Mesaanvallen onder jongeren: sociale netwerken, groepseffecten... Deskundigen proberen te begrijpen

In februari merkte de regering op dat het aantal meldingen van steekwapens op scholen met 15% was gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Om deze plaag te bestrijden, riep ze op tot de invoering van een "protocol" voor het opsporen van psychische problemen op alle scholen, vanaf dit najaar, zonder echter nieuwe middelen vrij te maken. De politie voert al enkele maanden willekeurige huiszoekingen uit bij middelbare scholen. Tijdens een van deze huiszoekingen doodde een 14-jarige jongen in juni een toezichthouder.

Voor de 16-jarige Naël beginnen problemen vaak online. "Twee buurten botsen en beschieten elkaar op YouTube." Als ze elkaar dan in het echt ontmoeten, "wordt die en die in elkaar geslagen", roept hij zijn vrienden, "en dan escaleert het", legt hij uit. Voor hem is het hebben van een mes ook het gevolg van een "groepseffect": "Het is om te laten zien dat je er een hebt", merkt de tiener uit Vitry-sur-Seine op, verwijzend naar een viriele cultuur. Vooral omdat het heel gemakkelijk is geworden om een ​​mes te krijgen: met een paar klikken op TikTok of een ander sociaal netwerk heb je toegang tot online winkels die dodelijke messen verkopen zonder leeftijdsverificatie, voor een paar tientjes.

"Er zijn ook traangas, hamers, tasers...", somt Naël op, aan de zijlijn van een voetbalwedstrijd georganiseerd door anti-vechtverenigingen. De tiener werd persoonlijk getroffen door het fenomeen toen zijn 22-jarige neef "neergestoken" werd "in Orly, tijdens een vechtpartij." Adolescenten rechtvaardigen het dragen van messen omdat ze zich bedreigd voelen, leggen omstanders (ouders, leraren, enz.) uit. Een vicieuze cirkel volgens Almamy Kanouté, een pedagoog die jongeren probeert te leren dat er "andere manieren zijn om zich te verdedigen".

Boro Doucouré van de anti-vechtvereniging Restart Up schrijft het fenomeen toe aan verschillende factoren: overweldigde ouders, maar ook de invloed van raptrends zoals "drill, een muziekstijl waarin we ons in de poëzie van het mes bevinden". "Sommige ouders geven hun kinderen een mobiele telefoon zodat ze zich niet vervelen, en dan raken de jongeren verstrikt in sociale media" in "beelden en geweld" die "uiteindelijk in hun onderbewustzijn worden gebagatelliseerd", voegt hij toe.

Psychiater Xavier Pommereau wijst ook op "digitale technologie, extreem gewelddadige videogames, de volledig versmolten relatie tussen realiteit en verbeelding", wat de indruk wekt dat "het doden van anderen iets alledaags aan het worden is". Deze mening wordt gedeeld door zijn collega Serge Hefez, die het verlies aan empathie aan de kaak stelt. Hij schrijft "de toename van geweld onder jongeren toe aan maatschappelijke spanningen en aan angst voor de toekomst."

"Alles wijst erop dat ze een slechter leven zullen hebben dan de vorige generatie", merkt Serge Hefez op. Frankrijk is lang niet het enige getroffen land. In het Verenigd Koninkrijk heeft premier Keir Starmer een "nationale crisis" aangeklaagd te midden van een toename van mesaanvallen op minderjarigen. "Er is dringend behoefte aan echt preventief werk met betrekking tot schermen", zodat jongeren "minder aan hun lot worden overgelaten wanneer ze worden geconfronteerd met steeds gewelddadiger content", meent Serge Hefez. "We moeten scholen ook meer openstellen voor het maatschappelijk middenveld en verenigingen", concludeert hij.