Van rituelen naar het laboratorium: een plant getest tegen depressie in Brazilië

Van inheemse rituelen naar het laboratorium: de jurema-preta plant, die een krachtige psychoactieve stof bevat, wordt in Brazilië gepresenteerd als mogelijke behandeling voor depressie.

Zwarte jurema of mimosa tenuiflora is verkrijgbaar bij kraampjes op straat die geneeskrachtige kruiden verkopen. De wortels bevatten dimethyltryptamine (DMT). Onderzoek in landen als China, Zuid-Korea, de Verenigde Staten, Finland en het Verenigd Koninkrijk heeft aangetoond dat deze hallucinogene stof depressies kan verlichten.

In Brazilië bevestigen wetenschappers en gebruikers het potentieel ervan, maar sommigen waarschuwen dat ‘het geen wondermiddel is’. "Als je je eerste ervaring hebt, voelt het echt als een les", vertelde Guaracy Carvajal aan AFP. In 2016 extraheerde hij thuis DMT uit planten die hij bij een kraampje in Brasilia kocht.

Deze 31-jarige softwareprogrammeur volgde instructies die hij op internet vond en transformeerde de bruine bast die de wortels van de zwarte jurema bedekt, in kristallen. Deze rookte hij in een pijp. "Het lijkt erop dat je echt iets in je leven hebt opgelost", vat Carvajal, met getatoeëerde armen en lang haar, samen. Hij heeft al verschillende behandelingen geprobeerd voor de chronische depressie waaraan hij sinds zijn adolescentie lijdt.

– Publicatie in Nature –

In de stad Natal extraheert natuurkundige Draulio Araújo onder strikte laboratoriumomstandigheden DMT uit zwarte jurema. Een onderzoeker van het Brain Institute aan de Federale Universiteit van Rio Grande do Norte, Araújo en zijn team dienden de stof zes maanden lang toe aan 14 mensen met een depressie.

Patiënten inhaleerden onder medisch toezicht verdampt DMT via ballonnen. "De respons is snel. Eén dag na de interventie vertoonden patiënten al een significante verbetering van hun depressiesymptomen", aldus de onderzoeker. “Onze patiënten zeggen vaak dat er iets is veranderd, dat de sleutel is omgedraaid.”

Hun bevindingen werden in april gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. In 2024 publiceerde hij een andere studie met veelbelovende resultaten in het tijdschrift Psychedelic Medicine.

– 'Het is niet voor iedereen' –

Volgens Araújo maken psychedelische stoffen, zoals DMT, het voor mensen gemakkelijker om “het perspectief van waaruit zij bepaalde problemen in hun leven benaderen of waarnemen, een beetje te veranderen”.

Carvajal is het daarmee eens: “Ik had een staat van twijfel over mezelf” over “het werk, het dagelijks leven (…) Je begint een lichter leven te krijgen”, vatte de programmeur samen, die al een tijdje geleden was gestopt met het gebruiken van de plant.

In Brazilië is er geen verbod op de teelt of het bezit van zwarte jurema. Het gebruik van DMT is echter verboden, met uitzondering van religieus en wetenschappelijk gebruik. Araújo waarschuwt dat de stof “geen wondermiddel” is en dat “psychedelica niet voor iedereen geschikt zijn.”

Bij hun experimenten krijgen patiënten psychologische hulp en sommigen zetten hun conventionele farmaceutische behandeling voort. "Dit zijn behandelingen die niet per se betekenen dat u moet stoppen met het innemen van uw medicijnen", legt neurowetenschapper Fernanda Palhano-Fontes van het Brain Institute uit. “Op dezelfde manier dat we patiënten hebben die veel verbeteren, zijn er ook patiënten die helemaal niet verbeteren.”

– 'Spirituele kanalen' –

"Brazilië neemt momenteel een zeer prominente positie in" op het gebied van DMT-onderzoek, vanwege de maatschappelijke wortels van de stof, aldus Araújo.

Bij religieus gebruik worden de wortels van jurema-preta met andere planten gecombineerd tot een soort wijn, waarmee rituelen worden opgeluisterd met dansen en trommels. Dit maakt deel uit van de inheemse tradities van het noordoosten, waar de plant wordt verbouwd.

"Het is geen hallucinatie. Mijn spirituele kanalen worden toegankelijker. Daardoor kan ik beter met mezelf communiceren", zei Joyce Souza tijdens een jurema-ceremonie in Planaltina, aan de rand van Brasilia. Verzameld in de binnenplaats van een huis gekleed in het wit, wachten de jongsten tot de “ingewijden” van de sekte in trance raken en boodschappen van oude geesten overbrengen.

Araújo wil zijn onderzoek naar DMT uitbreiden naar honderd patiënten. "Laten we zeggen dat we over vijf jaar een duidelijk beeld hebben van wanneer het een echte klinische setting zal bereiken", voorspelde de onderzoeker.