Alckmins pragmatisme staat in contrast met Lula's bravoure in discussies over tariefverhogingen

President Luiz Inácio Lula da Silva (PT) uitte zich in zijn toespraak wellicht op bravoure tegen de tariefsverhoging die Donald Trump aan Brazilië heeft opgelegd, maar wat de overhand heeft gekregen is een meer pragmatisch standpunt van de vicepresident en minister van Ontwikkeling, Industrie, Handel en Diensten, Geraldo Alckmin (PSB).

De prioriteit van Brazilië is niet om wraak te nemen, maar om het probleem op te lossen en het aantal sectoren dat van invoerrechten is vrijgesteld, uit te breiden. De strategie, die een win-winscenario nastreeft, zal gepaard gaan met een reddingspakket voor exporteurs, dat president Lula de komende dagen zal aankondigen.

Alckmin maakte in São Paulo duidelijk dat het verhogen van tarieven een verlies-verliesspel is, aangezien de consument uiteindelijk de rekening betaalt. De vicepresident noemde het Amerikaanse tarief "extreem oneerlijk" en "volstrekt zwak in zijn juridisch kader".

De kritiek is gebaseerd op de aanzienlijke handelsverschillen: het gemiddelde Braziliaanse tarief op Amerikaanse producten bedraagt slechts 2,7%, terwijl acht van de tien Amerikaanse producten Brazilië belastingvrij binnenkomen. Volgens Itaú zou het Amerikaanse tarief met de tariefverhoging kunnen oplopen tot meer dan 30%.

De sectoren die al zijn vrijgesteld en de strijd om de rest

Ondanks de maatregel leveren de onderhandelingen al resultaten op. Alckmin benadrukte dat 45% van de Braziliaanse exportsectoren al is uitgesloten van de tariefverhoging. Tot de uitgesloten producten met een hoge toegevoegde waarde behoren vliegtuigen, sinaasappelsap en pulp. De regering concentreert haar inspanningen en onderhandelingen op het resterende percentage.

Om de impact op Braziliaanse bedrijven te verzachten, zal president Lula naar verwachting een reeks maatregelen aankondigen. Verwachtingen voor de exportsector omvatten kredietlijnen met gesubsidieerde rentetarieven, uitstel van de inning van federale belastingen en bijdragen, en de mogelijkheid van overheidsaankopen van bederfelijke goederen.

De noodhulp zal zich richten op bedrijven die het meest naar de Verenigde Staten exporteren en het zwaarst getroffen zijn. Het economische team analyseert de situatie van elk bedrijf om de maatregelen te bepalen.

Naast de huidige onderhandelingen heeft de Braziliaanse regering aangegeven dat toekomstige bilaterale dialogen met de Verenigde Staten mogelijk bredere kwesties zullen behandelen. Vicepresident Alckmin noemde de regulering van big tech , de toegang tot kritieke mineralen en het datacenterbeleid als mogelijke gespreksonderwerpen. Deze openheid toont Brazilië's intentie aan om te streven naar een evenwichtiger en alomvattender handelsrelatie met de Verenigde Staten, die producten met toegevoegde waarde zoals vliegtuigen, auto-onderdelen, machines en motoren koopt.

De motivatie achter Trumps tariefverhoging is niet puur economisch, maar politiek. De maatregel wordt gezien als een reactie op de woede van de voormalige Amerikaanse president over het proces tegen Jair Bolsonaro, zijn bondgenoot, wegens het beramen van een staatsgreep. Trump noemde de procedure een "heksenjacht".

Het instrumentaliseren van handel om in te grijpen in de binnenlandse aangelegenheden van een ander land, zoals in het geval van Brazilië, versterkt het idee dat tarieven willekeurig zijn en geen solide wettelijke basis hebben, zoals Alckmin benadrukte: "Regelgevingsbeleid kan niet worden gebaseerd op kwesties van partijpolitieke aard."

Met haar niet-vergeldingsbeleid richt Brazilië zich op onderhandelingen en steun voor exporteurs. Hiermee probeert Brazilië een conflict te omzeilen dat voor beide partijen schadelijk kan zijn, en tegelijkertijd de nationale belangen te beschermen tegen een maatregel die de regering als ongerechtvaardigd beschouwt.

De Amerikaanse 'kosten-batenverhouding' bij het kiezen van uitzonderingen op Trumps tarieven voor Brazilië

Analisten die door Gazeta do Povo werden geïnterviewd, wijzen erop dat de Verenigde Staten ook een zeker pragmatisme aan de dag legden bij het opstellen van de lijst met uitzonderingen op de tariefverhoging: het beschermen van producten die essentieel zijn voor hun productieketens. De 694 vrijgestelde producten vertegenwoordigen 45% van de totale waarde van de Braziliaanse export naar de VS in 2024, waaronder aardolieproducten, chemische houtpulp, ruw gietijzer, vliegtuigen en sinaasappelsap.

"De beslissing is noch ideologisch noch symbolisch. Ze volgt de logica van kosten-baten", analyseert Hugo Garbe, professor aan de Mackenzie Presbyterian University. "De VS heeft producten gespaard waarvan ze afhankelijk zijn om hun economie draaiende te houden. Voor de rest is de boodschap direct: 'We hebben jullie nodig, voorlopig.'"

Petrobras en Embraer behoren tot de belangrijkste begunstigden. De vliegtuigbouwer kreeg vrijstellingen voor specifieke componenten, dankzij zowel de afhankelijkheid van de Verenigde Staten van Braziliaanse onderdelen als de strategische coördinatie van CEO Francisco Gomes Neto. De sinaasappelsapsector behield ook een bevoorrechte toegang tot de Amerikaanse markt, aangezien de VS geen alternatieve leveranciers heeft om het Braziliaanse aanbod te compenseren.

De impact van Trumps tarieven op Brazilië

Uit een gedetailleerde studie van de Federatie van Industrieën van Minas Gerais (Fiemg) blijkt dat het Braziliaanse BBP op de korte termijn (1 tot 2 jaar) met R$ 25,8 miljard zal dalen. Daarnaast zullen 146.000 formele en informele banen verloren gaan en zal het gezinsinkomen met R$ 2,74 miljard dalen.

Op de lange termijn (5 tot 10 jaar) zouden de verliezen kunnen oplopen tot R$ 110 miljard, met het verlies van meer dan 618.000 banen en een daling van R$ 11,56 miljard aan huishoudinkomens. Naast de industriële en agrarische sector strekken de negatieve gevolgen zich uit tot sectoren die gevoelig zijn voor huishoudinkomens, zoals vastgoed, gezondheidszorg, sanitaire voorzieningen en de bouw, wat de impact op de consumptie van goederen en diensten weerspiegelt.