Een onverwachte bondgenoot bij het begrijpen van onze hersenen

Eirinet Gómez

Krant La Jornada, dinsdag 11 november 2025, p. 6

De bloedzuiger is een onverwachte bondgenoot geworden in het begrijpen van de werking van het menselijk brein. Zijn neuronen, die vergelijkbare mechanismen en genen delen met die van ons die gedurende de evolutie behouden zijn gebleven, stellen ons in staat om live te observeren hoe serotonine, een belangrijke neurotransmitter die stemming, slaap, emoties en aandacht reguleert, vrijkomt.

José Arturo Laguna Macías, doctoraalstudent biomedische wetenschappen aan het Instituut voor Celfysiologie van de UNAM, legde uit dat ze dankzij deze ongewervelden stap voor stap het complexe proces van de communicatie van neuronen konden bestuderen en beter konden begrijpen hoe hersenactiviteit wordt georganiseerd.

In een interview met La Jornada legde hij uit dat ze bij dit onderzoek gebruik maakten van bloedzuigers omdat ze kleine, functionele 'onderdelen' gemeen hebben, zoals ionenkanalen die de doorgang van moleculen mogelijk maken, calciumsensoren en vesikelfusie-apparatuur, om er maar een paar te noemen.

Serotonine-afgifte

Het zenuwstelsel van de bloedzuiger is, in tegenstelling tot dat van ons en zoogdieren, verdeeld in 21 ganglia, verbonden door zenuwstrengen die als een kralensnoer van de kop tot de staart van het dier lopen. Elk ganglion bevat 400 neuronen met een stereotypische verdeling, waardoor het gemakkelijk is om een ​​paar grote, serotonerge Retzius-neuronen te onderscheiden (vernoemd naar hun ontdekker, Gustaf Retzius).

“Deze neuronen zijn ideaal om te observeren hoe serotonine wordt vrijgegeven uit het soma (het lichaam van de neuron), omdat we ze kunnen extraheren en in kweek kunnen houden, ze kunnen stimuleren, hun activiteit kunnen registreren en oplossingen kunnen injecteren terwijl we ze onder een microscoop observeren.”

Dankzij het eerste laboratoriumonderzoek konden ze deze afgifteroute vanuit het soma en de belangrijkste componenten ervan in kaart brengen. Deze route is afhankelijk van calcium en vereist de mobilisatie van de componenten. Lagunas Macías richt zich nu op het identificeren van de eiwitten die de afgifte van serotonine vanuit het somatische membraan uitvoeren.

"Eiwitten zijn als gereedschappen die de cel op basis van een gen aanmaakt, en elk daarvan voert een specifieke taak uit, bijvoorbeeld het detecteren van calcium, het verplaatsen van blaasjes, het verbinden van membranen. De volgende stap is om van het niveau van gereedschappen naar dat van instructies te gaan: uitzoeken welke genen en welke signaalroutes elke fase van het proces coördineren en wanneer ze worden aan- of uitgezet als reactie op verschillende signalen", legde hij uit.

Door dit type neuronale communicatie te definiëren, kunnen we volgens de onderzoeker beter begrijpen hoe de hersenen hun toestand reguleren en de wereld waarnemen.