De kroniek van de bemiddelaar: Introspectie twintig jaar na de Cantat-affaire

Op ¹ augustus 2003 overleed de 41-jarige actrice Marie Trintignant in het ziekenhuis van Neuilly-sur-Seine , na de klappen die haar enkele dagen eerder in Vilnius waren toegebracht door haar partner Bertrand Cantat, 39, zanger van de groep Noir Désir. In maart 2004 werd de uit Bordeaux afkomstige man in Litouwen veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. Zoals alle media berichtte "Sud Ouest" over dit incident. Het doel van deze column is niet om het verhaal te herhalen. Er is recht gesproken. Maar een documentairereeks op Netflix bracht dit drama onlangs weer in het nieuws.

Hoe hebben wij hem behandeld? Een collega, David Patsouris, een jonge journalist bij “Sud Ouest” in 2003, stelt de vraag. "In de aangrijpende serie 'From Rock Star to Killer' werd ik getroffen door de getuigenis van tv-journaliste Michelle Fines", vertelt hij. Ze legt uit dat ze het verhaal in 2025 niet meer op dezelfde manier zou vertellen. Zijn woorden laten zien hoezeer de visie op de moord op vrouwen is veranderd. Het woord "vrouwenmoord" bestond nog niet en vrijwel niemand zou eraan gedacht hebben het te gebruiken. Ik kan me herinneren dat deze vrouwenmoord een schok was voor onze redactie. Verschillende journalisten van "Sud Ouest" kenden Bertrand Cantat persoonlijk, anderen bewonderden hem slechts. Er zal zeker wat zielenonderzoek verricht moeten worden. »

"Het was een schok, een verbazing. Ik probeerde contact op te nemen met mensen die dicht bij de groep stonden. Geen reactie."

Dus herlezen we onze artikelen. We zagen het woord 'femicide' er niet, maar we zagen ook geen enkele 'lokale' vooringenomenheid. In die tijd, voor het internettijdperk, zagen we al dat informatie uit het Baltische land schaars was. Stéphane Jonathan, hoofd van de afdeling cultuur, was in juli 2003 op kantoor in Bordeaux. "AFP maakte als eerste bekend dat Marie Trintignant in coma lag na de klappen die haar partner haar had toegebracht. Zonder de naam van de metgezel te noemen, herinnert hij zich. Ik wist dat zij en Bertrand Cantat samen waren. Maar ik wist niet dat hij in Vilnius was. Dit leek me onwaarschijnlijk, omdat Noir Désir een paar dagen later in Langon zou optreden. Ik dacht dat hij hier was... Toen werd zijn naam door AFP genoemd. Ik was geschokt en verbaasd. Ik probeerde contact op te nemen met mensen in de buurt van de groep. Geen reactie."

"Het is in deze context lastig om over iemand te praten die je kent", vervolgt de journalist. Het was een nieuwsbericht, ik ben cultuurjournalist... Maar midden in de zomer, toen de helft van de redactie op vakantie was, moest ik het toch aanpakken. Twintig jaar later is alles veranderd. Wij zouden het onderwerp niet op dezelfde manier benaderen. In de hitte van de strijd sprak ik voor het eerst over de man die toen de grote rockster van Frankrijk was. Ik kende het personage, een beetje zoals de man met het goede imago...

"De les is dat je, wanneer je schrijft, niet buitengesloten raakt van de tijdgeest, van de sfeer waarin je je bevindt."

Dominique Richard, een gepensioneerde journalist, was verantwoordelijk voor het onderzoek in "Sud Ouest". "Ik heb niet geschreven dat het een misdaad uit hartstocht was", zei hij. Hij doet al geruime tijd onderzoek, met name naar de zelfmoord van Kristina Rady, de partner van Bertrand Cantat , in 2010. Omdat er een klacht was ingediend – die echter werd afgewezen – waarin de zanger werd beschuldigd van geweld tegen zijn ex-vrouw. "Bij Sud Ouest is het mij nooit verboden om een ​​artikel over deze zaak te schrijven", verzekert Dominique Richard. Maar het is duidelijk dat het in Bordeaux stil is gebleven in de muziek- en cultuurwereld. En deze wereld had relais in de stad, zoals in "Sud Ouest", die overal waar ze kon zoveel druk uitoefenden als ze konden. Deze omerta bestaat nog steeds, want Netflix [waar Dominique Richard voor adviseerde in zijn serie, noot van de redacteur] heeft twintig jaar later nog steeds niemand gevonden die wil getuigen...”, een klassieke houding van nabestaanden die zich verenigen rond een dierbare die in moeilijkheden verkeert.

In "Sud Ouest Dimanche" van 3 augustus 2003 schreef hoofdredacteur Yves Harté een redactioneel artikel waarvan de titel - "Crazy Love" - ​​de inhoud samenvat. Wat zegt hij ervan? "Ik accepteer het, maar vandaag de dag zou ik niet op dezelfde manier schrijven. Ik heb de ernst van de daad niet genoeg benadrukt. De les is dat je, wanneer je schrijft, niet bent afgesloten van de tijdgeest, van de sfeer waarin je je bevindt. We proberen "literatuur" te creëren tegen een achtergrond van tragedie en we missen de rauwe waarheid: een vrouw werd vermoord door een man... Bij de "Inrocks", "Libé", gingen we meteen op zoek naar de oorzaak van wat er gebeurde toen het niet het juiste moment was."