Ze zijn niet allemaal hetzelfde: Ga stemmen

Er is een Spaanse journalist van El Mundo die wil dat ik hem de laatste ontwikkelingen in de nationale politiek uitleg. Wij spraken een jaar geleden en willen graag begrijpen waarom we nu weer op de rand van verkiezingen staan. Ik zit in een leunstoel en bereid me voor om te beginnen met spreken. Waar te beginnen? Nou ja, in het begin. En daar begin ik een draad te ontrafelen die begon met een nieuwsbericht dat over één ding leek te gaan, maar in feite over iets anders ging. Mijn Spaans is wat verwarrend, maar waar mijn tong echt van blijft hangen zijn de wendingen in het verhaal. Het verhaal zit vol met details die in eerste instantie niet zo belangrijk lijken, maar die, net als in een goede soap, later essentieel blijken om de plot te begrijpen. “Het is ongelooflijk”, zegt hij af en toe tegen mij, terwijl hij me vraagt of dit of dat al eerder gemeld is.
Ik blijf hem ja zeggen en ik vul hem met links en krantenknipsels. Want terwijl ik praat en de ongeloofwaardigheid van mijn Iberische kameraad ervaar, besef ik dat ik bewijs moet leveren. Ik moet bij elke stap laten zien dat wat ik vertel niet het resultaat is van de enorme verbeelding van een bevlogen scenarioschrijver, maar een portret van wat er speelt in de Portugese politiek, met zijn ongewone personages, theatrale staatsgrepen, schandalen die bijna onopgemerkt blijven en kleine drama's die epische proporties aannemen.
Doordat ik in het centrum van Lissabon woonde, verloor ik mijn geduld met buitenlanders. Het is niet zo dat het slecht is. Het wordt gewoon heel repetitief als je telkens over hetzelfde onderwerp probeert te praten en dingen probeert uit te leggen die voor jou vanzelfsprekend lijken, en grappen probeert te vermijden die niet werken vanwege een gebrek aan gemeenschappelijke referenties. Maar er is een soort openbaring in dit gesprek die als materiaal zal dienen voor El Mundo .
Als je te dicht bij dingen staat, wordt je zicht wazig. Het helpt om een paar stappen terug te doen, naar de andere kant van de grens. En probeer te begrijpen hoe de dingen eruit zien als we meer afstand nemen. Begrijp me niet verkeerd. Een van de uitspraken die ik het meest haat is: “dit gebeurt alleen in Portugal”. En ja, ik weet het: er is niets Portugeeser dan deze uiting van nationaal provincialisme. En ik probeer er niet eens vanaf te komen.
Ik wil alleen maar weten hoe wat ik vertel klinkt, als ik het in één adem vertel aan iemand die voor het eerst iets hoort wat voor mij al oud lijkt. Intimiteit met onderwerpen vervormt ze.
Om het ongeloof van mijn luisteraars tegen te gaan, geef ik cijfers, bronnen en rapporten. Het voelt alsof ik een portret van mijn land schilder. En ik besef dat wat ik je vertel niet overeenkomt met het beeld dat je had. We zijn beter in onszelf verkopen dan in de waarheid vertellen. En wat zal de waarheid zijn?
Ik weiger namens het ‘volk’ of de ‘Portugezen’ of het ‘volk’ te spreken, of hoe ze het nu ook noemen. Ik weet niet wat het volk, de Portugezen of het volk wil.
Wat ik weet, en wat sommigen lijken te zijn vergeten, is dat er op het stembiljet geen lijnen, kleine lettertjes, meerdere antwoordopties staan en er geen ruimte is om opmerkingen op te schrijven. Anderen zullen, nadat de stemmen zijn geteld, zeggen dat het volk, de Portugezen of de individuen dit of dat wilden zeggen, dit of dat signaal wilden afgeven, deze of gene boodschap wilden achterlaten.
Wat ik weet, en wat sommigen lijken te zijn vergeten, is dat je op het stembiljet maar één kruisje mag zetten. En het is niet mogelijk om te weten hoe de mensen in de andere stemhokjes stemmen. Het is niet mogelijk om het eens te worden, dus laten we allemaal een “absolute meerderheid” of een “dialoogmeerderheid” of een “grotere meerderheid” geven. En gelukkig maar.
Ik denk dat, en sommige mensen vinden dat moeilijk om te onthouden, elke stem telt en dat ze allemaal evenveel tellen. De enigen die niet meetellen, zijn zij die niet naar de stembus gaan, maar de volgende dag in het café zitten te jammeren over de uitslag.
Wat ik denk - en sommige mensen vinden dat moeilijk te beseffen - is dat iedereen moet stemmen op het project waar hij of zij zich het meest mee kan identificeren, op het land dat hij of zij voor ogen heeft, op de wereld waarin hij of zij zou willen leven, op de ideeën die hij of zij het meest verdedigt. Het is niet een vriendelijke glimlach, een grappige blik, een talent voor dansen of een goed figuur in een sport die onze problemen zal oplossen.
Ja, ik weet dat er altijd mensen zijn die zeggen: “Ik stem op het volk”. En ik snap zelfs waarom ze dat zeggen. Maar denk eens na over waar dat ons gebracht heeft. En denk er eens over na, want stemmen lijkt een oud en vanzelfsprekend iets, maar als het een persoon was geweest, dan had die nog naar dezelfde school kunnen gaan als de meeste lijsttrekkers van de partij die nu gaan stemmen.
Kijk eens goed naar het papier voor je. Het heeft lang geduurd voordat dit stembiljet u bereikte. Er waren mensen die gemarteld werden, stierven, ondergedoken leefden en vervolgd werden, zodat ze vandaag de dag een kruisje op dat kleine stukje papier konden zetten. Het is een kwetsbaar document, dat niet alles biedt wat het belooft. Maar het is juist daarin dat we alle beloften, alle hoop en alle verbeelding van de toekomst kunnen opschrijven. Laat dit veld niet leeg.
Ga stemmen. Er zijn al zoveel dingen in het leven waarbij je geen keus hebt. Genieten. En kom niet klagen dat je het zat bent en moe, dat het allemaal hetzelfde is en dat het de moeite niet waard is. Als wij opgeven, lijkt er altijd wel iemand te zijn die voor ons kiest. En deze zullen nog gelijkwaardiger zijn dan degenen van wie men nu wil zeggen dat ze anders zijn.
Visao