De wetenschapper die de genetica van 8 baby's zo heeft aangepast dat ze geboren werden zonder de ziekte waaraan ze zouden lijden

Elk jaar, Eén op de 5000 kinderen wordt geboren met mitochondriale DNA-mutaties die verwoestende ziekten kunnen veroorzaken. Deze genetische veranderingen, die uitsluitend via de moeder worden overgedragen, tasten mitochondriën aan, celorganellen die verantwoordelijk zijn voor het genereren van de energie die nodig is voor leven . Wanneer ze falen, zijn weefsels met een hoge energiebehoefte – zoals de hersenen, het hart of de spieren – de eersten die eronder lijden.

Hoewel tientallen jaren onderzoek hebben geleid tot een beter begrip van deze pathologieën, is er nog steeds geen genezing mogelijk . Geconfronteerd met deze realiteit heeft de wetenschap haar aandacht gericht op nieuwe technieken voor kunstmatige voortplanting die de erfelijke overdracht van de ziekte kunnen vertragen. Een van de meest veelbelovende is 'mitochondriale donatie', een baanbrekende in-vitrofertilisatietechniek die in 2015 in het Verenigd Koninkrijk werd gelegaliseerd en is ontwikkeld door het team van de Universiteit van Newcastle. Hun methode, bekend als 'pronucleaire transfer', is bedoeld om te voorkomen dat vrouwen die drager zijn van mitochondriale DNA-mutaties de ziekte doorgeven aan hun kinderen.

Dankzij deze innovatieve techniek zijn in het Verenigd Koninkrijk acht baby's geboren zonder tekenen van mitochondriële ziekte , volgens twee studies die woensdagavond zijn gepubliceerd in The New England Journal of Medicine . Vier meisjes en vier jongens, waaronder een tweeling, werden geboren uit zeven moeders met een hoog risico op overdracht van deze mutaties. Alle baby's werden gezond geboren , zonder detecteerbare sporen van de genetische afwijking of met niveaus die zo laag zijn dat ze niet geassocieerd worden met de ziekte.

De bevindingen van het team uit Newcastle, dat als eerste mitochondriale donatie uitvoerde met behulp van bevruchte menselijke eicellen , tonen aan dat de nieuwe behandeling effectief is bij het verminderen van het risico op mitochondriale DNA- ziekten die anders ongeneeslijk zouden zijn.

Pronucleaire transfer vindt plaats nadat de eicel bevrucht is . Het bestaat uit het extraheren van het nucleaire genoom – dat de genetische informatie bevat die verantwoordelijk is voor onze individuele kenmerken, zoals haarkleur of lengte – uit een bevruchte eicel met een mitochondriale mutatie, en het overbrengen hiervan naar een eicel die gedoneerd is door een gezonde vrouw waaruit de eigen celkern eerder verwijderd is. Het resulterende embryo erft dus het nucleaire DNA van zijn biologische ouders , maar het mitochondriale DNA is vrijwel volledig afkomstig van de gedoneerde eicel , waardoor de overdracht van mutaties die verantwoordelijk zijn voor ernstige ziekten wordt voorkomen.

De vrouw achter de studie

"Het onderzoek geeft reden tot optimisme ", zegt onderzoeker Mary Herbert , hoofdauteur van de studie en een van de sleutelfiguren in de ontwikkeling van pronucleaire transplantatie in het Verenigd Koninkrijk. Haar team loopt al jaren voorop in de ontwikkeling van deze in-vitrofertilisatietechniek, die is ontworpen om de overdracht van mitochondriale ziekten van moeder op kind te voorkomen.

Bij kinderen geboren met de nieuwe techniek waren de mutatieniveaus in het mitochondriaal DNA niet detecteerbaar of ruim onder de drempelwaarde waarop klinische symptomen zich doorgaans openbaren. In sommige gevallen werd echter een klein percentage defecte maternale mitochondriën gedetecteerd (ook wel carryover genoemd), een bekende beperking van mitochondriale donatietechnologieën. Dit fenomeen doet zich voor doordat tijdens de overdracht van het nucleaire genoom naar de gedoneerde eicel, aangetaste mitochondriën uit de oorspronkelijke eicel kunnen worden overgedragen.

