De eerste grote buitenlandse reis van zijn ambtstermijn brengt de Amerikaanse president terug naar de Golf.

Drie landen in vier dagen: de Amerikaanse president Donald Trump zal de komende dagen een tour door het Midden-Oosten maken. Eerst Saoedi-Arabië, daarna Qatar en tenslotte de Verenigde Arabische Emiraten. Het is de eerste grote buitenlandse reis van de Republikein tijdens zijn nieuwe termijn, en de reis vindt plaats in een tijd van oorlog en crises in de regio. Maar Trumps reis gaat niet alleen over de conflicten in het Midden-Oosten, maar ook over zakendoen.

De reis werpt licht op de economische banden van de Trumps in de Golfregio en de rol die geld speelt in het buitenlandse beleid van de Amerikaanse president. Dat geldt vooral bij de eerste stop in Riyad, waar de 78-jarige Trump een machtige man ontmoet die maar de helft van zijn leeftijd heeft, maar met wie hij belangrijke financiële zaken doet: de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman, ook wel bekend als "MBS". De 39-jarige is sinds 2017 de facto heerser van Saoedi-Arabië.

Volgens critici heeft “MBS” een nieuwe standaard gezet als het gaat om de vraag in hoeverre iemand zijn macht op een gewetenloze manier voor eigen gewin gebruikt. Na de moord en verminking van de Saoedische journalist Jamal Khashoggi in 2018, waartoe de kroonprins naar verluidt opdracht gaf, werd hij in het Westen jarenlang gemarginaliseerd. Trump steunde hem daarentegen tijdens zijn eerste ambtstermijn.

De kroonprins heeft vrijwel alle macht onder zijn leiding gecentraliseerd. De 89-jarige vader en koning Salman verschijnt nauwelijks nog in het openbaar.

De aanhangers van de kroonprins zien hem als een visionair en hervormer die het land wil losmaken van de afhankelijkheid van olie en naar een schitterende toekomst van technologie en vooruitgang wil leiden. Kritiek wordt niet getolereerd en met de grootste strengheid behandeld. In sommige gevallen hebben rechtbanken tientallen jaren gevangenisstraf opgelegd voor slechts een paar berichten op sociale media.

De rijkdom van Saoedi-Arabië uit de olie- en gassector is hoofdzakelijk gevestigd in het staatsinvesteringsfonds PIF, een van de grootste ter wereld met activa en investeringen ter waarde van ruim 900 miljard Amerikaanse dollars, waarvan een groot deel in Amerikaanse bedrijven. Het staat onder controle van de kroonprins zelf, die daarmee min of meer de enige controle heeft over de geconcentreerde economische macht van het land. Het beoogde doel is om de activa tegen 2030 te laten groeien tot twee biljoen dollar. Trump heeft aangekondigd dat hij een Amerikaans staatsinvesteringsfonds van vergelijkbare omvang wil oprichten.

De Amerikaanse president en zijn entourage hebben nauwe economische banden met de regio, ook al ontkent het Witte Huis boos dat Trump persoonlijke belangen zou kunnen nastreven tijdens zijn ambtstermijn. Trumps vastgoedbedrijf, dat gerund wordt door zijn zonen Eric en Don Junior, is zeer actief in de Golfregio.

Kort voor het bezoek kondigde de Trump Organization nieuwe projecten aldaar aan: het eerste Trump-hotel in Dubai en een golfclub in Qatar. Vorig jaar werd de bouw van een Trump-wolkenkrabber aangekondigd in de Saoedische havenstad Jeddah. Ook op het gebied van cryptovaluta hebben de zonen van Trump en hun zakenpartners onlangs bekendgemaakt dat ze gaan samenwerken in het Midden-Oosten, waarbij ook een door de staat gesteund fonds uit de Emiraten betrokken is.

Volgens berichten deed Trump al voor miljoenen dollars zaken in de regio, onder andere met de Saoedi's, vóór zijn eerste ambtstermijn. Volgens dit verhaal verkocht hij in 2001 de gehele 45ste verdieping van zijn Trump Tower in New York aan het koninkrijk. De zakenrelaties gaan tientallen jaren terug. Trumps schoonzoon Jared Kushner onderhoudt uitstekende contacten met de kroonprins van Saoedi-Arabië. Nadat Kushner het Witte Huis had verlaten, investeerde het staatsinvesteringsfonds PIF naar verluidt twee miljard dollar in Kushners private equity-bedrijf.

Trump portretteert zichzelf graag als een profiteur, een 'dealmaker', voor wie economische overwegingen belangrijker zijn dan fundamentele waarden, zoals mensenrechten. Het buitenlandse beleid van de Republikeinen is hoofdzakelijk transactioneel. Waar democratische waarden of principes vroeger de koers bepaalden, rijst onder Trump de vraag: Wat levert het Amerika op? Tijdens de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne bijvoorbeeld, koppelde hij verdere steun aan Kiev aan de toegang tot de natuurlijke hulpbronnen van het land. Tijdens de Gazaoorlog kwam hij op het idee om de Gazastrook te ontwikkelen tot een glanzend vastgoedproject: de ‘Riviera van het Midden-Oosten’.

Trump gaf al het goede voorbeeld tijdens zijn eerste ambtstermijn, toen hij na zijn aantreden in januari 2017 als eerste land ooit Saoedi-Arabië bezocht. In ruil daarvoor kregen de Saoedi's enorme investeringen in de VS. Na aanvang van zijn tweede termijn speelde hij openlijk met het idee dat hij de Saoedi's opnieuw zou eren met een eerste bezoek, op voorwaarde dat ze bereid waren om een ​​biljoen dollar in de Verenigde Staten te investeren. Daarom wordt er tijdens de reis verwacht dat er details over belangrijke economische deals bekend worden gemaakt.

Saoedi-Arabië is over het algemeen een belangrijke partner van de VS in het Midden-Oosten. Het is een van de belangrijkste olieproducenten, een van de grootste kopers van Amerikaans militair materieel en een grote investeerder. En voor Washington is Saoedi-Arabië het grote tegenwicht tegen Iran, de grootste vijand van Israël, als het gaat om regionale hegemonie in het Midden-Oosten. De kroonprins probeerde op zijn beurt, net zoals hij dat tijdens Trumps eerste ambtstermijn deed, de gunst van de president te winnen, ook omdat de VS een belangrijke partner is voor de aankoop van wapens en defensiesystemen.

De zaak-Khashoggi zorgde ervoor dat de betrekkingen tussen de VS en Saoedi-Arabië soms gespannen waren. In tegenstelling tot Trump nam zijn opvolger Joe Biden aanvankelijk afstand van de Saoedische leiders. Maar gezien het politieke en economische belang van de Saoedi's, benaderde Biden hen later opnieuw voorzichtig. Hij bracht onder meer een bezoek aan Riyad en had een veelbesproken 'fist bump' met de troonopvolger, die hij eigenlijk tot 'outsider' wilde maken vanwege de moord op Khashoggi.

Nu is Trump terug - en met hem de koers van grote geldtransacties en open armen richting Riyad en de kroonprins. Sinds de zaak-Khashoggi weet de koninklijke familie van Saoedi-Arabië dat ze Trump aan hun zijde hebben, wat ze ook doen. Deze boodschap geldt ook voor andere autoritaire staten: als een land economisch belangrijk genoeg is, zal de regering van Trump veel vergeven.