Nederlanders overschatten zichzelf massaal: 9 op de 10 trapt soms in online oplichting

Online oplichting neemt razendsnel toe en Nederlanders blijken er een stuk kwetsbaarder voor dan ze zelf denken. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Verian in opdracht van de Rijksoverheid.

Hoewel de helft van de Nederlanders zegt goed of zelfs heel goed te zijn in het herkennen van nepberichten, lukt dat in de praktijk maar zelden. Slechts 6 procent weet online misleiding altijd te doorzien.

De nieuwe campagne Laat je niet interneppen moet mensen waarschuwen voor de steeds slimmere trucs van online criminelen.

Eerder waarschuwde Metro al voor een andere truc die oplichters tegenwoordig toepassen.

Uit het onderzoek blijkt dat 42 procent van de Nederlanders zichzelf sterk overschat in het onderscheiden van echt en nep. Tegelijk herkent 9 op de 10 mensen online oplichting niet altijd.

Vooral jongeren blijken kwetsbaar. Nederlanders onder de 34 jaar noemen zichzelf het vaakst goed in het herkennen van oplichting, maar klikken juist vaker op verdachte links en beoordelen nepberichten betrouwbaarder dan 55-plussers.

Een belangrijke reden voor de toenemende onzekerheid: technologie ontwikkelt sneller dan ooit. Deepfakes, gelekte persoonsgegevens en professioneel ogende nepsites zorgen ervoor dat traditionele waarschuwingstekens – taalfouten, vreemde links – steeds minder zichtbaar zijn.

Minister van Justitie en Veiligheid Foort van Oosten waarschuwt: „Online oplichting is steeds moeilijker herkenbaar. Doordat het verschil tussen echt en nét echt zo klein is, en veel mensen zichzelf overschatten, lopen we meer risico dan we vaak denken. En juist daarom kan het iedereen overkomen.”

Met online oplichting is het oppassen geblazen. Metro deelde eerder al dat slachtoffers van deze vorm van oplichting hun geld nauwelijks terugzien.

In het onderzoek kregen deelnemers verschillende soorten berichten te zien: e-mails, sms’jes, WhatsAppjes, websites en social-reels. De ene helft zag echte varianten, de andere helft slimme nepversies die samen met ethisch hacker Yusuf Onay zijn ontwikkeld.

Een van de opvallendste voorbeelden was een deepfake-video van illusionist Victor Mids. De helft van de deelnemers had niet door dat de video nep was. Mids reageert: „Als illusionist speel ik in feite hetzelfde spel als wat je vaak ziet bij online oplichting: iets wordt als ‘echt’ gepresenteerd, waardoor je wordt misleid. Ik vond het verbijsterend om te zien dat de helft van alle deelnemers niet doorhad dat er een deepfake van mij was gemaakt.”

Volgens cybercrime-expert Yoanne Spoormans zijn er altijd signalen die kunnen helpen. „Online oplichters proberen je te overtuigen snel te handelen, bijvoorbeeld om een noodsituatie af te wenden. Door deze tijdsdruk kun je niet meer kritisch nadenken. Dus moet er per se snel gehandeld worden? Wees dan alert en doe een stap terug.”

Ze adviseert om altijd de afzender te controleren, iemand anders om advies te vragen en bij twijfel nooit te klikken. „En ben je toch opgelicht? Doe dan altijd aangifte bij de politie. Dat helpt om daders te stoppen en te voorkomen dat ook anderen slachtoffer worden.”

Met de campagne Laat je niet interneppen wil de Rijksoverheid Nederlanders helpen om even stil te staan voordat ze ergens op klikken. Drie tellen nadenken kan volgens de makers al genoeg zijn om oplichting te voorkomen.

Meer informatie over het herkennen van nepberichten is te vinden op laatjenietinterneppen.nl.

Dit zijn de best gelezen artikelen van dit moment: