SPD-manifest | Conflict over SPD-vredesmanifest: Verdediging in plaats van argumenten

Sommige SPD-politici snakten letterlijk naar adem na de publicatie van het "manifest" dat was geïnitieerd door kameraden zoals Rolf Mützenich, die maanden geleden fractievoorzitter van de SPD was, Ralf Stegner en voormalig partijleider Norbert Walter-Borjans. In de krant, die iets meer dan een week geleden verscheen, verzetten de aanhangers zich tegen de logica om alleen in militaire termen over veiligheid te praten . Ze roepen ook op tot onderhandelingen, belangenverzoening en begrip.

Na een staakt-het-vuren in Oekraïne, zo stelt het document, "moet de buitengewoon moeilijke poging worden gedaan om de dialoog met Rusland te hervatten nadat de wapens zijn gesmoord, ook over een vredes- en veiligheidsorde voor Europa die door iedereen wordt gesteund en gerespecteerd." Vooral deze zin, en de stelling dat steun voor Oekraïne "gekoppeld moet worden aan de legitieme belangen van iedereen in Europa op het gebied van veiligheid en stabiliteit", vormen een rode lap voor de critici van de krant . Zij richten zich vrijwel uitsluitend op deze passage en de kritiek op de NAVO die in de oproep is vervat.

Voormalig Bundestaglid Michael Roth beschuldigt de initiatiefnemers bijvoorbeeld van een gebrek aan "empathie voor de Oekraïense bevolking" en van het voeren van een "appeasementbeleid" ten opzichte van Rusland. In een debat met Ralf Stegner, dat dinsdag op Zeit-online werd gepubliceerd, herhaalde Roth zijn uitspraak dat de krant "een zeurderige mix was van dogmatisme, historische verdraaiing en intellectuele verwaarlozing van welvaart". Hij beweerde verder dat voor de Manifest-groep "de staten van Oost-Europa alleen soeverein zijn als ze de Russische invloedssfeer niet ter discussie stellen". Dit is "niets anders dan Russische propaganda, die ook wordt gevoed door de AfD en de Wagenknecht-groep."

Stegner benadrukte op zijn beurt dat hij de vredeskwestie niet aan extreemrechts en de BSW wilde overlaten. Anders zou de SPD al snel op een verkiezingsresultaat van tien procent uitkomen. Bij de federale verkiezingen in februari hadden de sociaaldemocraten al een historisch pover resultaat van 16,5 procent behaald. Het Bondsdaglid is er ook van overtuigd dat het Westen veel te weinig diplomatieke inspanningen heeft geleverd. Zo wordt China, dat aanzienlijke invloed op Rusland uitoefent, veel te weinig "betrokken bij de onderhandelingen". Evenzo is het noodzakelijk om landen in het Zuiden te bereiken.

De tussenkomst van de "SPD-Vredeskringen", zoals ze zichzelf noemen, zal echter niets veranderen aan de inzet van de federale regering voor massale herbewapening. Hun achterban ergert zich er echter aan dat zelfs bekende sociaaldemocraten zich nu tegen deze lijn verzetten.

SPD-regeringsleden Boris Pistorius en Lars Klingbeil hebben zich van het document gedistantieerd. De bondsminister van Defensie beschuldigde de initiatiefnemers ervan "de realiteit te ontkennen". Pistorius vertelde aan de ARD: "Het is volkomen vreemd dat men zich in dit stadium zelfs maar een nauwere samenwerking met Rusland kan voorstellen." Vicekanselier en minister van Financiën Klingbeil benadrukte dat onder zijn leiding "de steun aan Oekraïne niet zal worden teruggedraaid."

SPD-vicevoorzitter Hubertus Heil sloot zich woensdag aan bij de gevoelens van Pistorius. "Het is tijd voor een ethiek van verantwoordelijkheid", zei hij tegen de "Neue Osnabrücker Zeitung". "Je kunt niet zomaar de veranderende tijden negeren en een betere wereld wensen." Volgens Heil steunt slechts een minderheid binnen de SPD de standpunten in het partijprogramma. Hoewel het terecht is dat het debat hierover binnen de partij wordt gevoerd, moet er ook een einde aan komen, verduidelijkte hij.

Klingbeil, die van meet af aan alle andere projecten van de coalitie van de Christlich Demokratische Union (CDU) en de Sozialdemokratische Partei (SPD) onder de voorwaarde van financiële noodmaatregelen had geplaatst, verklaarde zich bereid om de Duitse defensie-uitgaven de komende jaren te verhogen tot 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Deze plannen worden in het manifest ook fel tegengesproken, met de bewering dat de militaire uitgaven al zeer hoog zijn. Volgens het Stockholm Peace Research Institute (SIPRI) steeg Duitsland vorig jaar al naar de vierde plaats tussen landen met de hoogste militaire uitgaven in absolute zin.

"Wat wij betreuren is de overtuiging dat we dichter bij een einde aan het bloedvergieten komen als we de veiligheid niet langer met, maar tegen, een nog steeds grote buur willen organiseren en we ons in een financieel ongelimiteerde wapenwedloop willen begeven."

Norbert Walter-Borjans , voormalig SPD-voorzitter

De minister van Financiën zei maandag tijdens de "Ständehaus-Treff" (Ständehaus-bijeenkomst) van de krant "Rheinische Post" in Düsseldorf: "Mijn plicht is er vooral voor te zorgen dat iedereen veilig kan leven, en daarvoor zijn nu meer investeringen nodig. En als dat uiteindelijk drie procent betekent, dan doen we drie procent; als dat 3,5 procent betekent, dan doen we 3,5 procent." Voor het lopende jaar bleef het cijfer "aanvankelijk twee procent" van het bbp voor defensie. NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte had voorgesteld dat alle leden van het militaire pact zich ertoe verbinden om in de toekomst ten minste 3,5 procent van hun bbp in defensie te investeren. Nog eens 1,5 procent zou moeten worden toegewezen aan defensiegerelateerde uitgaven, zoals infrastructuur.

Ondertussen betreurde voormalig partijleider Walter-Borjans de heersende opvatting dat "veiligheid niet langer met, maar tegen een nog steeds grote buur kan worden georganiseerd." Tegenover de Westdeutsche Zeitung uitte hij zijn bezorgdheid dat "de reeds zeer hoge defensie-uitgaven leiden tot een financieel onbegrensde wapengekte."

Voormalig fractievoorzitter Mützenich rechtvaardigde de publicatie van het document twee weken voor het partijcongres van de SPD in Berlijn door te stellen dat de partij daar ook van plan is een nieuw beleidsplatform aan te nemen. "Onze overwegingen zijn bedoeld als aanvulling op een brede discussie die al jaren binnen de SPD en daarbuiten plaatsvindt", aldus Mützenich. Uiteindelijk legde hij de lat voor het initiatief zeer laag: ze willen niemand voor het hoofd stoten, maar ze bespreken graag de mogelijkheid dat het anders zou kunnen. Dit weerspiegelt waarschijnlijk ook een realistische kijk op de invloed van de Manifestgroep op de partij.