Eerste regeringsverklaring: Schandaal en beschuldigingen van miljonairs vanuit links: zo verliep de dag in de Bondsdag
Er werd met spanning uitgekeken naar de eerste regeringsverklaring van Friedrich Merz. Maar het voldeed niet aan de verwachtingen. Net als veel andere dingen.
Het is vanaf het begin duidelijk hoe Friedrich Merz (CDU) gezien wil worden: als een kanselier van helderheid, kracht en consistentie. Woensdag zal hij in de Bondsdag aanwezig zijn – niet triomfantelijk, maar uitgesproken staatsman. De nieuwe regeringsleider spreekt 45 minuten lang en alleen al aan zijn toon is te horen dat hij niet uit is op goedkeuring, maar op iemand die het land in het gareel wil brengen. Duitsland moet zich inspannen, zichzelf heropbouwen en vernieuwen. En – uiteraard – “door onze eigen kracht”.
De eerste regeringsverklaring van Merz is een programma van zelfdiscipline. Hij heeft het over bureaucratie , vervallen infrastructuur, te dure energie – allemaal zaken die ‘aangepakt’ moeten worden. De Duitse economie is nog steeds concurrerend, maar de omstandigheden zijn slecht. Nu zijn we aan het herbouwen. Een ‘economisch ontwaken’ is nodig. Maar wanneer precies, blijft nog open. Specifieke data? Later beschikbaar. Misschien.
Merz belooft dat de bevolking al in de zomer het gevoel moet hebben dat er “iets ten goede verandert”. De Duitsers zijn dus zintuiglijke sensoren. Maar wat momenteel ontbreekt zijn robuuste maatregelen – en vooral: politiek levensvatbare meerderheden om ze überhaupt uit te voeren. Terwijl minister van het bondskanselierschap Thorsten Frei (ook CDU) aankondigt dat er "in de komende dagen" een plan voor de "komende weken en maanden" zal worden gepresenteerd, heeft SPD-minister van Financiën en vicekanselier Lars Klingbeil de begroting al toegezegd. Soms. In juni.
De energieprijzen moeten dalen en bedrijven moeten van de lasten worden ontlast. Maar wanneer?Het is een prelude met veel beloftes – maar ook met veel hiaten. De energieprijzen moeten omlaag, bedrijven moeten worden ontlast, er moet een nieuw ‘generatiecontract’ worden opgesteld en het doel is nu om ‘te bouwen, te bouwen, te bouwen’ om het woningtekort aan te pakken. Maar hoe? En waarmee? En het allerbelangrijkste: wanneer? Merz zegt het niet. Misschien weet hij het ook niet.
Sinds zijn moeizame start in functie, die hij pas in de tweede stemronde won, presenteert de nieuwe bondskanselier zich als energiek en vastberaden. De toespraak is echter tamelijk lauw, en er zal weinig van herinnerd worden, ook al wordt Merz gezien als een begaafd spreker. De eerste tegenslagen heeft hij al gehad: zijn ultimatum van 30 dagen aan de Russische president Poetin werd in Moskou genegeerd , zijn nieuwe migratiebeleid zorgt voor wrijving binnen de coalitie en het begrotingsbeleid ligt stil. Dit zijn de eerste verwondingen van een bondskanselier die besloten heeft ‘niet langer te beschrijven, maar op te lossen’. De wil is er, maar de middelen ontbreken nog.
Tenminste: als het om de Bundeswehr gaat, is Merz duidelijkTenminste: als het om de Bundeswehr gaat, is Merz duidelijk. Het Duitse leger moet het sterkste leger van Europa worden. In theorie klinkt dat indrukwekkend, maar in de praktijk dreigen er tekorten aan de bevoorrading, een tekort aan geschoolde arbeidskrachten en grondwettelijke bepalingen. Ook wat Oekraïne betreft, blijft hij op de lijn van Scholz: solidariteit ja, oorlogspartij nee. Een ‘gedicteerde vrede’ die aan Poetins genade is overgelaten, is uitgesloten, benadrukt Merz. Op het gebied van het buitenlands beleid vertrouwt hij op samenwerking met Donald Trump – wat kan worden uitgelegd als diplomatiek pragmatisme. Of als een riskant potje poker met een onvoorspelbare partner.
De bondskanselier heeft duidelijke woorden voor Israël en veroordeelt antisemitisme als ‘ondraaglijk’. Hij zegt echter niets over de groeiende kritiek op het optreden van de Israëlische regering in de Gazastrook. Dit is ook een vorm van positionering. Soms is stilte luider dan een bekentenis.
