak voor dat zodra de behandeling stopt, de biologie zich weer aandient – ​​en het verloren gewicht terugkeert.

"Vooruitgang in het onderzoek naar obesitas en de stofwisseling kan betekenen dat toekomstige therapieën deze signalen die het lichaam terugbrengen naar het oorspronkelijke gewicht, kunnen onderdrukken, zelfs na de behandelperiode.

Uit onderzoek blijkt ook dat een goede gezondheid niet hetzelfde is als 'een goed gewicht'. Sporten, goed slapen, een evenwichtige voeding en mentaal welzijn kunnen allemaal de gezondheid van het hart en de stofwisseling verbeteren, zelfs als het getal op de weegschaal nauwelijks verandert.

"Natuurlijk is obesitas niet alleen een individueel probleem. Om de onderliggende oorzaken echt aan te pakken, is een aanpak nodig die de hele maatschappij bestrijkt."

Volgens hen blijkt uit onderzoek dat verschillende preventieve maatregelen een verschil kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan investeren in gezondere schoolmaaltijden, het verminderen van de marketing van junkfood op kinderen, het ontwerpen van buurten waar wandelen en fietsen voorrang krijgen boven auto's en restaurants met gestandaardiseerde porties eten.

Wetenschappers besteden ook veel aandacht aan de belangrijke vroege levensfasen – van de zwangerschap tot ongeveer de leeftijd van zeven jaar – waarin het systeem voor gewichtsregulering van een kind nog bijzonder veranderlijk is.

Onderzoek toont aan dat wat ouders eten, hoe baby's worden gevoed en vroege leefgewoonten allemaal invloed kunnen hebben op de manier waarop de hersenen de eetlust en vetopslag in de komende jaren reguleren.

Ze concludeerden: "Als je wilt afvallen, kun je nog steeds dingen doen. Dat kan vooral door je minder op crashdiëten te richten en meer op duurzame gewoontes die je algehele welzijn bevorderen.

Door prioriteit te geven aan slaap, kun je bijvoorbeeld je eetlust reguleren, terwijl regelmatige activiteit – zelfs wandelen – je bloedsuikerspiegel en hartgezondheid kan verbeteren.

"Maar uiteindelijk is obesitas geen persoonlijk falen, maar een biologische aandoening die wordt beïnvloed door onze hersenen, onze genen en de omgeving waarin we leven.

Het goede nieuws is dat vooruitgang in de neurowetenschap en farmacologie nieuwe behandelmogelijkheden biedt, terwijl preventiestrategieën het landschap voor toekomstige generaties kunnen veranderen.

Dus als je moeite hebt gehad om af te vallen en op gewicht te blijven, weet dan dat je niet de enige bent en dat het niet jouw schuld is. De hersenen zijn een geduchte tegenstander. Maar met wetenschap, geneeskunde en slimmer beleid beginnen we de spelregels te veranderen.