Een inloopkliniek voor vissers heeft mij van sepsis gered - en zou de NHS kunnen transformeren

Tom Parker was alleen aan het werk op 4,8 kilometer van de kust van Devon toen zijn vissersboot op een golf botste en naar één kant bewoog.

"Ik trok aan een van de touwen en gleed uit en viel," zegt hij. "Ik had een heel erge pijn in mijn enkel. Zo erg zelfs dat ik niet van de grond kon komen."

Hij wist het toen nog niet, maar de 37-jarige Tom had zijn kuitbeen gebroken en zijn enkelbanden ernstig beschadigd.

Op de een of andere manier wist hij zijn visgerei naar het ziekenhuis te slepen, waar hij behandeld werd. Maar maanden na het ongeluk wilde zijn wond nog steeds niet goed genezen.

Pas toen hij bij een innovatieve kliniek aan de kade in Brixham terechtkwam, kreeg hij sterke antibiotica voorgeschreven en werd hem verteld dat hij een tweede operatie nodig had.

"Zonder die behandeling was mijn been waarschijnlijk ontstoken geraakt en ik weet niet zeker wat er daarna was gebeurd", zegt hij.

Volgens een vorige maand gepubliceerd 10-jarenplan moest de NHS in Engeland radicaal veranderen: van ziekenhuizen naar gemeenschapszorg, en van het behandelen van ziekten naar het voorkomen ervan.

Er zijn al kleinschalige voorbeelden van deze aanpak in de praktijk te vinden in het hele land.

Wat kunnen we leren van het Brixham-model en hoe kan het idee van gerichte, lokale zorg worden uitgebreid om miljoenen extra NHS-patiënten te behandelen?

Op een heldere zomermorgen wordt een logeerkamer in het kantoor van de trawleragent in de haven van Brixham snel omgebouwd tot een tijdelijke kliniek.

Blauwe schermen verdelen de ruimte: een provisorische receptie aan de voorkant en dan net genoeg ruimte voor twee huisartsen, een apotheker, een fysiotherapeut, twee verpleegkundigen en iemand die prostaatkankeronderzoeken organiseert.

Er komt een gestage stroom havenarbeiders binnen, van kopers op de vismarkt naast de deur tot bemanningsleden van de trawlers in de haven.

"De schippers van de boten en de hele vissersgemeenschap weten nu precies waar ze ons kunnen vinden", zegt dokter James Gunning, de plaatselijke NHS-huisarts die die dag verantwoordelijk was voor de kliniek.

"Ze vormen een gemeenschap waarin sprake is van gezondheidsverschillen, waarbij een bevolkingsgroep geen of nauwelijks toegang heeft tot de normale NHS-diensten."

Het personeel van de kliniek begint al vroeg in de ochtend met een wandeling langs de dokken en probeert werknemers van de boten te lokken met beloften van gratis gezondheidscontroles en fysiotherapie.

"Vissers hebben geen baan van negen tot vijf en ze hebben geen lunchpauze waarin ze even van hun vissersboot naar de huisarts kunnen gaan. Daarom is het heel belangrijk dat we die diensten naar hen toe brengen", aldus Sandra Welch, directeur van de Seafarers Hospital Society, die het initiatief samen met een andere liefdadigheidsinstelling, de Fishermen's Mission, runt.

Elke drie maanden wordt er een Seafit-pop-upkliniek geopend in Brixham en op vergelijkbare locaties in havens in het Verenigd Koninkrijk, waaronder Folkestone, Peterhead en Kirkeel in Noord-Ierland.

Sommige diensten zijn inmiddels uitgebreid en bieden nu huidkankeronderzoeken, mobiele tandartsdiensten en toegang tot geestelijke gezondheidszorg.

In het tienjarenplan van de NHS wordt erkend dat mensen die in kust- en plattelandsgebieden wonen, vaker te maken hebben met slechtere gezondheidsproblemen en jonger sterven.

In kustplaatsen en steden aan zee is de bevolking vaak ouder en heeft de zorgbehoefte complexer. Tegelijkertijd kampen lokale NHS-diensten vaak met personeelsproblemen, waardoor er personeelstekorten ontstaan waar de zorg het hardst nodig is.

Uit een analyse van ziekenhuisstatistieken door de BBC blijkt dat NHS-ziekenhuizen in Engeland die kustgemeenschappen behandelen, doorgaans langere wachttijden hebben dan gemiddeld, zowel voor spoedeisende hulp als voor afspraken die van tevoren worden geboekt, zoals operaties.

Volgens de directies van de NHS en de regering in Westminster is de oplossing om zoveel mogelijk behandelingen uit die dure ziekenhuizen te halen.

In het kader van het tienjarenplan wordt een netwerk van 300 buurtgezondheidscentra geopend in heel Engeland , te beginnen in gebieden met de laagste gezonde levensverwachting.

De locaties, die uiteindelijk 12 uur per dag, zes dagen per week open moeten zijn, worden bemand door een mix van huisartsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, apothekers, specialisten in de geestelijke gezondheidszorg en andere medici.

Het grote idee is, net als bij de visserskliniek van Brixham, om de gezondheidszorg beter af te stemmen op de lokale gemeenschappen en mensen meer controles en tests aan te bieden om te voorkomen dat ze überhaupt ziek worden.

Veel hiervan zal u waarschijnlijk bekend voorkomen.

Soortgelijke ambities werden in 2019 en 2015 door ministers en zelfs begin jaren 2000 door de regering-Blair geformuleerd.

"Ondanks dat het de juiste doelstelling was, heeft geen van deze maatregelen echt resultaat opgeleverd", zegt Luisa Pettigrew, huisarts en senior beleidsmedewerker bij de denktank Health Foundation.

"Geld uit ziekenhuizen halen en naar maatschappelijke diensten verplaatsen is lastig. Je hebt een investering vooraf nodig en de resultaten zijn misschien pas na vijf of tien jaar zichtbaar, in sommige gevallen zelfs langer."

Vakbonden in de gezondheidszorg hebben ook hun twijfels over de personeelsbezetting in de nieuwe centra. Volgens hen mogen artsen "niet als stukken op een schaakbord worden verplaatst of nog harder moeten werken".

De medici die in Brixham werken, zijn er echter van overtuigd dat hun lokale, preventieve aanpak niet alleen de vissersgemeenschap, maar ook de gehele gezondheidszorg ten goede komt.

"We zijn erin geslaagd nieuwe diabetespatiënten te vinden die anders wellicht een ernstiger ziekte hadden ontwikkeld", aldus dokter Gunning.

"We hebben anderen met hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk uitgekozen. We hopen dus zeker dat we kunnen voorkomen dat er nog duurdere ziekten ontstaan."

Rob Caunter, die dit jaar definitief met pensioen ging bij de vishandel, is net klaar met zijn radiumbehandeling tegen prostaatkanker.

Bij de 66-jarige man, bij wie de ziekte in zijn familie voorkomt, werd de diagnose gesteld nadat het personeel van de kliniek hem had overtuigd om een bloedtest te doen.

"Ik was werkelijk verbijsterd, want ik dacht niet dat er iets mis met mij was," zegt hij.

"Als ik nooit naar de controles was gegaan, denk ik niet dat ik hier vandaag zou zijn. Het was dus een geschenk uit de hemel dat ze naar de kade kwamen."