Amyotrofische laterale sclerose: belangrijk ziektemechanisme geïdentificeerd

Deze resultaten zijn nog zeer voorlopig en zijn geëvalueerd op diermodellen, maar ze worden als "zeer bemoedigend" beschouwd omdat ze "een pad tonen naar nieuwe therapeutische perspectieven" voor de behandeling van amyotrofische laterale sclerose (ALS), een ernstige neurodegeneratieve ziekte waarvoor geen genezende behandeling bestaat.

De bevindingen die we bespreken, zijn afkomstig uit een onderzoek uitgevoerd door een groep onderzoekers van het Neurodegeneration Biology Laboratory van de Santa Lucia Foundation IRCCS in Rome, in samenwerking met collega's van de Universiteit van Aberdeen in Engeland en Columbia University in de Verenigde Staten, gepubliceerd in het tijdschrift Brain . De auteurs van het onderzoek, gecoördineerd door Valeria Gerbino , veronderstelden een verband tussen de activiteit van een bepaald eiwit dat de immuunrespons reguleert, type I interferon, en ziekteprogressie. Ze bevestigden deze hypothese vervolgens door diermonsters te onderzoeken. Dit is positief nieuws ter gelegenheid van de Nationale ALS-dag, die vandaag, 18 september, valt.

Amyotrofische laterale sclerose: wat we weten

Zoals gezegd is amyotrofische laterale sclerose (ALS) een progressieve en dodelijke ziekte die de motorneuronen aantast, de zenuwcellen in de hersenen en het ruggenmerg die de willekeurige spierbewegingen aansturen. De dood van deze cellen leidt tot een geleidelijk verlies van spierkracht, resulterend in atrofie, verlamming en uiteindelijk ademhalingsfalen.

De meeste gevallen van ALS worden gedefinieerd als 'sporadisch', wat betekent dat ze voorkomen bij personen zonder familiegeschiedenis van de ziekte; een kleiner percentage, ongeveer 10%, is erfelijk en wordt veroorzaakt door mutaties in specifieke genen. De enige therapeutische opties die momenteel zijn goedgekeurd en beschikbaar zijn, zijn niet curatief, maar eerder gericht op het vertragen van de progressie van de ziekte en het beheersen van de symptomen. Daarom is de zoektocht naar nieuwe therapeutische doelwitten en pathologische mechanismen, zoals die welke zojuist zijn geïdentificeerd, een absolute prioriteit.

Wat is interferon, de ‘beschermer’ van het immuunsysteem?

De studie richt zich op een type interferon: interferonen (IFN's) zijn een familie van eiwitten die behoren tot de cytokinegroep en een centrale rol spelen bij de regulering en activering van het immuunsysteem, met name de zogenaamde 'aangeboren respons'. Hun naam is afgeleid van hun vermogen om de replicatie van pathogenen zoals virussen te verstoren. Vooral type I-interferonen, waaronder verschillende varianten zoals Ifn-α en Ifn-α, fungeren als een krachtige eerstelijns alarmbel. Wanneer een cel geïnfecteerd raakt, geeft deze deze moleculen af ​​om naburige cellen te 'alarmeren', waardoor ze hun eigen afweersysteem activeren. Hoewel deze reactie essentieel is voor de bescherming van het lichaam, kan chronische of overmatige activering schadelijk zijn en aanhoudende ontstekingsprocessen veroorzaken waarvan wordt vermoed dat ze bij ziekten zoals ALS bijdragen aan neuronale schade en de progressie ervan versnellen.

Het onderzoek en de resultaten ervan

Onderzoekers van de Santa Lucia Foundation richtten zich precies op dit aspect. In hun studie voerden ze transcriptoom- en immunohistochemische analyses uit op weefselmonsters van 36 patiënten die overleden waren aan verschillende vormen van ALS (sporadisch en door verschillende mutaties) en vergeleken de resultaten met die van 12 controlepersonen zonder neurologische aandoening. "Het bewijs dat we verkregen," legde Gerbino uit, "toonde een duidelijke correlatie aan tussen genen die gestimuleerd worden door interferon en ziekteprogressie. In monsters met een hogere activiteit van type I interferon verloopt de progressie van ALS sneller."

Nieuwe therapeutische perspectieven

Op basis van deze observaties voerde het team verdere experimenten uit in een diermodel van ALS, waarbij het gebruik van medicijnen die de werking van type I interferon verminderen, werd getest. De resultaten toonden een bescheiden maar significante vertraging van de motorische achteruitgang en een langere overleving in het diermodel, wat veelbelovende nieuwe therapeutische perspectieven opleverde. "Deze allereerste resultaten in het diermodel zijn bemoedigend", concludeerde de wetenschapper, "omdat ze wijzen op een potentiële adjuvante therapie. Er is echter verder onderzoek nodig om dit op mensen toe te passen."

Nationale ALS-dag

Jaarlijks worden er twee dagen aan deze ziekte gewijd: de wereldwijde dag, die op 21 juni wordt gevierd, en de nationale dag, die in 2025 op 18 september valt. Deze dag, gepromoot door de AISLA-vereniging, vormt het belangrijkste institutionele moment van mobilisatie en bewustwording voor mensen die getroffen zijn door amyotrofische laterale sclerose en hun families. Ter gelegenheid hiervan worden vandaag vele monumenten groen verlicht, de kleur die de ziekte symboliseert. Daarnaast zullen AISLA-vrijwilligers het hele weekend op verschillende pleinen aanwezig zijn.