Geliefden, kunstenaars en miljoenen dollars – het kleurrijke verhaal van Peggy Guggenheim, de grootste kunstverzamelaar van de 20e eeuw

Londen, liefde, kunst en dood

Ze verhuisde naar Londen , niet uit liefde voor kunst, maar voor een man. Tijdens een vakantie in Saint-Tropez ontmoette ze de Britse schrijver John Holmes en werd ze helemaal verliefd op hem. Ze scheidde van Vail en liet haar vroegere leven en haar zoon Sinbad achter in Parijs, onder de hoede van zijn vader, omdat ze, zoals ze zelf zei, niet wist hoe ze een jongen moest opvoeden.

Ze reisde met haar dochter Pegeen naar de hoofdstad van Engeland en was eindelijk gelukkig – ze had de liefde van haar leven gevonden. Eind augustus 1933 sloeg echter het noodlot toe: John viel van een paard en brak zijn pols. Tijdens de noodzakelijke operatie kon Johns zwakke hart niet meer herstellen van de narcose.

Peggy was kapot van de dood van haar geliefde, maar bleef hem de rest van haar leven met warme herinneringen herinneren. Ze zocht troost in de kunst. Datzelfde jaar kocht ze het eerste werk voor haar collectie: Jean Arps sculptuur Hoofd en Schelp.

Toen Guggenheim na de dood van haar moeder in 1937 opnieuw een erfenis kreeg , opende ze op negenendertigjarige leeftijd de baanbrekende kunstgalerie Guggenheim Jeune in Londen, waarmee ze een carrière begon die de loop van de naoorlogse kunst aanzienlijk zou beïnvloeden. Haar vriend Samuel Beckett spoorde haar aan zich te wijden aan hedendaagse kunst, omdat het "iets levends" was, en Duchamp introduceerde haar bij kunstenaars en leerde haar, zoals ze het zelf noemde, "het verschil tussen abstracte en surrealistische kunst".

De allereerste opening, waarbij gasten het werk van de toen nog onbekende Wassily Kandinsky konden bewonderen, bleek een schot in de roos. Andere kunstenaars die in het Guggenheim Jeune exposeerden, waren onder anderen Hans Arp, Georges Braque, Marcel Duchamp, Max Ernst, Juan Gris, Joan Miró, Piet Mondriaan, Picasso en Yves Tanguy.

Desondanks draaide de galerie verlies en Peggy dacht erover om een museum op te richten, naar het voorbeeld van haar oom. Die had vrijwel tegelijkertijd de beroemde stichting en later het iconische Guggenheim Museum opgericht.

In 1939 begon Peggy samen te werken met de Britse kunsthistoricus Herbert Read, die werd gekozen om haar droommuseum te leiden. De collectie zou gebaseerd zijn op een door hem samengestelde kunstenaarslijst, die vervolgens werd herzien door Duchamp en Nelly van Doesburg, de weduwe van de Nederlandse kunstenaar Theo van Doesburg . Haar plannen werden echter door de oorlog gedwarsboomd.

In 1939-1940 keerde Peggy terug naar Parijs en verzamelde ze, met Herbert Read aan haar zijde, ijverig werken voor haar collectie. Ze kocht elke dag één schilderij. In deze turbulente tijden verwierf ze vele meesterwerken, waaronder werken van Georges Braque, Salvador Dalí, Robert Delaunay, Constantin Brâncuși en Francis Picabia.

Dit werd mogelijk gemaakt door het feit dat Duitse troepen de Franse hoofdstad naderden en kunstenaars en verzamelaars er belang bij hadden snel te verkopen. Zonder de dreiging van een dreigende bezetting zou het voor hen onmogelijk zijn geweest om meer dan 100 werken van vooraanstaande avant-gardekunstenaars te verwerven voor de belachelijk lage prijs van $ 40.000.

Toen het anti-Joodse beleid zich naar Frankrijk verspreidde, was Parijs niet langer een veilige haven voor Peggy. De verzamelaar was vooral bezorgd om haar kunst en sloot daarom een overeenkomst met het Louvre om haar collectie onder te brengen. Het Louvre zag er echter op het laatste moment van af, omdat het de kunst van Guggenheim te modern vond.

In juli 1941 maakte Peggy gebruik van haar connecties en vluchtte met haar kinderen, Laurence Vail, zijn tweede vrouw Kay Boyle en hun kinderen, en met Max Ernst, die al snel haar tweede echtgenoot zou worden, naar haar geboortestad New York . De kunstcollectie arriveerde in de Verenigde Staten, verborgen in kratten tussen dekens en lakens.

Kunst van deze eeuw – de geboorte van de New Yorkse avant-garde

Kort na haar terugkeer naar New York opende Peggy een nieuwe kunstgalerie. Voorheen organiseerde ze kunsttentoonstellingen in haar appartement, vaak onder invloed van alcohol en drugs, maar haar appartement in New York werd al snel te klein voor haar groeiende collectie.

