Een neutronenster leert ons dat kosmische winden niet allemaal hetzelfde zijn.

Kosmische winden zijn niet allemaal hetzelfde, maar kunnen veel meer variëren dan verwacht. De ontdekking werd mogelijk gemaakt door waarnemingen van een neutronenster door de Europese ruimtetelescoop Xrism en is te danken aan onderzoek onder leiding van Chris Done van de Universiteit van Durham in het Verenigd Koninkrijk. De resultaten, gepubliceerd in het tijdschrift Nature, benadrukken het belang van deze verschijnselen, die worden beschouwd als ware motoren die het heelal kunnen vormen, of ze nu de vorming van nieuwe sterren bevorderen of belemmeren .

Alle sterren , van onze zon tot meer ongewone objecten zoals kleine neutronensterren – de ongelooflijk compacte overblijfselen van stellaire explosies – of zwarte gaten, zenden stromen van energieke geladen deeltjes uit, een soort wind die de omringende ruimte zelfs op grote afstanden kan beïnvloeden. Deze stromen kunnen bijvoorbeeld de stofbalans in grote nevels verstoren , wat leidt tot hun herschikking en de vorming van nieuwe sterren , of interstellair stof uit een groot deel van een sterrenstelsel wegvegen, waardoor de vorming van nieuwe sterren wordt verstoord.

Door een neutronenster tot in ongekend detail te analyseren, dankzij de instrumenten van de nieuwe röntgenruimtetelescoop XRISM, van het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA, de Europese Ruimtevaartorganisatie en NASA, die in september 2023 werd gelanceerd, hebben onderzoekers nu enkele kenmerken van de geproduceerde kosmische wind kunnen bestuderen.

"Toen we voor het eerst de rijkdom aan details zagen, hadden we het gevoel getuige te zijn van een revolutionair resultaat ", aldus Matteo Guainazzi, Xrism-wetenschapper van ESA. De winden die werden waargenomen bij neutronenster GX13+1 bleken verrassend traag te zijn, ongeveer 200 keer langzamer dan verwacht : een ontdekking die aantoont hoe de snelheid en intensiteit van kosmische winden verband houden met veel meer factoren dan eerder werd gedacht . Deze ontdekking dwingt ons om enkele aannames over de wisselwerking tussen materie en energie in enkele van de meest extreme omgevingen in het heelal te herzien en biedt tegelijkertijd belangrijke inzichten in de belangrijke ontdekkingen die in de toekomst mogelijk zullen worden gedaan met ESA's nog geavanceerdere röntgenruimtetelescoop Athena, die naar verwachting in 2037 wordt gelanceerd.