Merz, die overigens als impulsief wordt beschouwd, liet zich woensdag niet afleiden door gejoel – vooral niet vanuit de gelederen van de AfD. Hij staart koppig voor zich uit en vermijdt elk oogcontact. Tegen het einde is er nog steeds kans op een schandaal. Als Merz de oorlog in het Midden-Oosten, de terreur van Hamas en de humanitaire noodsituatie in Gaza ter sprake brengt, klinkt er vanuit links een kreet: "Dit is geen oorlog, maar genocide." Direct na de toespraak van Merz maakte Bondsdagvoorzitter Klöckner duidelijk: "We willen dit niet onbetwist laten, zeker niet kort na de dood van Holocaust-overlevende Margot Friedländer . Elke relativering is hier verboden." Sommige mensen in de VIP-box knikken; Vandaag zijn er geen beroemdheden aanwezig, zoals bij de kanselierverkiezingen, maar in plaats daarvan een groep studenten die, drie toespraken later, verveeld lijken en met elkaar fluisteren.
Heidi Reichinnek bekritiseert chaotische start nieuwe regeringEn het daaropvolgende debat is ook nogal flauw. Heidi Reichinnek, de ster van de enige linkse partij, bracht 's middags weer wat momentum in de plenaire vergadering toen ze fel uithaalde naar de bondskanselier en de nieuwe regering: "Chapeau! De chaos die jullie in de weken na de verkiezingen hebben veroorzaakt, maakt zelfs de stoplichtcoalitie jaloers." Reichinnek wil weten of er aan de grenzen nu sprake is van een noodsituatie of niet. Maar waar is de noodzaak, vraagt ze zich af? Het aantal asielaanvragen is de afgelopen twee jaar enorm gedaald en afwijzingen aan de grenzen worden vroeg of laat door de rechtbanken tegengehouden. “Wanneer gaan jullie eindelijk begrijpen dat we de oorzaken van de vlucht moeten bestrijden in plaats van de oorzaken van de vluchtelingen, en de gemeenten goed moeten uitrusten?”
De Linkse Partij noemt buslijnen, zwembaden en bibliotheken belangrijke elementen in het dagelijks leven van mensen. En hij richt zich rechtstreeks tot Merz: "Maar hoe kun je nou weten wat mensen bezighoudt? Als miljonair, volledig los van het dagelijks leven van miljoenen?" Reichinnek spreekt over het woonbeleid, een van de belangrijkste thema’s van haar partij. "De huren stijgen niet alleen, ze worden verhoogd. En achter al deze huurverhogingen schuilt een lot." En: “We hebben een huurplafond nodig en niet alleen bouwen, bouwen, bouwen, maar investeren in sociale huisvesting.” De kanselier zit daar in stilte, hij kijkt vooral naar beneden en zijn gezicht is strak.
Even later spreekt de nieuwe staatsminister voor Cultuur, Wolfram Weimer , zich verdedigend tegen de beschuldigingen van de Groenen en Links dat hij een rechtse cultuurstrijd wil aanwakkeren. Weimer verwijst ook naar de herdenking ter ere van Margot Friedländer en verklaart de oorlog aan “trivialisering, historisch revisionisme of zelfs relativisme.” Culturele projecten “die antisemitische doelen nastreven, zelfs op een rudimentaire of verborgen manier”, zullen niet langer financieel worden ondersteund.
Hij krijgt applaus van de inmiddels vrijwel lege gelederen van de Uniefractie, waar later ook de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephu l het woord zal voeren. De lucht is uit de Kamer verdwenen, er zijn nauwelijks nog Kamerleden in de wandelgangen te bekennen en ook de regeringsbanken raken leeg. In plaats daarvan stormt er een nieuwe groep giechelende jongeren de tribune op.
Merz spreekt over ‘groeimotor’ en disciplineRond 16.40 uur verlaat de bondskanselier de plenaire vergadering met een blauwe aktetas onder zijn arm, terwijl het onafhankelijke parlementslid Stefan Seidler van de kiezersvereniging Zuid-Sleeswijk (SSW) zijn toespraak begint. Seidler zegt dat hij graag had gezien dat Merz zich duidelijker had uitgesproken tegen de tegenstanders van de liberale democratie. De bondskanselier is er al.
Wat uit deze eerste regeringsverklaring overblijft, is het beeld van een leider die veel wil, veel zegt en nu al veel te veel belooft. Er heerst een nieuwe toon in de Bondsdag: weg van de technocraat Scholz en in de richting van conservatief hard optreden. De bondskanselier spreekt over verantwoordelijkheid, discipline en vernieuwing. Volgens Merz heeft Duitsland een ‘groeimotor’ nodig. Zijn regering lijkt momenteel meer op een trein die in de wacht staat: op tijd naar de microfoon, maar nog steeds zonder vaste planning.
Berliner-zeitung
