Het alarm blijft: reacties van de aandelenmarkt op de aankondigingen van Donald Trump / Analyse door Ricardo Ávila

De pauze duurde amper drie maanden. Zo lang duurde het voordat Donald Trump de internationale handel weer op zijn kop zette met de aankondiging van een reeks eenzijdige maatregelen van de Verenigde Staten, bestaande uit verhoogde tarieven, hetzij tegen een groot aantal landen, hetzij tegen specifieke producten.

De afgelopen week heeft het Witte Huis Canada en de Europese Unie opnieuw bedreigd, een importheffing van 50 procent op koper opgelegd, gesuggereerd dat er een importheffing van 200 procent op medicijnen komt en brieven gestuurd naar zo'n twintig landen waarin het zijn voornemen aankondigde de belastingen op goederen uit die landen die de Verenigde Staten binnenkomen te verhogen. Het Witte Huis richtte zich ook op Brazilië, de grootste economie van Latijns-Amerika.

In tegenstelling tot 2 april, de "Dag van de Bevrijding", de dag waarop de president de wereld schokte door zijn campagnebelofte in daden om te zetten, gebeurde er deze keer niet veel. Terwijl de Wall Street-aandelen toen kelderden vanwege de perceptie van een dreigende recessie, zagen we deze keer een nieuwe recordhoogte voor de S&P 500-index op donderdag.

Sterker nog, sinds de ineenstorting van het vroege voorjaar zijn de aandelen die op de New York Stock Exchange worden verhandeld gemiddeld met bijna 30 procent gestegen. Het is duidelijk dat het beleggerssentiment heel anders is, want de paniek van toen heeft plaatsgemaakt voor euforie.

Toch zijn er stemmen die tot voorzichtigheid oproepen. Zo stelde Jamie Dimon, directeur van de bekende bank JPMorgan, dat "helaas zelfgenoegzaamheid heerst" bij grote kapitalisten die uitgaan van een riskante premisse.

Dit komt neer op de term "Taco", een acroniem voor de Engelse uitdrukking: Trump always chickens out , oftewel: hij is bang om zijn dreigementen waar te maken. Een voorbeeld van deze houding is dat de tycoon, na de handel met China praktisch te hebben opgeschort door de tarieven tot in de stratosfeer te verhogen – iets waar Peking op dezelfde manier op reageerde – uiteindelijk van koers veranderde en koos voor een veel gematigder aanpak.

"Taco" is de afkorting van de Engelse uitdrukking: Trump always chickens out, oftewel: hij durft zijn dreigementen altijd niet waar te maken.

Los van het bovenstaande zijn de in april met zoveel bombarie aangekondigde sancties grotendeels opgeschort. De nieuwe deadline is nu 1 augustus, maar optimisten denken dat deze uitgesteld kan worden, aangezien meerdere hoofdsteden duidelijk maken dat ze een deal met Washington willen sluiten. Het is echter niet eenvoudig om zoveel bilaterale onderhandelingen tegelijk af te ronden.

Volgens deze interpretatie hoeven we ons niet zoveel zorgen te maken over de bravoure van de Amerikaanse president, want zijn geblaf is veel meer dan zijn beet. Degenen die deze interpretatie aanhangen, benadrukken dat de door zovelen voorspelde economische catastrofe zich niet heeft voorgedaan en dat de zaken in de meeste delen van de wereld nog steeds relatief goed gaan. Wat het land van Uncle Sam betreft, blijven de werkloosheid en inflatie gematigd.

De conclusie dat er "hier niets is gebeurd" zou een enorme vergissing kunnen zijn. Ten eerste omdat er inderdaad een reeks fundamentele transformaties heeft plaatsgevonden, die op de middellange en lange termijn gevolgen zullen hebben.

Dat geldt ook voor invoerrechten. Begin dit jaar bedroeg het gemiddelde invoerrecht op een product dat door een Amerikaanse douane ging 2,5 procent van de waarde. Nu is dat tarief verviervoudigd, tot wel 10 procent. En als de aankondigingen van de afgelopen dagen werkelijkheid worden, zou het vanaf volgende maand kunnen stijgen tot 17 procent.

