Speculatie, export en deregulering… Waarom champagne en cognac in crisis verkeren

Christine Sevillano, voorzitter van de Onafhankelijke Wijnbouwers van Champagne, spreekt deze woorden met een zekere angst uit: "Het cognacmodel hangt boven ons hoofd. En het kan snel gebeuren." Dit zou het einde betekenen van de wijnbouwerswijnen, met als gevolg de verdwijning van hun vakbond. In de wijngaarden van de Charente zijn er enkel wijnboeren die hun druiven per kilo aan de grote huizen verkopen. Laatstgenoemde heeft 99% van de cognachandel in handen en kan dus zelf de prijzen bepalen.

In de Champagne verkoopt de handel volgens cijfers van de sector al driekwart van de flessen – bijna 90% van de omzet in het buitenland – maar bezit minder dan 10% van de wijnranken. "Door de speculatie op de druivenprijzen is het makkelijker en winstgevender om je oogst aan huizen te verkopen. Resultaat: in tien jaar tijd zijn we van 1900 naar 1400 wijnboeren gegaan (die hun champagne van A tot Z produceren – noot van de redactie)", klaagt Christine Sevillano.

Als u uw vers geplukte druiven voor wel 8 euro per kilo kunt verkopen, waarom zou u dan investeren in moderne wijnkelders en uw wijn minimaal twee jaar in de kelder laten rijpen voordat u hem verkoopt? Voor de 400 leden van de onafhankelijke vakbond van champagneboeren is het moeilijk om de prijzen te beïnvloeden, aangezien ze samen slechts 20 miljoen flessen per jaar produceren. LVMH zal in 2024 alleen al 90 miljoen van de 271 miljoen flessen produceren die worden verzonden.

"Ja, champagne is te duur, omdat de schaarste georganiseerd is", verwijt Christine Sevillano. De grote huizen en coöperaties (zoals Nicolas Feuillatte), die ruim een ​​miljard flessen op voorraad hebben, willen de productie, die op sectorniveau wordt gereguleerd, verminderen.

Er wordt zelfs overwogen om de opbrengst van de volgende oogst te beperken tot 8.000 kg druiven per hectare. Een ramp voor een wijnbouwer als Christine Sevillano, wiens productie vanaf 9.500 kg per hectare rendabel wordt. Onafhankelijken voeren geen campagne voor deregulering, maar om hun stem te laten horen.

Want bij cognac is de enige regulering de vraag van de grote huizen. "Zonder enige controle werden wijnbouwers aangemoedigd om de volumes te verhogen en steeds meer te planten. Maar nu worden ze gevraagd om de wijnstokken te rooien ", beschrijft Matthieu Devers van CGT Hennessy, het grootste cognachuis.

Wijnboeren worden door almachtige aannemers behandeld als wegwerp-onderaannemers. "Ze zijn weliswaar georganiseerd in een vakbond, maar aan het hoofd ervan zou er waarschijnlijk sprake zijn van een zekere samenwerking met de grote huizen ", suggereert het CGT-lid. Hierdoor zijn de cognacplanten tegenwoordig waardeloos. »

In Champagne daarentegen brengt een hectare wijngaard ongeveer 1,1 miljoen euro op, terwijl de opbrengst voor grands crus oploopt tot 1,8 miljoen euro. Een speculatie die ervoor zorgt dat nieuwe wijnbouwers zich er niet kunnen vestigen en die zelfs tot ernstige overdrachtsproblemen leidt.

De sector onderhandelt jaarlijks over belastingvoordelen via financiële rekeningen. Anders kan het erven van een handvol hectare wijngaarden om te bewerken – beschouwd als erfgoed – snel enkele honderdduizenden euro's aan erfrechten opleveren. Vervolgens verkopen de erfgenamen het land om hun schulden te betalen, maar alleen de grote huizen hebben de middelen om het land terug te kopen.

De arbeidsomstandigheden gaan echter achteruit. De CGT hekelt een intensivering en rationalisering die gepaard gaan met de financialisering van de sector. Waar een werknemer enkele jaren geleden verantwoordelijk was voor 1,75 hectare wijngaarden, is hij nu verantwoordelijk voor maximaal 5 hectare, zo geeft de vakbondsfederatie aan. "Hun nieuwste ontdekking is dat ze in het bestek het snoeien van de wijnstokken hebben vereenvoudigd, zodat dit na een paar uur training kan worden uitgevoerd door gedetacheerde arbeiders die zijn ingehuurd door dienstverleners met praktijken die grenzen aan maffia", aldus Philippe Cothenet, adjunct-secretaris-generaal van CGT Champagne, die zich herinnert dat "de schandelijke oogst in 2023 5 doden heeft geëist."

Ten slotte roept ook de commerciële strategie, gericht op export, vragen op. Bij Champagne gaat het merendeel van de flessen naar het buitenland, maar de Franse markt blijft sterk (44%) en daalt minder snel. Cognac is daarentegen onderhevig aan geopolitieke gevaren, met China en de Verenigde Staten als belangrijkste afzetmarkten. "Chinezen kopen geen cognac meer, laat staan ​​peperdure cognac. Het is niet alleen een probleem van douanebarrières", zegt Matthieu Devers, die campagne voert tegen de verplaatsing van de productieketen naar China . "En welk beeld zou dat Amerikanen geven van in China gemaakte cognac?" " , zegt hij. In plaats daarvan stelt hij voor dat de grote merken, en Hennessy in het bijzonder, zich moeten richten op de Europese markt – minder dan 15% van de omzet, inclusief Frankrijk – die veel stabieler is en geen douanebarrières kent.