Genetische mutatie maakt oranje katten uniek

Een groep wetenschappers heeft een genetische mutatie ontdekt die ervoor zorgt dat sommige katten oranje worden. Deze aandoening komt bij geen enkel ander zoogdier voor en is in dit geval geslachtsafhankelijk. Het komt vaker voor bij mannetjes.

Uit het onderzoek, onder leiding van Christopher Kaelin van Stanford University (Californië), dat donderdag werd gepubliceerd in het tijdschrift Current Biology, blijkt dat er een unieke link is tussen het X-chromosoom van katten en de oranje tint van hun vacht.

Veel zoogdieren – zoals tijgers, golden retrievers en zelfs roodharige mensen – hebben rood haar, maar volgens Kaelin “is dit in geen van deze gevallen gerelateerd aan het geslacht.”

De mutatie, die zij ‘geslachtsgebonden oranje’ noemen, bevindt zich op het X-chromosoom. Dat betekent dat deze tint, alleen al bij katten, vaker voorkomt bij mannetjes dan bij vrouwtjes.

Zoals bij de meeste zoogdieren hebben vrouwtjes twee van deze chromosomen en mannetjes één X en één Y.

De wetenschappers gaven in het onderzoek aan dat een kater deze variatie slechts één keer op zijn X-chromosoom hoeft te vertonen om oranje te zijn. Bij poezen moet de variatie echter op beide chromosomen voorkomen. Dat is minder waarschijnlijk.

"Katten met een enkele kopie van de mutatie hebben een gedeeltelijk oranje vacht met een vlekkenpatroon dat bekend staat als 'schildpad', of met oranje, zwarte en witte vlekken dat bekend staat als 'calico'", legden ze uit.

Met deze ontdekking werd de ‘genetische uitzondering die meer dan honderd jaar geleden werd geïdentificeerd’ gevestigd, aldus Kaelin, die tot nu toe geen antwoord had.

Nadat ze ongeveer vijftig varianten van het X-chromosoom hadden geanalyseerd die bij oranje katten voorkomen en de varianten hadden uitgesloten die ook bij andere kleuren voorkwamen, vonden ze Arhgap36, een activerend eiwit dat tot nu toe niet in verband was gebracht met pigmentatie.

Dit gen komt normaal gesproken tot uiting in neuro-endocriene weefsels, waar het zenuwstelsel en het endocriene systeem samenwerken, en werd bestudeerd op het gebied van kanker en ontwikkelingsbiologie.

"Arhgap36 wordt niet tot uiting gebracht in pigmentcellen van niet-oranje muizen, mensen of katten", aldus Kaelin.

"De mutatie bij oranje katten lijkt echter de expressie van Arhgap36 in de pigmentcel te activeren", voegde hij toe.

De coördinator van het onderzoek beschreef dit fenomeen als ‘zeer ongebruikelijk’ en zei dat deze ontdekkingen een toegangspoort vormen tot het begrijpen van hoe andere fysieke kenmerken ontstaan, zoals de vlekken van cheeta’s of de lichaamsvorm van dolfijnen.

Ondanks de invloed op de kleur, vond het onderzoek geen effect van Arhgap36-expressie op andere weefsels dan de huid.

"Ik denk niet dat we de mogelijkheid volledig kunnen uitsluiten dat er sprake is van een veranderde genexpressie in weefsel dat we nog niet hebben getest en dat het gedrag zou kunnen beïnvloeden . Maar ik denk dat de reputatie van oranje katten als aanhankelijke chaosmakers vooral te danken is aan het feit dat de meeste van hen mannelijk zijn," aldus Kaelin.