Een dringende reddingslijn voor Catalan

Als de reuzen beven, denk dan eens aan de Lilliputters. Donald Trump, die op zijn eerste dag in functie al opdracht had gegeven om de Spaanstalige versie van de website van het Witte Huis te verwijderen, ondertekende op 1 maart een uitvoerend bevel waarin hij Engels tot officiële taal van de Verenigde Staten verklaarde. Het doel? De Amerikaanse overheid zou minder laks moeten zijn met het gebruik van Spaans en burgers moeten aanmoedigen om te integreren via de gewenste gemeenschappelijke taal. Afgelopen dinsdag schreef de Britse premier Keir Starmer, een Labour-parlementslid, op sociale media: "Als je in het VK wilt wonen, moet je Engels spreken. Dat is vanzelfsprekend." Amerikanen en Britten, zowel van rechts als van links, uitten soortgelijke zorgen. Het is wat het lijkt: sterke staten met een imperialistische taal die geplaagd worden door hun taalkundige toekomst.

Als dit de stemming is die mensen in het Engels hebben, dan is het niet moeilijk om de ongemakkelijkheid van Catalaans-sprekers te begrijpen. Een taalgemeenschap waarvan het aantal talen ten opzichte van de totale bevolking nog steeds afneemt. De Benjamin Button van de talen. Terwijl in 2003 48% van de bevolking regelmatig deze taal sprak, zal dit percentage in 2025 nog maar 32,6% bedragen.

Het Nationaal Pact voor de Taal kan als meerderheidsbelangrijk en onmisbaar worden omschreven.

Het leven is hard!, zeggen de globalisten van de individualiteit en zij die hun moedertaal niet bedreigd zien. "We moeten het Catalaans aantrekkelijker maken!", zeggen degenen die zich vastklampen aan het idee om knoflook en water aan te raden aan degenen onder ons die deze taal spreken. "De taal niet gepolitiseerd!" anderen voegen daaraan toe, met enige reden maar zonder interesse om te helpen wat zij, op vermogensgebied, ook als het hunne zouden moeten beschouwen. "Het is een kwestie van keuzevrijheid, we zijn tenslotte tweetalig!", roepen degenen die het Spaans als overheersende taal beschouwen en die alleen van taal kunnen veranderen als ze dat willen, en nooit, in tegenstelling tot hun Catalaans sprekende landgenoten, uit noodzaak.

Deze hele proloog dient om de urgentie van het Nationale Pact voor de Taal te benadrukken, dat dinsdag door de regering van Salvador Illa werd afgerond en waarvan de voorbereidende werkzaamheden begonnen met die van Pere Aragonès. De afwezigen – Junts, CUP, PP, Vox en AC – maken het onmogelijk om de bereikte overeenkomst als nationaal te bestempelen, zoals de ondertekenaars beogen, maar het is desalniettemin een meerderheid en een onmisbare overeenkomst.

Kijk maar eens of dat niet zo is. Als individu van een bedreigde diersoort heb ik de rekensom gemaakt. Als ik geluk heb en ik de statistische levensverwachting voor een man van 81 jaar bereik, heb ik nog 27 kalenderjaren te gaan. Genoeg tijd, als de trend in taalgebruik van de laatste vijf decennia zich voortzet, om de begrafenis van mijn taal bij te wonen – die al onder de 20% van de meest gesproken Catalanen-talen zou liggen – voordat ik mijn eigen begrafenis bijwoon in mijn dennenhouten pak.

Aangezien er geen verandering in migratiestromen wordt verwacht en er geen tekenen zijn van een stijging van het geboortecijfer, is het redelijk om aan te nemen dat dit ook zou gebeuren als de overheid niets zou blijven doen. Hoewel het eerlijk gezegd niet duidelijk is of de situatie anders zal zijn nu de beslissing om ze te verplaatsen is genomen. Want de waarheid is dat een taal die alleen wordt aangeleerd, zonder een voldoende kritische massa van sprekers die de taal als moedertaal hebben, de neiging heeft om tot rachitis te leiden. En van daar naar gemiddelde nutteloosheid is het maar een kleine stap, want expressieve rijkdom lijdt aan ondervoeding. Maar laten we niet te veel nadruk leggen op demografische gegevens, want alleen al door ze te noemen lijk je onsympathiek, conservatief en racistisch. Dat geldt ook als je Paco Candel hebt gelezen en aanbeden.

Op puur politiek niveau bevestigt het Nationaal Pact voor de Taal de politieke intelligentie van Salvador Illa. De president van de Generalitat (de Catalaanse regering) zet beide voeten op de steen die fungeert als de laagste gemene deler van de Catalaanse identiteit: taal. Bovendien maakt hij het moeilijker voor de oppositielijn van Junts om voet aan de grond te krijgen als hij ervan wordt beschuldigd Catalonië te denationaliseren. Misschien was het geven van die steun te veel van het goede doel. Maar de aanwezigheid van Jordi Pujol is wat het lijkt. Een herinnering dat het in 2025 nog steeds mogelijk is om je te concentreren op kernkwesties van identiteit, zoals taal, boven de partijstrijd. De aanwezigheid van de oud-president maakte duidelijk dat een waakzaam en kritisch "ja" van Junts begrijpelijker en gemakkelijker uit te leggen zou zijn geweest.