Het klopt dat consumenten de stijging in hun portemonnee nauwelijks hebben gemerkt. Eén reden is dat veel lokale bedrijven hun voorraden begin 2025 aanzienlijk hebben uitgebreid, voordat de lat hoger kwam te liggen. Een andere reden is dat veel bedrijven hun marges, althans tijdelijk, hebben opgeofferd om klantenverlies te voorkomen.

Er zijn echter aanwijzingen dat deze buffer steeds kleiner wordt. De hoeveelheid goederen die in havens aankomen, neemt toe en de rekeningen die ze moeten betalen wanneer ze genationaliseerd worden, zijn veel hoger.

Uiteindelijk zullen de aanpassingen ook huishoudens treffen, wier vertrouwen in de economie is gekelderd. Talrijke sectoren laten matige cijfers zien, te beginnen met de vastgoedsector, die achteruitgaat. Wat de binnenlandse groei betreft, geven de prognoses aan dat deze de helft zal zijn van wat deze in 2024 was.

Analisten maken zich grote zorgen over een wet die onlangs door het Congres van de Verenigde Staten is aangenomen (de wet heet "the big and beautiful") en die tot doel heeft het federale begrotingstekort explosief te laten toenemen.

Een van de directe gevolgen van de nieuwe realiteit is een toename van de belastinginkomsten die te danken zijn aan buitenlandse handel, die bijna verdrievoudigd zijn. Meer inkomsten uit deze bron zijn essentieel om te voorkomen dat de begrotingsbalans verder ontregeld raakt. Een van de grootste zorgen van analisten is namelijk dat een wet die onlangs door het Amerikaanse Congres is aangenomen (de wet heet "The Great and the Beautiful") het federale tekort flink wil laten stijgen.

Dit betekent dat er een motivatie is voor tariefaanpassingen die verder gaat dan alleen handel. Met een begrotingstekort dat gelijk is aan meer dan 6 procent van de omvang van de Amerikaanse economie, is de ruimte om importheffingen te verlagen vrijwel nihil. Met andere woorden, zelfs als er in de toekomst andere winden waaien, zullen de fundamenten van Trumps handelsbeleid waarschijnlijk de tand des tijds doorstaan.

Ondertussen begint de rest van de wereld de gevolgen van Washingtons beslissingen te voelen. Een paar weken geleden publiceerde de Wereldbank haar meest recente prognoses, die als verontrustend kunnen worden omschreven. Volgens de multilaterale instelling zal de wereldwijde bbp-groei dit jaar slechts 2,3 procent bedragen.

Om een vergelijkbaar cijfer te vinden – afgezien van de uitzonderlijke gebeurtenis van de pandemie – moeten we teruggaan naar 2008, toen de internationale financiële crisis uitbrak. Overal is een economische vertraging gaande, met minder banen en minder zakelijke kansen tot gevolg.

Naast de directe schade door de tariefverhogingen, waardoor bestellingen uit meerdere bronnen worden geannuleerd, is onzekerheid het meest negatieve effect. Talloze projecten liggen stil, wat ook gevolgen heeft voor de verplaatsing van fabrieken, zoals die welke van Azië naar Latijns-Amerika wilden verhuizen om te profiteren van vrijhandelsverdragen waarvan de preferenties onzeker zijn.

Aan de andere kant zijn de internationale financiële omstandigheden verscherpt door een grotere risicoaversie, benadrukt de Wereldbank. Dit vertaalt zich in minder liquiditeit, waardoor het voor bedrijven en landen moeilijker wordt om hun aflopende verplichtingen te verlengen.

Ook wordt geen renteverlaging verwacht. De Federal Reserve Bank in Washington acht de haalbaarheid van een renteverlaging op korte termijn laag, zelfs al leidt dit tot klachten en dreigementen vanuit het Witte Huis.

Zelfs de zwakte van de dollar wordt niet gewaardeerd. Hij heeft aanzienlijk terrein verloren ten opzichte van andere valuta's, en ook ten opzichte van veel opkomende economieën, waaronder de Colombiaanse peso. De waardedaling van de dollar maakt de export naar de Amerikaanse markt minder concurrerend (wat niet het geval is met de euro).