Gezien dit feit, verduidelijkt Herbert dat "mitochondriale donatietechnologieën momenteel worden beschouwd als risicoverlagende behandelingen , niet als absolute preventie." "Ons doel is om die kloof te dichten en toe te werken naar volledige preventie van mitochondriale ziekten", voegt hij toe.

Daarom benadrukt hij dat "mitochondriale donatietechnologieën momenteel worden beschouwd als risicoverlagende behandelingen vanwege de overdracht van materneel mitochondriaal DNA tijdens de mitochondriale donatieprocedure. Ons voortdurende onderzoek is erop gericht de kloof tussen risicovermindering en preventie van mitochondriale DNA-ziekten te overbruggen door dit probleem aan te pakken ."

Hij benadrukt in ieder geval dat " het essentieel zal zijn om de beperkingen van deze technologie te blijven onderzoeken als we de resultaten ervan verder willen verbeteren", voegt hij toe.

Naast de klinische gegevens wordt de emotionele impact van de behandeling weerspiegeld in de woorden van de moeders zelf . "Als ouders wilden we onze dochter alleen maar een gezonde start in het leven geven. In-vitrofertilisatie met mitochondriale donatie maakte dat mogelijk", zegt de moeder van een dochter die met deze techniek werd geboren.

Ze voegt eraan toe: "Na jaren van onzekerheid gaf deze behandeling ons hoop ... en vervolgens onze dochter. We kijken nu naar haar, vol leven en potentie, en we kunnen niet anders dan dankbaar zijn. De wetenschap gaf ons een kans ."

Een andere moeder, die beviel van een gezonde zoon, vat haar ervaring als volgt samen: "We zijn nu de trotse ouders van een gezonde zoon : een waar succes van mitochondriale vervanging. Deze doorbraak heeft de angstwolk die ons zo lang heeft geplaagd, verdreven. Dankzij deze ongelooflijke technologie en de steun die we hebben ontvangen, is ons gezinnetje compleet. De emotionele last van mitochondriale ziekte is verdwenen en in plaats daarvan is er hoop, vreugde en immense dankbaarheid ."

De resultaten zijn door onderzoekers over de hele wereld met zowel enthousiasme als voorzichtigheid ontvangen. De internationale wetenschappelijke gemeenschap prees de doorbraak in verklaringen aan het SMC als een mijlpaal in de reproductieve geneeskunde , hoewel ze de noodzaak van verder onderzoek naar de langetermijneffecten benadrukte.

Vanuit Nederland beschreef professor Bert Smeets het onderzoek als "waar de gemeenschap al jaren op wacht". Hij waarschuwt echter dat er nog ruimte is voor verbetering in de criteria voor deelname aan de behandeling en roept op tot transparantie over het lage aantal geboorten dat tot nu toe is bereikt.

In Taiwan wijst bio-ethicus Lee Chung-Hsi erop dat, hoewel de techniek het nucleaire DNA niet verandert, de erfelijke modificatie van mitochondriaal DNA ethische vragen oproept over identiteit en verwantschap. Hij pleit daarom voor internationale juridische kaders om misbruik en ongelijkheid tussen landen te voorkomen.

De Duitse professor Heidi Mertes benadrukt dat de techniek het risico vermindert, maar niet volledig elimineert, en waarschuwt voor een fenomeen dat bekendstaat als 'reversie', waarbij defecte mitochondriën zich na de geboorte opnieuw kunnen vermenigvuldigen. Veel experts zijn het er dan ook over eens dat PNT alleen gebruikt moet worden als er geen haalbare alternatieven zijn, zoals pre-implantatie genetische diagnostiek.

In Spanje zijn wetenschappelijk directeur Rocío Núñez Calonge en onderzoeker Lluís Montoliu het erover eens dat de techniek echte hoop biedt aan veel gezinnen , maar ze benadrukken dat deze in ons land nog niet gereguleerd is. "We zouden het onder strikte voorwaarden en met getrainde professionals moeten toestaan", betoogt Montoliu.

Ondanks de nuances is de internationale consensus duidelijk: dit is een belangrijke stap voorwaarts die een nieuwe weg opent naar het voorkomen van verwoestende ziekten. De toepassing ervan moet echter wel gepaard gaan met voorzichtigheid, klinische monitoring en een grondig ethisch debat.