In oktober 1942 opende Peggy het galerie-museum Art of This Century in Manhattan aan West 57th Street 30. Ze schreef over de openingsavond:

- Ik droeg een van mijn Tanguy-oorbellen en een van Calder om mijn onderscheid tussen surrealistische kunst en abstracte kunst te laten zien.

In de door Marcel Duchamp ontworpen interieurs van de galerie stelde Peggy haar collectie kubistische, abstracte en surrealistische kunst tentoon. Ook organiseerde ze tijdelijke tentoonstellingen van toonaangevende Europese kunstenaars.

Ze presenteerde ook het werk van vele jonge, toen nog onbekende Amerikanen, zoals William Baziotes, David Hare, Robert Motherwell, Robert de Niro Sr., Jackson Pollock, Richard Pousette-Dart, Mark Rothko en Clyfford Still. Hoewel haar professionele leven behoorlijk succesvol was, zat haar privéleven in de problemen – haar huwelijk met Max Ernst liep op een mislukking uit , en haar daaropvolgende affaires met mannen bevestigden alleen maar dat ze alleen om haar geld en invloed gaven.

Het was in Peggy's New Yorkse galerie dat de carrières van Amerikaanse hedendaagse kunstenaars zoals Jackson Pollock ontstonden. Ze ontmoette hem toen hij nog als timmerman werkte bij de stichting van haar oom. Ze werd niet meteen verliefd op de kunst van de ambachtsman uit Wyoming; ze noemde zijn schilderijen "verschrikkelijk", maar ze was overtuigd van het genie van de schilder door Piet Mondriaan, die zei:

- Ik heb het gevoel dat ik naar het meest opwindende werk kijk dat ik ooit in Amerika heb gezien.

Peggy bood Pollock vervolgens een maandelijkse toelage van $ 150 aan in ruil voor alles wat hij schilderde. Ze gaf hem ook de eerste van vier solotentoonstellingen, promootte en verkocht zijn schilderijen actief en gaf opdracht voor zijn grootste werk, "Mural" (1943), dat ze later schonk aan de Universiteit van Iowa.

Pollock en zijn collega-kunstenaars behoorden tot de pioniers van het Amerikaanse abstract expressionisme. Een van de bronnen van deze stroming was het surrealisme , waarmee de kunstenaars in Kunst van deze Eeuw in aanraking kwamen. Een extra motivatie was de steun die Peggy, samen met haar vriend en assistent Howard Putzel, bood aan leden van de opkomende New Yorkse avant-garde.

Zo speelden het Guggenheim en zijn collectie een belangrijke bemiddelende rol in de ontwikkeling van de eerste Amerikaanse kunststroming met internationale betekenis.

Peggy steunde ook actief vrouwelijke kunstenaars. In 1943 organiseerde ze de eerste uitsluitend 'vrouwententoonstelling', met werk van onder anderen Frida Kahlo, Leonor Fini en Leonora Carrington.

Ondanks haar succes voelde ze zich nog steeds niet op haar gemak in haar geboorteland Amerika, vooral niet nadat Ernst haar verliet voor Dorothea Tanning. Ze publiceerde een boek over haar liefdesaffaires, die eindigden in een moreel schandaal.

In 1947 pakte ze haar verzameling in en keerde terug naar Europa . Dit keer viel haar keuze op Venetië, dat Laurence Vail haar in haar jeugd had laten zien.

Venetië, de hoofdstad van de moderne kunst

In 1948 exposeerde Peggy haar collectie voor het eerst in het Griekse paviljoen op de Biënnale van Venetië. Dit was de eerste keer in Europa dat er werk van kunstenaars als Arshile Gorky, Pollock en Rothko te zien was. De aanwezigheid van kubistische, abstracte en surrealistische kunst maakte het paviljoen tot het meest coherente overzicht van het modernisme ooit in Italië, en het was grotendeels dankzij het Guggenheim dat Venetië haar status als stad van moderne kunst verwierf.

In Venetië werd Peggy's droom om een kunstmuseum te openen eindelijk werkelijkheid. Italië herstelde zich langzaam van de oorlog die het land had verwoest en veel nakomelingen van illustere families verkochten hun landgoederen.

Zo kon de verzamelaarster voor bijna niets het Palazzo Venier dei Leoni in bezit krijgen, een onafgemaakt gebouw uit het midden van de 18e eeuw aan het Canal Grande, waar ze de rest van haar leven doorbracht.

Haar collecties reisden naar Florence en Milaan, en later naar Amsterdam, Brussel en Zürich. Vanaf 1951 stelde Peggy haar huis ook meerdere middagen per week open voor het publiek – in de lente, zomer en vroege herfst. Tijdens haar Venetiaanse jaren bleef ze kunst verzamelen en steunde ze kunstenaars zoals de Italianen Edmondo Bacci, Piero Dorazio, Tancredi Parmeggiani en Emilio Vedova. In 1962 werd ze benoemd tot ereburger van Venetië.