Tegelijkertijd is het geopolitieke landschap complex, aangezien de spanningen nergens zijn afgenomen. De oorlog in Oekraïne duurt voort, net als de conflicten in het Midden-Oosten. Hoewel de Israëlische aanval op Iran – die Teheran beantwoordde met een spervuur van raketten en drones – is uitgesteld, zou het naïef zijn om te denken dat de noodtoestand voorbij is.

Het feit dat de olieprijs boven de $ 70 per vat blijft, suggereert dat de angst voor een mogelijke verstoring van de ruwe-olievoorziening aanhoudt. Over het algemeen bevinden de grondstoffenprijzen zich op een gematigd niveau en lijken ze te dalen, zelfs als reactie op onverwachte gebeurtenissen.

Zo stegen de koffieprijzen in één sessie met meer dan twee procent toen bekend werd dat Braziliaanse koffie-export mogelijk onderworpen zou worden aan een importheffing van 50 procent bij binnenkomst op de Amerikaanse markt. Toch is de koffieprijs nog lang niet op het hoogtepunt van een paar maanden geleden, onder andere beïnvloed door de perceptie dat de vraag minder sterk zal zijn.

Het navigeren door zo'n uitdagende omgeving is voor geen enkel land, groot, middelgroot of klein, eenvoudig. De moeilijkheid om te voorspellen hoe Donald Trump zal handelen, begint bij degenen die zichzelf nog steeds als zijn naaste bondgenoten beschouwen, zoals het geval was met het Verenigd Koninkrijk, waarvan de regeling onbevredigend werd geacht.

Een deel van het probleem is dat de criteria die het Witte Huis hanteert om te dreigen of te straffen in de handelsarena, het objectieve overstijgen. Waar dit medicijn vroeger soms werd ingezet ter verdediging van de Amerikaanse nationale belangen, is de reikwijdte van eenzijdige actie nu veel breder en strekt zich uit tot de emotionele sfeer.

Zowel Canada als Mexico, en meer recentelijk Brazilië, zijn in het vizier van Washington gekomen vanwege hun vermeende gebrek aan samenwerking in de strijd tegen drugs of vanwege de acties van hun respectievelijke wetgevende en rechterlijke macht. Sommigen kozen als reactie voor confrontatie, anderen voor appeasement, en probeerden altijd de kanalen voor dialoog open te houden, zoals Peking destijds deed.

Door te putten uit de lessen die van anderen zijn geleerd, kan Colombia zijn kaarten beter uitspelen in het geval van bedreigingen zoals de aanstaande certificering van de inspanningen van het land in de strijd tegen drugs. Gezien de knelpunten in bilaterale onderhandelingen is de kans op een zuiver commerciële overeenkomst met Bogotá klein. Daarom is het belangrijk om aan te dringen op een koel hoofd en het ongemak van verbale provocaties te vermijden.

De derde wet van Newton, die stelt dat elke actie een gelijke en tegengestelde reactie kent, wordt ook veelvuldig toegepast in diplomatieke betrekkingen. Tegenwoordig komen disproportionele reacties vanuit Washington steeds vaker voor, vooral wanneer het gaat om tegenstanders die als kwetsbaarder worden beschouwd.

Terugkerend naar de wereldarena: de meest positieve ontwikkeling tot nu toe is misschien wel dat, afgezien van incidentele meningsverschillen, geen enkel land de weg van regelrecht protectionisme heeft gekozen. In dit opzicht is de angst voor een wijdverbreide handelsoorlog afgenomen, hoewel sommigen bepaalde Chinese producten, die nu overvloediger beschikbaar zijn, hebben geblokkeerd.

Dat gezegd hebbende, is er geen reden om het alarmniveau te verlagen. Zoals gebruikelijk sinds Trump eind januari aantrad, blijven de risico's van een door zijn beslissingen veroorzaakte verslechtering, met ernstige gevolgen voor de wereldeconomie, bestaan.

De aandelenmarkten hebben zich vorige week misschien onverschillig getoond tegenover de reeks berichten van het Witte Huis, maar dat betekent niet dat de wolken die een zware storm voorspelden, zijn verdwenen. Helemaal niet.