De reis van zeemeerminnen in de menopauze over de oceaan: zweten, zweten, zweten

Bilge Su Yildirim
Sweat, Sweat, Sweat (Engels: Zweet, Zweet, Zweet) is een onewomanshow waarin de Portugese actrice Sonia Baptista de menopauze, een van de meest hardnekkige taboes in de maatschappij rondom de vrouwelijke ervaring, belicht, begeleid door beelden van zeemeerminnen en de geluiden van de oceaan. Het stuk ging op 11 oktober in première in Etimesgut, Ankara, als onderdeel van het 2e Internationale Stadstheaterfestival . Terwijl Bapista en ik de diepten van de oceaan van de vrouwelijke identiteit afreisden, bespraken we de menopauze, vrouwelijke veroudering, maatschappelijke taboes, oceanen en zeemeerminnen.
Veel mensen zien het verouderingsproces als iets 'grappigs', 'verachtelijks' of zelfs 'zieligs'. In je toneelstuk daag je dit perspectief van de patriarchale maatschappij uit. Hoe voelt het om dit standpunt in te nemen? Hoe reageert het publiek op dit gewaagde standpunt?
Voor mij is het beheersen van mijn eigen verhaal, mijn eigen ervaring en mijn eigen narratief – gezien en gehoord worden – ongelooflijk belangrijk. Als ik lach, is dat omdat ik dat wil. Als ik huil, is dat hetzelfde.
Wat vreemd dat wij, als vrouwen, dapper moeten zijn om te bestaan, om oud te worden, om oud te worden! Alles zou simpeler moeten zijn, maar dat is het niet. Ik ben zelf ook niet altijd dapper geweest, maar het kan me eigenlijk niet meer schelen wat mensen denken. Deze vrijheid om je nergens druk om te maken is, denk ik, het element waar het publiek zich het meest mee verbonden voelt tijdens het kijken naar het stuk.
Er zijn veel sociale taboes rond het ouder worden van vrouwen. De menopauze is misschien wel het meest bespottelijke taboe. Hoe daagt "Sweat, Sweat, Sweat" dit uit?
Ik bestrijd vooroordelen, schaamte en taboes omdat ik aantoon dat de menopauze een andere waardevolle fase is in het leven van een vrouw (of iedereen die met een baarmoeder geboren wordt). Dat kan een behoorlijke uitdaging zijn, maar het kan ook bevrijdend zijn. Vanuit sociaal-politiek perspectief is dit in essentie een kwestie van volksgezondheid; het moet worden aangepakt met wetten, regels en rechten. Overheden en instellingen zouden hier rekening mee moeten houden. Er moet meer onderzoek worden gedaan, er moet meer informatie worden verzameld, medische opleidingen moeten zich meer op dit onderwerp richten en er moet meer publieke steun komen. Deze voorbeelden zijn talrijk.
Je combineert theater en dans in je toneelstuk. Dit lijkt heel specifiek voor de Portugese cultuur... Wat vind je van deze combinatie?
Ik weet niet zeker of deze combinatie echt Portugees is... Misschien is het meer Europees... Mijn smaak en interesses zijn eigenlijk vrij eclectisch; ik mix graag kunstvormen en hun invloeden. Ik word door veel verschillende dingen geïnspireerd en vind het leuk om de tools van verschillende artistieke talen te gebruiken. Sinds ik meer dan 20 jaar geleden begon met het maken van mijn eigen werk, heb ik altijd op deze manier gewerkt.
Waarom heb je gekozen voor beelden van zeemeerminnen en de oceaan om het verhaal van een ouder wordende vrouw te vertellen?
Zeemeerminnen zijn zowel vrouwen als monsters. Ze zijn als vrouwen in een constante staat van transformatie – zowel verleidelijk als afstotelijk, betoverend als angstaanjagend. In die zin zijn ze krachtig. Ook wij moeten sterk, dapper en veerkrachtig zijn, maar we moeten ook onze kwetsbaarheden omarmen, met onze tekortkomingen werken en ons aanpassen. We moeten onszelf accepteren, ons niet verontschuldigen voor ons bestaan en diep van onszelf houden. Als vrouwen moeten we voor onszelf zorgen.
Ik bekritiseer ook het idee in het stuk dat de natuurlijke geur van vrouwelijke geslachtsdelen geassocieerd wordt met een "visachtige geur". Ik vind dit vernederend en aanstootgevend. In het stuk draai ik dit verhaal juist om en vier ik de natuurlijke, heerlijke, zeemeerminachtige geur van vrouwen.
Misschien had ik deze vraag aan het begin moeten stellen, maar ik heb hem voor het laatst bewaard... Wat was de reden dat je een verhaal wilde vertellen over het verouderingsproces van vrouwen?
Omdat ik, als mens, vrouw en queer vrouw, vanuit mijn eigen ervaringen werk. Toen ik 50 werd en in de overgang kwam, realiseerde ik me dat er een enorme kloof was op dit gebied. Het was een gebrek aan kennis, een natuurlijk proces waar nooit over gesproken werd. Dus begon ik erover te praten met mijn vrienden en erover na te denken. Ik besefte dat ik mijn gedachten en ervaringen wilde delen, dit onderwerp onder de aandacht wilde brengen en anderen daarbij wilde helpen. Zo ontstond Sweat, Sweat, Sweat.
BirGün



